مسعود رایگان: تیراژ 1100 نسخه‌ای کتاب فاجعه است/ تبلیغ کتابخوانی وظیفه صداوسیماست
مسعود رایگان از مشکلات موجود بر سر راه کتابخوانی در ایران و نخستین جشن «سینما و کتاب» گفت.
به گزارش گروه فرهنگی آنا به‌نقل از روابط‌عمومی خانه هنرمندان ایران، به مناسبت برگزاری نخستین جشن «سینما و کتاب» که شنبه 21 شهریور و همزمان با روز ملی سینما در خانه هنرمندان ایران برگزار می شود، مسعود رایگان طی گفت‌وگویی به بیان نظرات خود در این مورد پرداخت.
رایگان در این گفت‌وگو ضمن اشاره به تیراژ پایین کتاب‌های منتشر شده در ایران گفت: «با وجود حدود 80 میلیون جمعیت، تیراژ 1100 نسخه‌ای برای کتاب یک فاجعه فرهنگی به شمار می‌رود. اگرچه آنطور که شنیده‌ام چاپ نخست «قاتل بی‌رحم و سه مونولوگ همراه» به‌پایان رسیده است، اما همان‌طور که پیش تر هم اشاره کرده‌ام از آثار نویسنده ای مثل هنینگ مانکل که در ایران چندان شناخته‌شده نیست، حدود 36 میلیون نسخه در جهان به فروش رسیده است و چنین آماری در مقایسه با تیراژ پایین کتاب در ایران نشان دهنده مشکلات موجود در این عرصه است. آمارهای ارائه شده در این زمینه از جانب ناشران خارجی دقیق و واقعی است و این صرفا به آمار فروش آثار یکی از این نویسندگان مربوط می‌شود. در ایران مشکل اصلی به این برمی‌گردد که در زمینه ترویج فرهنگ کتابخوانی آن‌چنان که لازم است کار انجام نمی‌شود. اخیرا شاهد برنامه‌هایی هستیم که برای کتابخوانی جایزه‌های بزرگ تعیین می‌کنند که اگرچه فی‌نفسه کار بدی نیست اما در شرایطی که برخی کتاب‌ها به‌دلیل خریداری نشدن دوباره خمیر می‌شوند، مسلما به‌تنهایی جوابگو نخواهد بود.»
| باید مسائلی همچون قیمت تمام‌شده کتاب و توان خرید مردم را در نظر گرفت و اینکه آیا با چنین قیمت‌هایی که خود ناشران را نیز تحت فشار قرار داده است، امکان خرید کتاب برای همگان وجود دارد؟ |
این کارگردان تئاتر سپس به بحث ترجمه و تالیف پرداخت و ادامه داد: «در خصوص ترجمه این امر ضرورت دارد که هرچه می توانیم ترجمه به زبان اوریجینال نزدیک‌تر باشد. به‌عنوان مثال برای ترجمه آثار بورخس به‌جای مراجعه به ترجمه‌های دست دوم و سوم انگلیسی یا فرانسه، باید سراغ زبان اصلی آن رفت. این امر باعث می‌شود ایهام‌ها، ایجازها و به‌طور کلی روح اثر به بهترین شکل ممکن درک و سپس به خواننده ایرانی منتقل شود. نکته دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد این است که این متخصصان هر حوزه باشند که دست به ترجمه آثار آن حوزه بزنند. برای ترجمه نمایشنامه‌ها ترجیح این است که افراد توانمندی که در زمینه تئاتر فعالیت می‌کنند به این کار دست بزنند چراکه زبان تئاتر را بهتر از سایر افراد درک می‌کنند و بهتر می‌توانند کلیت اثر را به خواننده منتقل کنند. رویکرد من در ترجمه این بود که در کنار معرفی آثار نویسندگان کمتر شناخته‌شده در ایران، به‌سمت اجرای این آثار بر روی صحنه حرکت کنم. دیگر کارگردانان عرصه تئاتر نیز با رعایت حق مولف و پس از اجرای نخست می توانند از این نمایشنامه‌ها برای اجرا بر روی صحنه استفاده کنند.»
وی ادامه داد: «متاسفانه با خواندن بعضی از نمایشنامه‌های ترجمه‌شده می‌بینیم که مخاطب فارسی‌زبان نمی‌تواند با شخصیت‌های داستان ارتباط برقرار کند. در واقع به‌نظر می‌رسد این شخصیت‌ها زمینی نیستند. یک دلیل این موضوع می‌تواند خلط مباحث ترجمه، برگردان و اقتباس ادبی باشد. در اقتباس ادبی می‌توان شخصیت‌های موجود در نمایشنامه اصلی را به شخصیت‌های ایرانی تبدیل کرد اما این کاری متفاوت از ترجمه و زمینی بودن و قابل درک بودن شخصیت‌های نمایش برای مخاطب فارسی‌زبان است.»
این بازیگر سینمای ایران سپس در پاسخ به سوالی درخصوص ورود هنرمندان به حیطه‌های فعالیت غیرتخصصی‌شان گفت: «دانش هیچ‌کدام از ما آن‌قدر جامع نیست که به حوزه‌های غیرتخصصی ورود کنیم. به‌عنوان مثال به‌شخصه به شعر و ترجمه آن علاقه دارم. با اشعار شاعری سوئدی به اسم کارین بویِ آشنا هستم که تقریبا هم‌عصر فروغ فرخ‌زاد است و روح اشعار آنها نیز به هم نزدیک است. اما به‌رغم علاقه‌ای که به هر دو این شاعران دارم، اما چون شعر را حوزه تخصصی خودم نمی‌دانم سراغ ترجمه اشعار او نمی‌روم. یا زمانی که ترجمه آثار لورکا به‌دست شاملو را می‌خوانیم و آن را با سایر ترجمه‌های موجود مقایسه می‌کنیم به تفاوت کیفی آنها پی می‌بریم. وقتی کسی مثل شاملو اشعار را به این زیبایی ترجمه می‌کند دلیلی وجود ندارد فردی غیرمتخصص سراغ ترجمه آنها برود.»
| برای ترجمه نمایشنامه‌ها ترجیح این است که افراد توانمندی که در زمینه تئاتر فعالیت می‌کنند به این کار دست بزنند چراکه زبان تئاتر را بهتر از سایر افراد درک می‌کنند |
رایگان سپس در خصوص مشکلات موجود بر سر راه کتابخوانی گفت: «راهکار نخست را ترویج فرهنگ کتابخوانی می‌دانم و برای چنین کاری طرح مشخصی دارم که در آن نقش رسانه ملی در تبلیغ عام این فرهنگ پررنگ‌تر از سایر نهادهاست. چنین کاری را وظیفه رسانه ملی می‌دانم و برای این کار نیاز به گفت‌وگو و درک شرایط موجود داریم که در صورت امکان در روز جشن «سینما و کتاب» مفصل‌تر صحبت خواهم کرد. در ادامه باید مسائلی همچون قیمت تمام‌شده کتاب و توان خرید مردم را در نظر گرفت و اینکه آیا با چنین قیمت‌هایی که خود ناشران را نیز تحت فشار قرار داده است، امکان خرید کتاب برای همگان وجود دارد؟»
وی در پایان گفت: «در حال حاضر قیمت بالای کتاب‌ها عملا کتاب را از سبد کالای خانواده‌ها خارج کرده و این اتفاق در سرزمینی می‌افتد که هنر قصه نویسی، تاریخ‌نویسی و... در آن تاریخی طولانی داشته و نویسندگان بزرگی همچون طبری، زرین‌کوب و... را در دامان خود پرورش داده است. بنابراین پس از بحث ترویج فرهنگ کتابخوانی باید بستر آن برای خواننده فراهم شود و در صورت نیاز سوبسیدهای لازم به بخش کتاب ارائه شود تا قیمت تمام‌شده آثار برای ناشر کاهش پیدا کند. راه دیگر گسترش کتابخانه‌های عمومی و تسهیل دسترسی عامه مردم به این کتابخانه‌هاست. برگزاری جشن «سینما و کتاب» در خانه هنرمندان ایران نیز فعالیتی تاثیرگذار در این عرصه است که امکان ارتباط مستقیم هنرمندان فعال در عرصه تالیف و ترجمه با عموم مردم را فراهم می‌کند. حضور هنرمندان در عرصه کتاب و کتابخوانی به واسطه جایگاهی که در میان مردم دارند می تواند تاثیر بسیار مثبتی بر رواج فرهنگ کتابخوانی داشته باشد و امیدوارم برگزاری جشن «سینما و کتاب» نیز گامی در راستای همراه کردن عامه مردم در این مسیر باشد.»
انتهای پیام/
