چطور متوجه شویم انسان حسودی هستیم؟ +نشانه ها/ ارتباط میان حسادت و چشم زخم

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، حسادت را یکی از رذایل اخلاقی و گناهان بزرگ می‌دانند که در صورت عدم درمان منجر به رخ دادن اتفاقات ناخوشایندی خواهد شد و از این رو خبرگزاری آنا قصد دارد تا در ادامه به علائم این صفت اخلاقی ناپسند اشاره کند.

حسد؛ یک رذیلت اخلاقی

حسد یا حسادت از جمله رذایل اخلاقی، گناهان کبیره و به معنای آرزویِ زوال نعمت‌ها و داشته‌های دیگران است که از آن در باب‌هایی نظیر صلات و شهادات سخن گفته‌اند.

برخی از مفسران واژه حسد را در اصل به معنی چیزی را بر چیزی ساییدن چندان که خراشیده شود، دانسته اند و از طرفی برخی از فرهنگ نویسان نیز، اصل این واژه را از حَسْدَل به معنای کَنِه دانسته اند؛ همان گونه که کَنه پوست تن آدمی را زخم می‌کند و خونش را می‌مکد، حسد نیز با جان و روان حاسد چنین می‌کند.

• بیشتر بخوانید:


• مؤمن واقعی باید دنباله رو حق و ولی فقیه باشد


• عصمت بارزترین ویژگی انسان کامل است


• تحمل بار گناه دیگران در آخرت


• حسدورزان به مردم ذیحق


• بهترین راه درمان حسادت در کلام حجت‌الاسلام فاطمی‌نیا


• محبت به اهل‌بیت(ع) باید به عمل و اطاعت از آن‌ها گره بخورد

حسد ناخشنودی از موفقیت کسی و زوال نعمت او را تمنا کردن است.

حسد را می‌توان حد افراطیِ رفتار کسی دانست که از نیک بختی مردمان رنج می‌برد.

بر پایه تعریفی، حسد، آرزوی نابودیِ نعمت‌های دیگران و خواستن آن نعمت‌ها فقط برای خود است، لیکن در تعریفی دقیق تر، آرزوی زوالِ نعمت‌های دیگران است که چه بسا با تلاش برای نابودی آن همراه باشد.

با توجه به این‌که دانشمندان علم اخلاق برای حسد مراتبی ذکر کرده اند، به نظر می‌رسد این تعریف‌ها به مراتب حسد اشاره دارند.

باید بدانید که؛ واژه حسد و مشتقات آن در چهار آیه از قرآن به کار رفته است:

در آیه ۱۰۹ سوره بقره آمده است اهل کتاب (که مفسران منظور از آنان را یهودیان می‌دانند)

از حسدی که در دل دارند، دوست دارند مؤمنان را به کفر بازگردانند.

در آیه ۵۴ سوره نساء نیز سخن از حسادت به میان آمده است. مُفاد این آیه، بنابر سیاق آیات و تصریح مفسران، درباره برخی یهودیان هم عصر پیامبر است که به شوکت اسلام و فزونی پیروان آن حسد می‌ورزیدند.

تفاوت غبطه با حسد و چشم زخم

امام صادق (ع) می فرمایند:

إنَّ الْمُؤْمِنَ یَغْبِطُ وَ لا یَحْسُدُ، وَ الْمُنافِقُ یَحْسُدُ وَ لا یَغْبِطُ. مؤمن غِبطه می‌خورد ولى حسد نمی‌ورزد و منافق حسد می‌ورزد و غبطه ندارد.

مفهوم غبطه (منافسه) با وجود تفاوت در ارتباط حسد است. غبطه زمانی رخ می‌دهد که آدمى آرزوى زوال نعمت دیگران را ندارد، بلکه فقط می‌خواهد او نیز از آن نعمت بهره‌مند شود. غبطه، به عکس حسد، صفتى پسندیده است، به ویژه آنکه در روایتى، به صراحت غبطه از صفات مؤمن و حسد از خصلت هاى منافق دانسته شده است.

موضوع چشم زخم با حسد پیوند تنگاتنگ دارد. در برخى روایات به این ارتباط اشاره شده و مفسران، آیه ۵ سوره فلق را، که در آن از حسادتِ حسودان یاد شده است، در این‌باره می‌دانند.

نشانه‌های حسد

این صفت رذیله مانند بسیاری از صفات دیگر گاه آشکار و صریح است و گاه مخفی و در حال کمون، به همین دلیل باید از آثاری که بزرگان علم اخلاق و روانکاوان برای آن ذکر کرده اند یا به تجربه دریافته ایم، آن را در مراحل اولیه باید شناخت و پیش از آنکه در وجود انسان ریشه بدواند و مستحکم گردد به درمان آن پرداخت.

از جمله نشانه‌هایی که برای آن ذکر شده امور زیر است:

1.  هنگامی که می‌شنود نعمتی به دیگری رسیده است، غمگین و ناراحت می‌شود، هر چند آثاری از خود بروز ندهد.


2.  گاه از این مرحله فراتر می‌رود و زبان به غیبت و عیبجویی می‌گشاید.


3.  گاه از این هم فراتر می‌رود و به دشمنی و عداوت و کارشکنی برمی خیزد!


4.  گاه تنها به بی اعتنایی و بی مهری و یا قطع رابطه از شخصی که مورد حسد او قرار گرفته قناعت می‌کند، سعی دارد او را نبیند و سخنی از او نشنود و اگر سخنی در باره او بگویند سعی می‌کند با ورود در مطالب دیگر گوینده را از ادامه سخن بازدارد، یا اگر مجبور به بیان مطلبی در باره او شود سعی می‌کند صفات برجسته او را پنهان سازد و یا نسبت به آن سکوت کند.

البته باید به این نکته توجه داشته باشید که؛ هر یک از این امور می‌تواند نشانه‌ای از بروز رذیله حسد باشد.

در احادیثی که در منابع اهل عصمت که برای ما نقل شده است اشارات روشنی به این معنی دیده می‌شود، از جمله در کلامی از امیرمؤمنان علی (ع) می‌خوانیم:

یکفیک من الحاسد انه یغتم فی وقت سرورک؛ برای شناخت حسود همین بس که او غمگین شود در حالی که تو شادمان هستی! (به عکس هنگامی که زیانی به انسان برسد، شخص حسود خوشحال می‌شود، همان گونه که در آیه ۵۰ سوره توبه می‌خوانیم: «ان تصبک حسنة تسؤهم و ان تصبک مصیبة یقولوا قد اخذنا امرنا من قبل و یتولوا و هم فرحون؛ هرگاه نیکی به تو رسد آن‌ها را ناراحت می‌کند و اگر مصیبتی به تو رسد می‌گویند: ما قبلا پیش بینی چنین مطلبی را می‌کردیم و تصمیم لازم را گرفتیم و باز می‌گردند در حالی که خوشحالند»!

آیات متعدد دیگری نیز اشاره به همین گونه عکس العمل‌ها از سوی کافران حسود دارد از جمله آیه‌ای است که در آغاز بحث گذشت که کافران به مواهبی که از سوی خداوند به پیغمبر اکرم (ص) رسیده بود حسد می‌ورزیدند.

در روایات اسلامی نیز اشارات مکرری به همین مساله دیده می‌شود که حسودان همیشه از زوال نعمت محسود خوشحال می‌شوند و از موفقیت او ناراحت، از جمله درحدیثی از امیرمؤمنان علی (ع) می‌خوانیم:

«الحاسد یفرح بالشرور و یغتم بالسرور؛ حسود از شرور و بدی‌ها خوشحال می‌شود و از سرور و خوشحالی دیگران غمگین می‌گردد»! (۳۲- سفینة البحار، ماده حسد (این احتمال در تفسیر روایت نیز داده شده که این مجازات برای حسود بس که او غمگین می‌شود در حالی که تو شادمان هستی)

انتهای پیام/