امامی هروی؛ شاعر خاندان رسالت

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا ـ بارها شنیده‌ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ، روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می‌انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن‌ها پیش خشت به خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته‌اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته‌ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می‌دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره‌ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه‌چینی از این خرمن دانش و فرهنگ، جلد اول کتاب «تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علی‌اکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده‌ایم.

رضی‌الدین عبدالله بن محمد، متخلص به «امامی هروی»، ادیب و شاعر سده هفتم هجری قمری است.

امامی هروی در هرات متولد شد. از تاریخ تولد، سال‌های اولیه زندگی و چگونگی دانش‌اندوزی‌اش اطلاعی در دست نیست. برخی خواجه فخرالملک خراسانی را استاد و مربی او می‌دانند. امامی در مدایح خود فخرالملک را بسیار ستوده است. او به سبب اعتقاد به مذهب شیعه و علاقه‌اش به مدح خاندان رسالت تخلص «امامی» را برگزید و به علت متولد شدنش در هرات به «امامی هروی» مشهور شد. از برخی سروده‌های امامی برمی‌آید که منصب قضا داشته است.

امامی، علاوه بر هرات، در شهرهای کرمان و اصفهان نیز اقامت داشت؛ البته اقامت وی در کرمان طولانی‌تهر بود. برخی منابع مدت زندگی او را در کرمان 10 سال نوشته‌اند. او به دربار قراختاییان کرمان راه یافت و به سمت ملک‌الشعرایی رسید. امامی، قراختاییان کرمان و بزرگان آل کرت و اتابکان فارس را مدح کرد. 

امامی در اواخر عمر به اصفهان رفت و مقیم آنجا شد و سرانجام در محرم 686 در لنجان اصفهان درگذشت.

امامی، علاوه بر شعر، در علوم بلاغی، ادبیات عرب و نیز علوم عقلی از سرآمدان روزگار خود بود. برخی، از جمله مجد همگر، سروده‌های امامی را برتر از سعدی می‌دانند، اما دولتشاه این نظریه را اغراق‌آمیز دانسته و یادآور شده است که سروده‌های امامی فقط از لحاظ صنایع بدیعی برتر از سعدی است.

دیوان امامی نزدیک به 2 هزار بیت دارد که شامل قصاید، غزلیات، ترجیعات، مقطعات و رباعیات است. سبک امامی به سبک عراقی نزدیک است و اشعار وی بسیار ساده‌اند. برخی از ناقدان معتقدند که وی در اشعارش از فردوسی تأثیر گرفته است. در دیوان امامی، علاوه بر مدایحِ بسیار، مضامین عرفانی، لُغز، معما و کیمیا به چشم می‌خورد. دیوان امامی در سال 1345ش، در تهران به چاپ رسید.

امامی هروی رساله‌ای نیز به زبان عربی نوشته که در شرح یکی از قصاید شاعر مشهورعرب،‌ابوالحارث غیلان بن عقبه مشهور به ذوالرمه است. امامی این رساله را برای یکی از اتابکان نوشته است. وی در این رساله لطایف و نکات ادبی، نحوی و لغوی قصیده مذکور را شرح کرده است. از این رساله دو نسخه شناخته شده در دست است که یکی نزد اقبال آشتیانی بوده است و دیگری در کتابخانه مجلس شورای ملی نگه‌داری می‌شود.

انتهای پیام/4104/