جهادسازندگی چگونه قربانی بهانه‌های مدیریتی و سیاسی شد؟/اردو‌های جهادی و جای خالی نهاد جهادی حذف شده

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری آنا، دولت اصلاحات با ادغام وزارت جهاد سازندگی و وزارت کشاورزی در سال 79، فعالیت‌های جهادی را از سازوکارهای مدیریتی حوزه روستایی و کشاورزی حذف کرد و سسب شد تا از جهاد سازندگی تنها نام جهاد آنهم به عنوان پیشوند نام وزارت کشاورزی باقی بماند. دلایل مدیران وقت دولت، برای حذف وزارت جهادسازندگی، موازی‌کاری و یکپارچگی سیاست‌گذاری در حوزه روستا و کشاورزی و دام بود که زمینه استفاده بهینه از امکانات و نیروی انسانی را فراهم می‌کرد اما شرایط کنونی وزارت جهادکشاورزی نشان دهنده شکست اهداف ابتدایی تشکیل این وزارت خانه  است.

چرا وزارت جهاد سازندگی تشکیل شد؟

در سال‌های 57 و 58، فعالیت‌های جهادی گروه‌های دانشجویی زمینه ایجاد نهادی انقلابی با نام جهاد سازندگی را به وجود آورد. این نهاد انقلابی در خرداد 58 به فرمان امام خمینی ره، با هدف رسیدگی به مناطق محروم و دور افتاده،  تشکیل شد. جهاد سازندگی به مرور با توسعه کارهای جهادی در سراسر کشور، به یک نهاد بزرگ و با فعالیت‌های مختلف جهادی تبدیل شد. این موجب شد تا مسئولان در سال 62  تصمیم گرفتند، نهاد جهاد سازندگی، به وزارت‌خانه ارتقا پیدا کند.

تشکیل وزارت جهادسازندگی، آغاز ورود فعالیت‌های جهادی در چارچوب سازوکارهای اداری دولت بود. پس از مدتی در شهریور سال 69 برخی از وظایف وزارت کشاورزی مانند سازمان شیلات نیز به وزارت جهادسازندگی سپرده شد. اما تشکیل وزارت جهاد سازندگی با مخالفت‌هایی همراه شد. سردار علیرضا افشار عضو شورای مرکزی جهاد سازندگی سابق در گفتگویی درباره تبعات تشکیل وزارت جهاد سازندگی گفت: جهاد سازندگی با تبدیل به وزارتخانه از رویکرد مردمی خود فاصله گرفت و تبدیل به یک اداره شد اما در اوایل هنوز این روحیه جهادی میان اعضا وجود داشت که خدمات پشتیبانی جنگ در جهاد سازندگی نیز توسط همین افراد انجام شد و در جبهه های جنگ، پشتیبانی فنی و مهندسی از سپاه و ارتش داشتند؛ اما آن حرکت داوطلبانه مردمی برای اعزام به روستاها  کم‌کم  کمرنگ و شرح وظایف آنها محدود شد.

ادغام وزارت جهاد سازندگی با وزارت کشاورزی، پایان فعالیت‌های یک نهاد جهادی!

روند تغییر در نهاد جهاد سازندگی، به تبدیل به وزارت‌خانه ختم نشد. درحالی‌که بسیاری از فعالیت‌ها و برنامه‌های محرومیت‌زدایی در مناطق روستایی و محروم کشور، توسط این نهاد مردمی انجام می‌شد، 15 سال بعد مسئولان دولت اصلاحات موازی کاری وزارت کشاورزی و وزارت جهاد سازندگی را بهانه ادغام وزارت جهاد با وزارت کشاورزی قرار دادند. 

مسئولان دولت اصلاحات با ادعای تداخل فرآیندهای موازی دو وزارت‌خانه در حوزه‌های مربوط به کشاورزی و دام، لایحه ادغام وزارت جهاد سازندگی و وزارت کشاورزی و همچنین تشکیل وزارت جهادکشاورزی را تهیه کردند و این لایحه مهم در دی ماه‌ 1379  از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به مجلس ارائه شد و به تصویب مجلس رسید.

تبعات ادغام دو وزارت خانه، از نگاه مسئولان وزارت جهاد سازندگی

محسن مشفق از مسئولان اسبق وزارت جهادسازندگی در گفتگویی درباره پشت پرده ادغام وزارت جهاد و وزارت کشاورزی گفت: به نظر من دلایل ادغام این دو وزارت‌خانه بیشتر سیاسی بود. عده‌ای به دنبال آن بودند که جهاد به عنوان یک نهاد انقلابی، حذف شود؛ از این رو  ادغام دو وزارت‌خانه را پیگیری و تصویب کردند.

وی درباره آسیب این ادغام بر روحیه جهادی جامعه بیان کرد: شاید اگر بگویم این ادغام روحیه جهادی راکم رنگ کرد، درست‌تر باشد. همچنین این ادغام موجب شد تا بحث توسعه‌ی روستایی در مناطق روستایی کمرنگ شود.در حقیقت توسعه‌ی روستایی با چند تکه شدن  سیاست‌گذاری‌ آن، به حاشیه رفت.

اردوهای جهادی و بسیج سازندگی در تلاش برای پر کردن جای خالی جهاد سازندگی

بررسی ساختار وزارت جهاد کشاورزی و عملکرد چندساله آن نشان می‌دهد که ادغام تنها نهاد جهادی  حوزه کشاورزی و روستایی در وزارت کشاورزی، موجب افزایش بروکراسی و کاهش بهره‌وری فعالیت‌های حوزه کشاورزی و دامی شده است. علاوه‌براین، توسعه روستایی و عشایری و همچنین توجه به مناطق محروم نیز در مجموعه وزارت‌خانه‌های دولت تضعیف شده و به حاشیه رفته است.

مصداق بارز این مدعا، آن است که تنها چند سال پس از حذف وزارت جهاد سازندگی وضعیت روستاهای کشور به وخامت رفت و سیل مهاجرت به سمت شهرها بیش از پیش جاری شد به طوری که اقشار انقلابی جامعه با مشاهده وخامت وضع موجود به صورت خودجوش «اردوهای جهادی» را ابداع کردند که دقیقا عملکرد جهاد سازندگی را احیا می کرد و جای خالی آن را در رفع نیازهای روستائیان پر می ساخت. این فرآیند پس از گذشت قریب به یک دهه در قالب «بسیج سازندگی» سازماندهی شد که امید است به زودی سبب جبران جای خالی نهاد جهادی از بین رفته جهاد سازندگی در کشور گردد.

انتهای پیام/ 4129/