جامعه اسلامی برای خودکفایی نیاز به اقتصاد پویا و باثباتی دارد

حجت‌الاسلام سید مهدی هاشمی در گفتگو با خبرنگار حوزه فرهنگی و هنری گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، گفت: اسلام براساس آیات قرآن، اقتصاد خوب، پایدار و باثبات را مایه ایستادگی و قوام جامعه می‌داند و معتقد است که جامعه اسلامی برای خودکفایی نیاز به اقتصاد پویا و ثابتی دارد.

اقتصاد مایه قوام جامعه است

معاون پژوهشی مؤسسه نورالثقلین خاطرنشان کرد: طبق آیاتی که در این زمینه وجود دارد، همانند آیه 29 سوره مبارکه فتح، مؤمنان و مسلمانان را طوری توصیف می‌کند که این‌ها روی پای خود ایستاده‌اند. همچنین در آیات دیگری وابستگی به کفار را به هر شکلی محکوم می‌کند. مثل آیه 141 سوره نساء، 113 هود و پنج سوره نساء که می‌فرماید: « وَلا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَامًا وَارْزُقُوهُمْ فِيهَا وَاكْسُوهُمْ؛ اموالی که خدا قوام زندگی شما را به آن مقرر داشته به تصرف سفیهان ندهید» از این آیه معلوم می‌شود که اقتصاد مایه قوام جامعه است.

اهمیت کار و تولید در قرآن

وی تصریح کرد: با توجه به این نکته، طبیعتاً هر چیزی که منجر به اقتصاد خوب یک جامعه شود، در اسلام مورد پسند است به شرط اینکه از راه‌های حرام نباشد. اهمیت کار و تولید هم به‌طورکلی در قرآن و سیره انبیا مطرح شده است. ما تقریباً هیچ پیامبری را نداشتیم که امرار معاش از حاصل دسترنج خودش نباشد.

همه پیامبران از حاصل دسترنج خود امرار معاش می‌کردند

قرآن در آیه 80 سوره انبیا درباره حضرت داود (ع) می‌فرماید: «وَعَلَّمْنَاهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَكُمْ لِتُحْصِنَكُمْ مِنْ بَأْسِكُمْ فَهَلْ أَنْتُمْ شَاكِرُونَ» ما به حضرت داود صنعت لباس و تولید زره را آموزش دادیم تا امرار معاش بکند.

کسب روزی حلال یک فضل الهی است

هاشمی بیان کرد: پس به‌طورکلی پیامبران ما همگی برای امور شخصی خودشان تلاش و کوشش می‌کردند. همین‌طور امت خودشان را هم به کار و تولید تشویق می‌کردند. به‌طور اساسی اسلام به دست آوردن رزق را یک فضل الهی می‌داند. یعنی کسب روزی حلال یک فضل الهی است.

معاون پژوهشی مؤسسه نورالثقلین در ادامه افزود: ما خیلی از آیات قرآن را داریم که در آن جمله « لِتَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ» آمده است. برای مثال خداوند روز را برای این قرار داد تا مردم از فضلش طلب کنند. اکثر مفسران این را تولید روزی و به‌دست آوردن رزق تعریف کرده‌اند.

وی خاطرنشان کرد: در سوره اسراء آیه 12، سوره جمعه آیه 10، سوره قصص آیه 73 و خیلی جاهای دیگر ذکر شده که خداوند هدف از نعمت روز را این می‌داند که مردم کار و تلاش کنند تا از فضل خدا روزی خودشان را به‌دست بیاورند.

پیامبر اسلام از بیکاری بیزار بود

هاشمی با ذکر مثال‌هایی افزود: پیامبر مکرم اسلام از بیکاری بیزار بود. اگر شخص بیکاری را مشاهده می‌کرد، می‌فرمود این شخص از چشم من افتاد. در روایات ما بیکاری زمینه فقر و فساد معرفی شده است. در حدیثی از پیامبر مکرم اسلام (ص) نقل شده است که مؤمن اگر شغل نداشته باشد، با دین‌فروشی زندگی خود را اداره می‌کند.

معاون پژوهشی مؤسسه نورالثقلین در ادامه تصریح کرد: در حدیثی دیگر از پیامبر(ص) آمده است که جوان بیکار مورد خشم خداوند است و خدا چنین شخصی را دوست ندارد.

در آبادانی زمین بکوشید

وی بیان کرد: به‌طور کلی بدست آوردن روزی و رونق کار و تولید مهم است. در آیه 61 سوره هود از زبان حضرت صالح (ع) این‌طور بیان می‌شود که: « هُوَ أَنشَأَكُم مِّنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِيهَا فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي قَرِيبٌ مُّجِيبٌ؛ یعنی خداوند از شما خواست که زمین را آباد کنید و برای آبادانی آن تلاش کنید. این مطلب هم نشان می‌دهد، یکی از درخواست‌های خداوند از بندگان فرآورده‌سازی روزی‌هایش در زمین است. یعنی انسان‌ها چه با کشاورزی، چه با صنعت و یا هر چیز دیگر از روزی‌های خداوند فرآورده تولید کنند و در آبادانی زمین بکوشند.

کار در زمان حکومت حضرت سلیمان (ع) و ذوالقرنین

هاشمی خاطرنشان کرد: در مورد کار، آیات و روایات متعددی ذکر شده است، برای مثال در سوره سبأ در مورد حضرت سلیمان(ع) آمده است که این پیامبر از افراد خود(چه شیاطین و جنیان و چه مؤمنان انس) کار می‌کشیدند، این آیه توضیح می‌دهد، هر یک از افراد، بخشی از کار امت الهی را برای حضرت سلیمان(ع) انجام می‌دادند.

معاون پژوهشی مؤسسه نورالثقلین گفت: در سوره کهف در مورد ذوالقرنین آمده است که ایشان، مردم را به کار می‌گماردند تا بتوانند یکی از مشکلات جامعه زمانشان را که هجوم افراد بیگانه بود، برطرف کنند.

اقتصاد برای بندگی بهتر است

استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: البته در اسلام، فقط کار مدّنظر نیست؛ در فضای اقتصادی که قرآن مطرح می‌کند، هدف بسیار مهم است. قرآن کریم، اقتصاد را لزوماً برای یک زندگی بهتر نمی‌خواهد، بلکه برای بندگی بهتر می‌خواهد.

وی افزود: اگر مالی به انسان اضافه می‌شود یا وی مالی را تولید می‌کند، این‌که این مال را کجا و برای چه می‌خواهد خرج کند و چطور می‌خواهد تولید کند، همه این موارد مورد توجه اسلام است.

شکرگزاری باعث افزایش رزق می‌شود

هاشمی اظهار کرد: مثلاً در تمام آیاتی که در بالا ذکر شد، هدفِ درست، لحاظ شده بود؛ مثلاً درباره حضرت سلیمان(ع) گفته می‌شود اگر کاری را می‌خواست انجام دهد در ادامه آیه می‌فرماید: «اعْمَلُوا آلَ دَاوُودَ شُكْرًا وَقَلِيلٌ مِنْ عِبَادِيَ الشَّكُورُ »؛ یعنی ای آل داوود، خداوند نعمت‌هایی را به شما عطا کرده است، شکرگزار این نعمت‌ها باشید.

معاون پژوهشی مؤسسه نورالثقلین گفت: نکته‌ای که در جامعه ما از آن غفلت می‌شود، همین است. اگر به رونق، تولید یا مال اشاره می‌شود، باید در کنار آن به فضای معنوی نیز توجه کنیم. در قرآن کریم، درباره قوم سبأ آمده است که خداوند نعمت‌های فراوان از جمله باغ‌های بزرگ و نهرهای آب زلال به این قوم عطا کرد اما این قوم ناشکری کردند، لذا خداوند هم نعمت‌های خود را از آن‌ها گرفت و درختانشان را بی‌ثمر کرد و این‌ها همه به‌خاطر کفران نعمت قوم سبأ بود.

وی در ادامه توضیح داد: در آیات زیادی عکس این قضیه هم توضیح داده شده است، مثلاً اگر مردم جامعه، باتقوا و خداترس باشند و از حرام‌خواری جلوگیری کنند، ما روزی‌های خودمان را به‌سوی آن‌ها سرازیر می‌کنیم و باعث رونق اقتصادی آن جامعه می‌شویم.

هاشمی با بیان اینکه فقط مسائل مادی را نباید در نظر داشته باشیم گفت: نباید فکر کنیم که فقط روحیه کار را باید ایجاد کنیم و یا فقط رونق ایجاد بکنیم. بلکه در کنار این امر افزایش میزان تقوای یک جامعه نیز اهمیت دارد.

استغفار باعث افزایش روزی می‌شود

معاون پژوهشی مؤسسه نورالثقلین خاطرنشان کرد: در قرآن کریم، استغفار به‌عنوان یکی از راه‌های افزایش روزی و رونق اقتصادی معرفی شده است. برای مثال در آیه 52 سوره هود، حضرت نوح(ع) خطاب به قوم خود می‌فرماید: «وَيَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ»؛ استغفار کنید تا خدا شما را ببخشاید، «يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَى قُوَّتِكُمْ وَلَا تَتَوَلَّوْا مُجْرِمِينَ»؛ سپس روزی‌های خدا از آسمان به سوی شما سرازیر می‌شود. در جایی دیگر می‌فرماید: خدا به شما، مال و نیروی انسانی قوی می‌دهدو طبیعت و باغ‌های شما را سرسبز قرار می‌دهد و رودهای شما را جاری می‌سازد.

استاد حوزه و دانشگاه در پایان بیان کرد: پس باید این نکته نیز مدّنظر قرار بگیرد که جامعه برای رونق اقتصادی خود علاوه بر تلاش، کوشش و تدبیر مسئولین، نیازمند معنویت هم هست و باید به معنویت از منظر قرآن کریم توجه داشته باشد.

انتهای پیام/4115/4126/