حل مسائل کشور توسط دانشگاه نیازمند اعتماد است

به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاه و سیاست گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، مسئله‌محوری، دانشگاه حل مسئله و دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم عنوانی هستند که در سال‌های اخیر جزئی از ادبیات رایج مسئولان آموزش عالی شده است.

منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در این راستا طی سخنانی که در جمع رؤسای دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و فناوری کشور داشت، عنوان کرد: رویکرد حل مسئله و توجه به مسائل اجتماعی در دانشگاه‌های کشور به تدریج ایجاد شد و توجه به آن در دهه ۹۰ با افزایش ایجاد مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری سرعت گرفت؛ گسترش این مراکز رویکرد جدیدی در حوزه توسعه همه‌جانبه کشور بود. با توجه به بازه زمانی ۱۰ ساله، اقدامات انجام شده در این حوزه قابل توجه است؛ در چند سال گذشته با رویکرد خصمانه‌ای که علیه کشور وجود داشت و شاهد اعمال تحریم‌های غیرانسانی بودیم با مسائل جدیدی مواجه شدیم. دانشگاه‌ها و مراکز علمی در این فرصت می‌توانند نقشی جدی در کاهش آلام و خنثی‌سازی نقشه‌هایی که علیه کشور برنامه‌ریزی شده‌است، ایفا کنند.

وی خاطرنشان کرد: البته اساتید کشور پیش از این در حوزه‌های مختلف به حل مسائل و مشکلات کشور ورود پیدا کرده‌اند. دانشگاه‌ها و مراکز علمی در دوران دفاع مقدس در حوزه‌های پزشکی و پشتیبانی جنگ نقش ویژه‌ای داشتند تا جایی که توسعه صنایع دفاعی بدون همکاری مجموعه علمی میسر نمی‌شد؛ در شرایط فعلی تلاش دانشگاه‌ها این است که بیش از آنچه در گذشته در جامعه حضور داشته، اثرگذاری خود را در حل مسائل کشور بیشتر کنند. لازمه این کار نیز تدوین برنامه‌های ویژه است.

در همین راستا حمید محمدزاده، رئیس دانشگاه علم و فناوری مازندران، به بررسی ابعاد و الزامات ورود دانشگاه‌ها به فرآیند حل مسئله و ایفای نقش در شرایط تحریمی کشور پرداخت.

آنا: آیا شرایط برای حرکت دانشگاه‌ها در حل مسائل کشور، چه مسائل صنعتی، چه مسائل اجتماعی و ... فراهم است؟ چه چالش‌هایی برای ورود دانشگاه‌ها به حل مسئله وجود دارد؟

محمدزاده: برای حل مسائل کشور توسط دانشگاه‌ها چالش‌هایی وجود دارد که باید حل شوند یکی از آن چالش‌ها شاید بی‌اعتمادی صنعت به دانشگاه‌هاست؛ صنعت باور دارد تمام فعالیت‌های دانشگاه شبیه پایان‌نامه‌هایی است که خود این بزرگواران تحصیل کرده، دیده یا شنیده‌اند و این پایان‌نامه‌ها در حد کاغذ و متن است که توسط خودشان ارائه شد و با آن لیسانس، فوق‌لیسانس و دکتری می‌گیرند و این باور وجود ندارد که باید پایان‌نامه‌ها به سمتی برود که مشکلی از کشور را حل کند.

مشکل دیگر هم از طرف دانشگاه‌هاست؛ به‌عنوان مسئولان دانشگاه، وقتی موضوع پایان‌نامه‌ها مطرح می‌شود، خصوصاً در رشته‌هایی که می‌تواند مشکلاتی را حل کند، شاید حساسیت لازم را در دانشگاه‌ها ایجاد نکردیم؛ این حساسیت زمانی ایجاد می‌شود که به اساتیدی فرصت راهنمایی پایان‌نامه یا کار تحقیقاتی یا گرنت می‌دهیم که بگوید چه مشکلی را می‌خواهد حل کند؛ اگر مشکلی را حل کرد، دو برابر به آن استاد امکان راهنمایی دانشجو می‌دهیم. اگر بررسی کنیم و ببینیم که خیلی از کشورهایی که شاید دانشجویان خوب را با فاند، اسکولارشیپ یا گرنت از ما می‌گیرند، چه اقداماتی کردند خواهیم یافت، استادی حتی در رشته علوم انسانی یا علوم پایه، گرنتی دارد و از آن گرنت دانشجو پرورش می‌دهد؛ این گرنت را چه زمانی به یک استاد در دانشگاه‌های مطرح می‌دهند؟ زمانی که مشکلی را در جامعه‌اش حل کند.

آنا: آیا موضوع علاقه اساتید به حل مسائل خیلی مهم و تاثیرگذار است؟ مشکلات اصلی کشور از نظر دانشگاه چیست؟

محمدزاده: فکر می‌کنم چالش بین همین دو موضوع است وگرنه الان مسائل و مشکلات کشور یا مسائل روز حتی در خانواده‌ها هم طرح می‌شود. یعنی الان بچه‌های کوچک مقطع راهنمایی و دبیرستان هم می‌دانند مشکل کشور کجاست؟ می‌داند در شبکه توزیع، شبکه تأمین یا صنایع مشکل داریم. یا می‌داند بحث مدیریت در این شبکه‌ها مطرح است.

در همین مسئله خصوصی‌سازی، بخش‌هایی مطرح است که دولت روی آن دست گذاشته و هنوز خصوصی واقعی نیست، مثل خودروسازی که هنوز خصوصی واقعی نیست و چالش‌هایش گریبانگیر کشور می‌شود. 

یکی‌دیگر از بحث‌ها نظام بانکی است که هنوز سیاست‌های کلی برای فعالیت شبکه‌های آن وجود ندارد. بانک‌ها خودشان وارد فعالیت‌های تجاری و بنگاه‌داری می‌شوند. موارد ذکر شده در رابطه با این مسائل کاملاً مشخص هستند و راه‌حل آن‌ها اعتماد به هم است یعنی اعتماد دانشگاه نسبت به صنعت و اعتماد صنعت نسبت به دانشگاه باید تقویت شود.

آنا: آیا اکنون اعتماد بین دانشگاه و صنعت وجود دارد؟ چه اقداماتی برای ارتباط بیشتر باید انجام شود؟

محمدزاده: این اعتمادسازی در چند صنعت به صورت محدود شروع شده است؛ دانشگاه‌ها کار ارتباط با صنعت را خیلی خوب شروع کرده‌اند؛ چند ماه است که قانونی ابلاغ شده و طی آن اعضای هیئت‌علمی می‌توانند از دانشگاه حقوق گرفته و در صنعت کار کنند.

بعضی مواقع شکل نظارتی‌مان در حد نظارت بر بچه‌های دبستانی است اما خواسته‌های‌مان در حد دانشگاه‌های رتبه یک دنیاست. دولت هم همین است. وزیر علوم و وزیر صنعت وقتی کنار هم می‌نشینند باید بتوانند هر ماه مشکلی را حل کنند. باید به جوان‌های شهرستانی بیشتر اعتماد شود از طرفی حل مسائل کشور خیلی راحت‌تر از این مواردی هست که بعضی از افراد می‌گویند.

آنا: دانشگاه علم و فناوری مازندران چه ظرفیت‌هایی برای حل مسئله داشته و در این راستا چه برنامه‌هایی دارد؟

محمدزاده: دانشگاه ما در اصل سابقه 25 ساله دارد ولی 6 سال است که مستقل شده است؛ این مجموعه یکی از واحدهای اقماری دانشگاه علم و صنعت ایران بود ما تقریباً شاید تنها دانشگاه کشور هستیم که 60 نفر عضو هیئت‌علمی داریم، میانگین سابقه اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه دو سال و نیم است. اکنون اعضای هیئت‌علمی جوان دانشگاه علم و فناوری مازندران تقریباً هر کدامشان یک پروژه صنعتی اخذ کرده‌اند، با اینکه ادعای خیلی از دانشگاه‌ها این است که پروژه صنعتی نمی‌دهند! در صورتی که هیئت رئیسه دانشگاه علم و فناوری به اعضای  هیئت‌علمی ابلاغ کرده است که وقتی می‌خواهید از صنعت پروژه تحقیقاتی بگیرید، در مرحله اول مبلغ قرارداد برایتان مهم نباشد؛ یعنی اساتید بروند بگویند حاضر هستند برای صنعت کار مجانی انجام دهند، بعد از آنکه اعتماد صنعت را جلب کرد، می‌تواند پروژه‌های دیگری را انجام دهد.

هیئت‌علمی دانشگاه باید حقوق تمام وقت‌اش را بگیرد و با صنعت هم همکاری داشته باشد.

آنا: آیا با این روش می‌توان اعتماد صنعت را جلب کرد؟ آیا تاکنون نمونه‌های موفقی از اعتماد به جوانان داشته‌اید؟

محمدزاده: یکی از اعضای هیئت‌علمی جوان دانشگاه علم و فناوری مازندران با دو سال سابقه استخدام تاکنون 9 پروژه ارتباط با صنعت انجام داده است. به صراحت می‌توان گفت حتی دانشجویان هم توان انجام کارهای بزرگی را دارند؛ نمونه آن یک دانشجوی مقطع کارشناسی این دانشگاه است که پروژه ارتباط با صنعت دارد. گردش مالی سالانه شرکت این دانشجوی کارشناسی 5 میلیارد تومان است در صورتی که کل بودجه دانشگاه علم و فناوری مازندران 20 میلیارد تومان است. یعنی حجم فعالیت مالی یک دانشجوی کارشناسی این دانشگاه معادل یک چهارم بودجه یک دانشگاه دولتی با 60 عضو هیئت‌علمی است.

این دانشجو آمد و به من گفت که هیچ‌کس به من جواب نمی‌دهد، من یک میلیون تومان پول می‌خواهم که روی پنل‌های خورشیدی کار کنم. همان‌جا از معاون پژوهشی خواستم به او 2 میلیون تومان بدهد؛ همان فرد الان چندین نفر کارمند دارد.  اگر اعتماد به جوانان باشد، آن‌ها خیلی انگیزه دارند.

آنا: دانشگاه‌های جوان در حل مسائل چه نقطه قوتی دارند؟

محمدزاده: دانشگاه‌های جوان بهتر از دانشگاه‌های پیر هستند. در دانشگاه‌هایی که مسن و جا افتاده‌اند؛ افراد، دیگر حال تدریس‌شان را هم ندارند. اگر پروژه هم بگیرند، پروژه را می‌گیرند و به دانشجویان‌شان می‌دهند. یعنی در این دانشگاه کمتر استاد بالای 60 سال پیدا می‌کنید که خودشان پروژه‌ها را انجام‌داده باشند. پس باز هم چه کسی انجام‌دهنده است؟ دانشجو! پس انگیزه دادن به دانشجوها خیلی خوب است.

انتهای پیام/4107/4115/