سونوگرافی دقیقا چه کاربردی دارد؟ +مزایا و محدودیت‌ها
سونوگرافی در موارد تشخیصی مختلفی کاربرد دارد که با توجه به نظر پزشک، انجام آن تجویز می‌شود.
به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، سونوگرافی از جمله روش‌هایی است که توانسته جایگاه خود را در میان جوامع مختلف بیابد و به پزشکان و متخصصان در راستای تشخیص و درمان بیماری‌ها کمک کند و از این رو امروز خبرگزاری آنا قصد دارد تا شما را با کاربرد سونوگرافی آشنا کند.
سونوگرافی فراصوتی چیست؟
سونوگرافی فراصوتی یکی از روش‌های تشخیص بیماری در پزشکی محسوب می‌شود که به این روش اکوگرافی، پژواک‌نگاری و صوت‌نگاری نیز می‌‌گویند.
این روش بر مبنای امواج فراصوت و برای بررسی بافت‌های زیرجلدی همانند عضلات، مفاصل، تاندون‌ها و اندام‌های داخلی بدن و ضایعات آن‌ها پی ریزی شده‌است، سونوگرافی در حاملگی کاربرد‌های وسیعی دارد و از طرفی امروزه سونوگرافی کاربرد‌های درمانی نیز دارد.
کلمه سونوگرافی از لفظ لاتین sono به معنی صوت و نیز لفظ یونانی «گرافیا» به معنی ترسیم گرفته شده و ultrasound از ultra به معنی ماورا و نیز sound به معنی صوت یا صدا گرفته شده‌است.
فرانسیس گالتون در سال ۱۸۷۶ میلادی، برای نخستین بار به وجود امواج فراصوت پی برد و در زمان جنگ جهانی اول کشور انگلستان برای کمک به جلوگیری از غرق شدن کشتی‌هایش توسط زیردریایی‌های کشور آلمان در اقیانوس اطلس شمالی دستگاه کشف‌کننده زیردریایی‌ها به کمک امواج صوتی به نام سونار ابداع کرد.
این دستگاه امواج فراصوتی تولید می‌کرد که در پیدا کردن مسیر کشتی‌ها استفاده می‌شد.
این تکنیک در زمان جنگ جهانی دوم تکمیل گردید و بعد‌ها به‌طور گسترده‌ای در صنعت این کشور برای آشکار سازی شکاف‌ها در فلزات و سایر موارد مورد استفاده قرار می‌گرفت و از کاربرد بخصوصی که انعکاس صوت در جنگ و صنعت داشت صوت‌یاب به علم پزشکی وارد شد و تبدیل به یک وسیله تشخیصی بزرگ در علم پزشکی گردید.
- بیشتر بخوانید:
- بلایی که زایمان زودهنگام بر سر نوزاد می‌آورد!
- شکاف کام و لب در دوران جنینی قابل تشخیص نیست
- گوشی‌های هوشمند در آینده سونوگرافی می‌شوند
- هرآنچه باید درباره کیست‌های کلیه بدانید
- مد شدن یک اقدام خطرناک برای زایم
عملکرد دستگاه‌های تصویربرداری و تشخیص با امواج فراصوت
در سیستم‌های فراصوت، پالس‌های مکانیکی با فرکانسی در محدودهٔ فراصوت، توسط پراب مخصوص منتشر می‌شود. این پراب‌ها دارای آرایه‌ای از فرستنده‌های فرا صوت است. بخشی از امواج منتشر شده در محیط (در اینجا بافت‌های زیستی)، با برخورد به مرز‌های دو بافت با چگالی متفاوت، دچار بازتابش (اکو) می‌گردند.
میزان این بازتابش وابسته به امپدانس انتشار امواج فراصوت در دو محیط است و اساس سیستم‌های تصویربرداری آلتراسوند، تشخیص تاخیر‌های سیگنال‌های دریافتی و پالس‌های ارسال شده است.
در کاربرد‌های پزشکی، امواج فراصوت با فرکانس‌هایی در رنج ۱ مگاهرتز الی ۱۸ مگاهرتز، به کار گرفته می‌شود. فرکانس‌های بالا نیاز به فرستنده‌هایی با ابعاد کوچک‌تر داشته و با توجه به کوتاه‌تر شدن طول موج، امکان دستیابی به رزولوشن بالاتر را فراهم می‌آورد، اما با این وجود، میزان تضعیف سیگنال در محیط انتشار، با افزایش فرکانس، افزایش می‌یابد. به همین دلیل رنج فرکانس معمول ۳ الی ۵ مگاهرتز است.
برای تشخیص سرعت سیالات، همانند سرعت جریان خون، می‌توان از اثر داپلی نیز بهره برد و با توجه به اثر دوپلر حرکت سیال موجب ایجاد شیفت فرکانسی در امواج بازتابیده شده می‌شود و میزان این شیفت فرکانس وابسته به اندازه و جهت سرعت است که با افزایش فرکانس، الگوی تابش فرستنده به حالت ایزوتروپیک نزدیک می‌گردد و برای متمرکز کردن پالس‌های ارسالی در یک راستا و حتی یک نقطه خاص می‌بایست از پراب‌های آرایه فازی، استفاده کرد.
این پراب‌ها شامل چندین فرستنده/گیرنده پیزوالکتریک بر روی خود هستند که می‌توان به صورت یک ردیف (یک بعدی) یا چندین ردیف (دو بعدی) کنار هم چیده شده باشند. در حالت پسیو، می‌توان چیدمان این المان‌ها را به نحوی طراحی کرد که لوب اصلی الگوی تابش آنتن در یک راستای خاص متمرکز گردد.
در حالت اکتیو فاز، با ایجاد تاخیر‌های کنترل شده، در پالس‌های ارسالی توسط هر المنت، می‌توان جهت لوب اصلی را نیز بدون تغییر موقعیت مکانیکی فرستنده، تغییر داد و در فرستنده‌های آرایه فازی دو بعدی اکتیو، امکان فوکوس کردن در یک نقطه خاص نیز فراهم می‌آید. این خصوصیت امکان ایجاد تصاویر دو بعدی و سه بعدی را بدون تغییر دادن مکان پراب، فراهم می‌آورد.
کاربرد‌های سونوگرافی چیست؟
سونوگرافی در موارد تشخیصی مختلفی کاربرد دارد که با توجه به نظر پزشک، انجام آن تجویز می‌شود، اما به طور معمول از سونوگرافی در زمان بارداری و برای کنترل سلامت فیزیکی و بررسی ابعاد جنین، بررسی طحال، روده، مثانه و همین طور بیماری‌های مرتبط با مغز و اعصاب و موارد این چنینی استفاده می‌شود.
از دیگر کاربرد‌های وسیع سونوگرافی می‌توان به موارد نیز اشاره نمود:
- سونوگرافی پستان
- سونوگرافی غده تیروئید
- سونوگرافی بیضه‌ها
- سونوگرافی چشم
- سونوگرافی در ارتوپدی
- سونوگرافی داپلر عروق
- سونوگرافی دستگاه ادراری
- سونوگرافی شکم و دستگاه گوارش
- تعیین IUD
مزایای سونوگرافی چیست؟
- یک روش کاملا بی خطر برای بافت‌های بدن است.
- سونوگرافی یک روش غیر تهاجمی است، یعنی هیچ سوزنی در زمان تصویربرداری داخل بافت بدن وارد نمی‌شود.
- برای اکثر افراد و انواع ضایعه‌ها قابل انجام است.
- یک روش کاملا ایمن و غیر یونیزان است و هیچ تشعشعی از خود ساطع نمی‌کند.
- روشی کم هزینه‌تر است.
- برای زنان باردار و بررسی جنین سالم‌ترین و ایمن‌ترین روش تصویربرداری است.
- سونوگرافی از بافت‌های نرم و احشا بدن به خوبی تصویربرداری می‌کند.
- در سونوگرافی داپلر مسیر عروق خونی با دقت بالا قابل مشاهده است.
- تصاویر سونوگرافی بر خلاف اکثر روش‌های تصویربرداری عملکرد بافت را به صورت آنلاین نمایش می‌دهد.
دستور العمل‌های سونوگرافی را جدی بگیرید!
اگر توسط پزشک به سونوگرافی ارجاع داده شده‌اید، حتما دقت کنید که از مرکز سونوگرافی، دستور العمل‌های لازم را سوال کنید و از همه مهمتر اینکه توصیه‌ها را مو به مو عمل کنید تا دقت تصویربرداری بالا باشد.
از طرفی توجه به توصیه‌های سونوگرافی امکان خطا در تشخیص را کاهش می‌دهد. به علاوه، عمل نکردن به توصیه‌های مرکز سونوگرافی امکان تصویربرداری مجدد در زمانی دیگر و اجرای دستورالعمل‌هایی مثل ناشتا بودن یا چندین لیوان آب خوردن که شاید آزار دهنده باشد، را بالا می‌برد.
اگر سونوگرافی انجام داده باشید، حتما حس تحمل ادرار را درک کنید که آیا واقعا در مراحلی تحمل آن سخت و طاقت فرسا است.
پس حتما به توصیه‌هایی که از مرکز سونوگرافی دریافت می‌کنید مو به مو عمل کنید تا هم وقت و هم هزینه تان را از دست ندهید.
محدودیت‌های انجام سونوگرافی چیست؟
امواج فرا صوت توسط هوا و گاز مختل می‌شوند و به همین دلیل از سونوگرافی در تصویربرداری در نواحی پر شده از هوا و یا اندام‌هایی که به وسیله روده پنهان شدند، مناسب نیست.
انتهای پیام/
انتهای پیام/
در گفتوگو با آنا مطرح شد؛
صادرات تولیدات تعاونیهای دانش‌بنیان به کربلا و مسکو
دایرةالمعارف دانشبنیانها ۹۴؛
