دیده بان پیشرفت علم، فناوری و نوآوری
کارشناس اندیشکده شفافیت برای ایران در گفتگو با آنا عنوان کرد؛

ایران رتبه چهلم از 40 کشور در شفافیت!/ چرا سند تدوین بودجه منتشر نمی‌شود؟

ملک‌نژاد درباره لازمه‌های تحقق بودجه شفاف گفت: برای افزایش شفافیت بودجه در ایران، باید 6 سند مهم ایجاد شود که یکی از آن‌ها شفافیت در لایحه دولت است.
کد خبر : 463399
BS0K0505.JPG

 محمدحسین ملک نژاد کارشناس حوزه شفافیت اقتصادی، در گفتگو با گروه اقتصادی خبرگزاری آنا درباره لزوم افزایش شفافیت بودجه گفت: اگر بخواهیم بررسی نسبتا جامعی از وضعیت اقتصاد یک کشور انجام بدهیم باید بودجه آن کشور را تحلیل و بررسی کنیم.  فرآیند بودجه‌ریزی در کشور ما فرآیند ایده‌آلی نیست و انبوهی از اشکالات به آن وارد است. بعضا اتفاقات عجیب و غریبی در بودجه رخ می‌دهد. یکی از موضوعات مهم در نقد بودجه‌ریزی کشور این است که بودجه کشور شفاف نیست و متاسفانه گزارش‌های بین‌المللی هم این موضوع را تایید می‌کند.


وی با اشاره به گزارش‌های برخی سازمان‌های بین المللی، گفت: مجمع جهانی اقتصاد در گزارشی، شفافیت بودجه ایران را بررسی کرده است. بودجه ایران در این گزارش، نمره 5.95 از 100 را کسب کرده و در بین 40 کشور در جایگاه چهلم قرار گرفته است.


ملک‌نژاد درباره شاخص‌های شفافیت بودجه گفت: یکی از شاخص‌هایی که در این گزارش مورد بررسی قرار می‌گیرد، تدوین و انتشار 6 سند برای بودجه کشور است که کیفیت انتشار این سندها هم مورد بررسی قرار می‌گیرد.


این شش سند عبارتند از: سند تدوین بودجه، شفافیت مذاکرات مجلس، شفافیت لایحه بودجه، بودجه شهروندی، سند انتشار تحقق 6 ماهه بودجه و سند تفرغ بودجه


یکی از اسناد بسیار مهم در بین این 6 سند، سند تدوین بودجه است. این سند شامل اهداف، رویکردهای دولت و آیین‌نامه‌های بودجه است. در حال حاضر در ایران، این سند و فرآیندهای آن در سامانه بسته‌ای در سازمان برنامه و بودجه انجام می‌شود و صرفاً آیین‌نامه‌اش منتشر می‌شود. هیچ کدام از بحث‌ها حول موضوعات مختلف بودجه از جمله بودجه استانی، به دلیل وجود این سامانه بسته، شفاف نیست.


این کارشناس شفافیت گفت: شاخص دیگری که در زمینه شفافیت بودجه بررسی می‌شود، نحوه انتشار سند لایحه بودجه است. 40 سال است که سازمان برنامه و بودجه گزارش هزار صفحه‌ای را منتشر می‌کند و آن را بودجه می‌نامد. در حال حاضر دولت متن بودجه‌ای را به صورت PDF تقدیم مجلس می‌کند. سپس پژوهشگران مرکز پژوهش‌ها، برای اینکه بتوانند از آن استفاده کنند حدود 20 میلیون تومان هزینه می‌کنند و این را تبدیل به فایل اکسل می‌کنند تا بتوانند داده‌های آن را تجمیع کنند و از آن خروجی بگیرند و نمودار بکشند!


وی ادامه داد: به طور قطع زمانی‌که از شفافیت سخن می‌گوییم منظور کیفیت انتشار داده هم هست که در شاخص‌های بین‌المللی بسیار به آن بها داده می‌شود اما متاسفانه در ایران دولت نسبت به این موضوع بی‌توجه است.


مذاکرات و آراء اعضای کمیسیون تلفیق باید شفاف شود


ملک‌نژاد درباره شاخص‌های دیگر شفافیت بودجه گفت: شفافیت مذاکرات و فرآیندهای طی شده در مجلس، یکی دیگر از شاخص‌های مهم شفافیت بودجه است. به عنوان مثال زمانی‌که در کمیسیون تلفیق، بودجه بحث و بررسی می‌شود باید شفاف شود که دقیقاً چه اعدادی بالا و پایین می‌شود؟ چه مذاکراتی انجام می‌شود؟ چه تغییراتی انجام و توسط چه کسانی پیشنهاد می‌شود. علاوه‌براین آراء کمیسیون‌های تخصصی، آراء کمیسیون تلفیق و جلسات صحن علنی نیز باید شفاف شوند.


وی ادامه داد: سند دیگری که سازمان‌های جهانی به آن بسیار بها می‌دهند، سند بودجه شهروندی است. برای اینکه مردم در جریان بودجه قرار گیرند باید بتوانند بودجه را بخوانند این درحالی است که لایحه‌ای که دولت برای بودجه منتشر می‌کند، اطلاعات زیاد و پیچیده‌ای دارد که برای مردم عادی قابل پالایش و تحلیل نیست.


ملک‌نژاد درباره سند تفریغ بودجه تصریح کرد: یکی دیگر از اسناد مهم برای شفافیت بودجه، سند تفریغ یا گزارش میزان تحقق بودجه است. در تمام دنیا دیوان محاسبات گزارش‌های 6 ماهه یا فصلی را  منتشر می‌کند که طبق آن میزان تحقق و عدم تحقق را اعلام می‌کنند. اما همین گزارش به صورت 6 ماهه هم در ایران منتشر نمی‌شود.


برای شفاف شدن بودجه، سازمان برنامه باید رویه‌های خود را تغییر دهد


این کارشناس اندیشکده شفافیت برای ایران درباره عملکرد دیوان محاسبات در زمینه تفریغ بودجه گفت: دیوان محاسبات هر دو سال یک بار گزارش تفریغ بودجه را منتشر می‌کند مثلا پس از دوسال بیان می‌کند که 80 درصد بودجه، انحراف داشته است که این موضوع بی‌فایده است. همچنین گزارشی در سامانه پرداخت‌های خزانه‌داری کشور وجود دارد که این گزارش نشان می‌دهد پایبندی به بودجه وجود ندارد. دسترسی به این گزارش هم به آسانی انجام نمی‌شود بلکه تنها پژوهشگرانی که پیگیر سایت‌های دولتی باشند، می‌توانند این گزارش را پیدا کنند.


وی درپایان خاطرنشان کرد: در مجموع باید بیان کنیم که شاخص‌های بین‌المللی درست بیان می‌کنند، شاخص شفافیت در فرآیند بودجه‌ریزی کشور ما بسیار ضعیف است و باید برای شفاف‌ شدن بودجه، سازمان برنامه و بودجه رویه‌های گذشته خود را تغییر دهد.


انتهای پیام/4129/


انتهای پیام/

ارسال نظر
نظرات بینندگان ۰ نظر
درویش علی کولاییان
-
سه‌شنبه ۱۰ دی ۱۳۹۸ - ۱۱:۴۲
۰
نمی دانم چه کسی مطلب را اینجا ، که به عنوان نظرات نوشته شود می خواند . فقط دعا می کنم یکی نباشد که زبانش همیشه به کار است اما گوشش بدهکار حرف حساب نیست. به ایشان عرض می کنم و یا سوال می کنم شما از شفافیت سخن می گویید ، شفافیت برای که ؟ شفافیت فقط برای کارشناس هایی مثل آقای فرشاد مومنی و یا آقایانی نظیر محمد حسین ملک نژاد ؟ فرض بفرمایید همه آنچه که این آقایان دانشمند خواسته اند عملی شود ، برای مردم ، مردم عادی مثل کارگر و کشاورز و بقال آیا چیزی شفاف می شود ؟ قدم اول شفافیتی که مردم لازم دارنداینست ؛ بدانند کدام مبلغ را سالانه به سهم خود به صندوق دولت می ریزند . مثلاً چه مبلغی را هر خانوار ایرانی همه ساله به صندوق دولت می سپارد و دولت آن را خرج میکند . دقت داشته باشیم ، چشم مردم به مالیه ای که سالانه به دولت می سپارند از برکت حضور اقتصاددانان ما بسته مانده است . همین آقایان اقتصاد دان ، چشم بند ی را به چشم مردم ما بسته اند . لطفاً به این نکته دقت کنید ؛ کدام یک از خانوار های ایرانی همه ساله از سرانه ثروت کلان نفت و گاز استخراجی که ملی شده است با خبر می شود این مسبب آن است که خانوار ایرانی در طول نیم قرن اخیر از میزان پرداخت مالیات اصلی خود ؛ مبلغ هنگفت ثروت نفت و گاز ، به حکومت بی خبر مانده است . این اختلال ناشی از الگوی کهنه عالیجنابان اقتصاد خوانده است که درآمدهای کلان و نقد ، هنگفت واستثنایی نفت و گاز ایران برای آنان و بنا به تعریف نامناسبشان " درآمد غیر مالیاتی " برای دولت است . آنها این تعریف نسنجیده را در مدرسه و دانشگاه هنوز هم تدریس می کنند .نتیجه آن می شود خانوار ایرانی از رسید مالیات اصلی خود که به سهم خود به دولت می دهد هر ساله محروم بماند . خانوار ایرانی نمی داند و نمی بیند چه چیز به دولت می دهد تا بداند چه چیز را از دولت طلب کند . مدعیان علم اقتصاد در ایران بر تعریف غلط خود از مالیات در ایران همیشه استوار ایستاده اند و آن را وحی منزل می دانند . آن ها نمی دانند که ، مهمترین موضوع شفافیت همینست و اگر چنین شود سرپرستان خانوار ، ده ها ملیون مالیات پرداز و ناظر بی مزد و مواجب می شوند و نظارت عمومی بسیار محکمی را شکل می دهند . کسی نیست به این اقتصاددانان کم لطف ما بگوید مهم ترین موضوع شفافیت و اولین آن همینست و همین . لاحول ...
قالیشویی ادیب