چالش‌های پیش روی اجلاس گروه 7 / کاسبکاری ترامپ به قیمت واگرایی اروپا تمام می‌شود؟

گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، حسین ارجلو؛ چهل و پنجمین اجلاس سران هفت کشور صنعتی جهان روز گذشته در شهر «بیاریتز» فرانسه در حالی کلید خورد که چالش‌های متعددی پیرامون اهداف آن شکل‌گرفته است. امنیت، تغییرات آب و هوایی، برابری جنسیتی، خشونت علیه زنان و مبارزه با تبعیض، ازجمله مباحثی است که در نشست گروه 7 مطرح و تلاش می‌شود که رهیافتی برای آن تدارک شود.

آمریکا، آلمان، انگلیس، ژاپن، فرانسه، کانادا و ایتالیا که 65 درصد از اقتصاد دنیا را در دست دارند و به‌عنوان گروه کشورهای دارای بزرگ‌ترین اقتصاد جهان شناخته می‌شوند، به امید همگرایی و حل مشکلات پیش رو در فرانسه گرد هم آمده‌اند، حال‌آنکه آمریکا - ثروتمندترین کشور دنیا - که باید نقش ویژه‌ای در اتصال حلقه‌ها و بازیگران اصلی اقتصاد دنیا به یکدیگر داشته باشد، موجب شکاف بی‌سابقه در میان آن‌ها شده است.

افزون بر این، سیاست‌های کاسبکارانه ترامپ حتی شعارهای انتخاباتی او ازجمله «اول آمریکا» یا «آمریکا را دوباره عالی بساز» را تحت‌الشعاع قرار داده و این کشور را در میان متحدانش نیز منزوی کرده، به‌نحوی‌که احتمال پایان یافتن این نشست، بدون صدور بیانیه مشترک وجود دارد. در واقع، آمریکا در حال تیشه زدن به ریشه اتحاد سنتی میان گروه 7 است، لذا تحولاتی که به امّهات آن‌ها می‌پردازیم، چالش‌هایی هستند که نشست کشورهای صنعتی در فرانسه را تحت تأثیر خود قرار داده است.

مخالفت ترامپ با اروپای واحد/ برگزیت برای همه قاره سبز

آمریکا صراحتاً و بدون رودربایستی در حال ایجاد شکاف در اروپای واحد است و رسماً از انفکاک کشورهای اروپایی حمایت می‌کند. سیاستی که ترامپ در حال حاضر در قبال انگلیس اتخاذ کرده و به شکل بی‌سابقه‌ای از خروج این کشور از اتحادیه اروپا پشتیبانی می‌کند، همان است که در تیرماه 97 در قبال فرانسه تدبیر کرده بود. رئیس‌جمهور آمریکا در دیدار با همتای فرانسوی خود در کاخ سفید، به وی پیشنهاد خروج از اتحادیه اروپا را در ازای انعقاد توافق تجاری دوجانبه بین واشنگتن و پاریس ارائه کرده و از مکرون پرسیده بود که چرا کشورش را از اتحادیه اروپا خارج نمی‌کند؟!

ترامپ در بهار سال جاری در اولین روز سفر سه‌روزه خود به انگلیس توئیت کرد: «احتمال دست‌یابی به توافق تجاری بزرگ پس از خلاص شدن انگلیس از قیود اتحادیه اروپا وجود دارد و دو طرف، مذاکرات در این زمینه را رسماً آغاز کرده کرده‌اند». پس از روی کار آمدن «بوریس جانسون»، چند هفته پیش، «جان بولتون»، به انگلیس سفر کرد و به وی پیشنهاد کرد که لندن و واشنگتن در زمینه تجارت آزاد دوجانبه با همکاری اقتصادی بسیار گسترده، تشریک‌مساعی برای تقویت و تشکیل اقتصاد بین‌المللی و تأثیر بر اصول و قواعد آن، توافق تجاری موقت امضاء کنند؛ معاهده‌ای که به نوشته روزنامه گاردین، «به ضرر انگلیس و موجب فاصله‌گیری بریتانیا از ارزش‌های اروپا خواهد شد.»

به‌بیان‌دیگر، آمریکا تلاش می‌کند که ابتدا تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) را به خروج از اتحادیه اروپا ترغیب کرده و سپس به‌صورت جزیره‌ای، به انعقاد معاهدات تجاری پرسود با آن‌ها بپردازد.

تیغ ترامپ بر سر ناتو / هدیه قرن به روسیه

پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)‌ در حال حاضر، دوره‌ای پرتنش با آمریکا را سپری می‌کند و اروپای واحد را به بازنگری و تأمل در خصوص آینده نظام دفاع جمعی ذیل ناتو وادار کرده است. کشورهای عضو ناتو در سال 2014 توافق کردند که تا سال 2024 دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف هزینه‌های دفاعی این سازمان کنند؛ ولی تنها چهار کشور از 29 کشور عضو این ائتلاف، به وعده خود عمل کردند. ترامپ معتقد است که وقتی کشورهای عضو به تعهد خود در این خصوص پایبند نیستند، آمریکا نیز برای دفاع از اروپا الزامی به پرداخت هزینه‌ها ندارد. وی بارها تهدید کرده است که در صورت عدم انجام تعهدات از سوی کشورهای عضو ناتو، از این پیمان خارج می‌شود.

کلیددار کاخ سفید سال گذشته در نشست پیمان آتلانتیک شمالی در بروکسل خطاب به مرکل گفته بود: «وقتی آلمان از رونق اقتصادی خوبی برخوردار است، این قابل‌تحمل نیست که ایالات‌متحده هزینه دفاع از آن را بپردازد» و در ادامه نیز تأکید کرده بود که «همه باید سهم خود را به‌طور برابر پرداخت کنند.» این در حالی است که مسئولان تراز اول آمریکا به روزنامه نیویورک‌تایمز، اطلاع داده‌اند که ترامپ در سال گذشته میلادی بارها به شکل محرمانه به آن‌ها خبر داده بود که قصد خروج از ناتو را دارد. آن‌ها اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا را تهدیدی برای وادار کردن اروپا به‌منظور انجام وعده‌های مالی خود در چارچوب ناتو ارزیابی کرده بودند؛ اما با توجه به خروج ترامپ از برجام، توافقنامه پاریس، یونسکو و پیمان تجارت آسیا و اقیانوس آرام، این نگرانی در میان آن‌ها تقویت‌شده که مبادا وی تصمیم خود را عملی سازد.

هرچند مجلس نمایندگان آمریکا در بهمن سال گذشته، لایحه ممنوعیت خروج آمریکا از ناتو را تصویب کرد، اما به نظر می‌رسد که مستأجر کاخ سفید برای خروج از سازمان فرسوده و ناکارآمد ناتو، مصمم باشد؛ رویکردی که به گفته دریادار «استاوریدیس» «حتی سخن گفتن درباره خروج آمریکا از ناتو برای پوتین به‌مثابه هدیه قرن خواهد بود چه رسد به اینکه این مسئله محقق شود.»

جنگ تجاری آمریکا با چین و اروپا

جنگ تجاری آمریکا با چین، اقتصاد جهانی و ازجمله اقتصادهای کشورهای هم‌پیمان و دوست آمریکا را به مخاطره افکنده و آن‌ها را نسبت به تصمیم‌گیری‌های دقیق و شفاف در آینده، مردد کرده است. آمریکا با هدف حمایت از تولیدات داخلی، تعرفه واردات کالاهای چینی به آمریکا را افزایش داد که با واکنش متقابل پکن مواجه شد. وی که تاکنون بر ۲۰۰ میلیارد دلار از محصولات وارداتی آمریکا از چین تعرفه ۱۰ تا ۲۵ درصدی وضع کرده تهدید کرده است که در صورت عدم دستیابی به توافق تجاری با چشم‌بادامی‌ها، ۳۰۰ میلیارد دلار باقی‌مانده از محصولات وارداتی چین را نیز مشمول تعرفه خواهد کرد؛ وعده‌ای که دستور انجام آن را هفته گذشته صادر کرد.

ترامپ در آخرین اظهارنظر و در پاسخ به اقدام تلافی‌جویانه چین برای افزایش تعرفه کالاهای آمریکایی - درحالی‌که مذاکره‌ای میان دو کشور برای حل‌وفصل این جنگ تجاری آغازشده بود – طی چند رشته توئیت نوشت: «چین اعلام کرده است که به‌زودی بر ۷۵ میلیارد دلار از کالاهای آمریکایی تعرفه‌های ۵ و ۱۰ درصدی اعمال خواهد کرد. چین نباید تعرفه جدیدی بر ۷۵ میلیارد دلار کالاهای آمریکایی اعمال کند. (در واکنش به این اقدام) از اول اکتبر ۲۵۰ میلیارد دلار کالاهایی چینی که در حال حاضر با تعرفه ۲۵ درصدی وارد آمریکا می‌شوند باید مالیات ۳۰ درصدی دهند. علاوه بر این ۳۰۰ میلیارد دلار کالاهای باقیمانده چینی که از اول سپتامبر قرار بود تعرفه ۱۰ درصدی بدهند، هم‌اکنون باید تعرفه ۱۵ درصدی پرداخت کنند.»

ازنظر ترامپ، چین سال‌هاست که در تجارت، دست به سرقت مالکیت معنوی زده و در بسیاری از موضوعات مرتبط از آمریکا سوءاستفاده کرده و آمریکا سالیانه صدها میلیارد دلار در تجارت با چین از دست داده است. در شرایطی که به نظر می‌رسد همه‌چیز در اقتصاد جهانی به گام‌های بعدی این دو کشور بستگی دارد، مدل‌سنجی جدید انجام‌شده توسط بلومبرگ نشان می‌دهد که در صورت تداوم جنگ تجاری، رشد اقتصادی چین در سال ۲۰۲۱ به میزان یک درصد و متوسط رشد اقتصادی جهان ۰.۶ درصد کاهش خواهد یافت.

اروپا نیز از جنگ تجاری ترامپ بی‌نصیب نمانده است. وی تعرفه‌های واردات فولاد و آلومینیوم اروپا به ایالات‌متحده را بین 10 تا 25 درصد افزایش داد و اتحادیه اروپا نیز تعرفه‌هایی برای برخی از محصولات وارداتی آمریکا در نظر گرفت. به گفته کارشناسان، تعرفه‌های جدید محصولات آمریکایی در اروپا می‌تواند ۲.۸ میلیارد یورو به شرکت‌های صادرکننده به اروپا ضرر برساند، حال‌آنکه ضرر شرکت‌های اروپایی از این رهگذر به‌مراتب بیشتر است.

خروج ترامپ از پیمان‌های جهانی

آمریکا با خروج از پیمان‌های جهانی، خلئی میان خود با دیگر کشورهای جهان، به‌ویژه قدرت‌های صنعتی به وجود آورده است. به‌عنوان نمونه، ترامپ با طرح این موضوع که معاهده پاریس، کارشناسی‌شده نیست و مفاد آن از جهت علمی فاقد وجاهت است، از این پیمان جنجالی خارج شد، چراکه عمل به آن، باعث کاهش چشمگیر سرعت اقتصادی آمریکا می‌شود.

اکنون اروپا خود را ملزم به انجام تعهداتی در پیمان پاریس کرده که در سایه آن، از رشد اقتصادی جا خواهد ماند، به‌ویژه اینکه به گفته «برونو لمار»، وزیر دارایی فرانسه، «هم در سطح جهانی و هم در اروپا شاهد رکود هستیم». لذا خروج آمریکا از این پیمان، در راستای تقلای ترامپ بر تفوق مضاعف بر اروپا و دیگر قطب‌های اقتصادی جهان معطوف است.

از ادعای خرید گرینلند تا مسابقه تسلیحاتی قدرت‌های بزرگ با آمریکا

استراتژی آمریکا بر خروج از پیمان‌های جهانی و منطقه‌ای، ترغیب کشورهای دیگر به اتخاذ این رویکرد و دوشیدن آن‌ها با پیمان‌های دوجانبه بناشده است. در نتیجه برای اولین بار است که می‌بینیم ژاپن و کره جنوبی – دو متحد قدیمی در برابر کره شمالی – همکاری‌های اطلاعاتی خود را متوقف کرده و دچار اختلافات روزافزون شده‌اند. افزون بر این، رئیس‌جمهور آمریکا با طرح پیشنهاد خرید جزیره قطبی گرینلند که ازنظر سیاسی و فرهنگی با اروپا به‌ویژه با نروژ و دانمارک مراوده بیشتری دارد، تنش بی‌سابقه‌ای ایجاد کرده و این شائبه را ایجاد نموده است که ترامپ افزون بر تلاش سیاسی برای واگرایی اروپا، می‌کوشد تا به سبک استعمارگران قرن 19، با خرید زمین، حوزه نفوذ خود را بسط دهد.

از طرفی، تلاش ترامپ برای عضویت مجدد روسیه در گروه کشورهای صنعتی، درحالی‌که اروپا و روسیه هنوز چالش‌های بسیاری ازجمله بر سر پرونده قتل «سرگئی اسکریپال» با یکدیگر دارند نیز ازجمله سیاست‌هایی که است پسند اروپا نیست. گفتنی است که نام سابق گروه 7، گروه 8 بود، چراکه روسیه یکی از اعضای آن به شمار می‌آمد اما پس از بحران اوکراین و الحاق جزایر کریمه به روسیه، عضویت این کشور در گروه کشورهای صنعتی به حالت تعلیق در آمد.

مسابقه تسلیحاتی قدرت‌های بزرگ به دلیل خروج آمریکا از پیمان‌های بین‌المللی ازجمله «آی.ان.اف» (پیمان منع تولید موشک‌های میان برد هسته‌ای) و امتداد نظامی‌گری آمریکا به عرصه‌های جدید ازجمله فضا و رشد جریان‌های نژادپرست، پوپولیست و ناسیونالیست در اروپا که از نژادپرستی و سفیدبرترپنداری ترامپ الهام گرفته‌اند، همه و همه، چالش‌هایی هستند که پیش روی اجلاس اخیر کشورهای صنعتی قرار دارند و چشم‌انداز «امانوئل مکرون»، برای برگزاری موفقیت‌آمیز و به‌دوراز تنش آن را به‌شدت کاهش داده است.

انتهای پیام/4106/پ