دکتر قانعی‌راد: اظهار نظر مردم در شبکه‌های مجازی اتفاق خوبی است/ در کشورهای توسعه‌یافته این نظرات پایش و تحلیل می‌شود

محمد امین قانعی‌راد در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی آنا، درباره این رویداد می‌گوید: این اتفاق در فیس‌بوک، اینستاگرام و رسانه‌های اینچنینی اتفاق خوبی است یعنی این نوعی افکارسنجی و اطلاع از نظر مردم است. در فیس بوک مردم بدون سانسور و فیلتر خاصی حرف خودشان را می‌زنند. شاید مسئولان فرصت بررسی این اظهار نظرها را زیاد هم پیدا نکنند اما با این کار می‌توانند از انتظارات مردم مطلع شوند.

این جامعه‌شناس البته معتقد است که محدودیت قشر اظهار نظر کننده هم در این فضاها وجود دارد: این اظهار نظرها و انتظارات از سوی قشر خاصی در فیس‌بوک و فضای مجازی ابراز می‌شود. این افراد معمولا از قشر خاصی هستند و همه گروه‌های اجتماعی را در برنمی‌گیرد. در فیس بوک بیشتر افراد تحصیل کرده و قشر متوسط عضو هستند. البته مطلع شدن از نظر این قشر هم خیلی خوب است. این افراد در زمینه‌های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و ورزشی اظهار نظر می‌کنند که نظرات آنها بسیار مهم است و می‌تواند تعیین کننده مسیرهای مناسبی باشد و در جریان قرار گرفتن رئیس جمهوری یا مسئولان از این نظرها اتفاق خوبی است. اصلا چگونه می‌توان گفت که این جریان یک جریان منفی است؟

او درباره برخورد کشورهای توسعه یافته با اظهار نظرهای عمومی مردم هم می‌گوید: آنها این نظرها را به طور سیستماتیک پایش می‌کنند و با یک نظر یا موضوع برخورد تصادفی نمی‌کنند. آنها نظرات مردم را در فضای مجازی توسط کارشناسان حرفه‌ای تحلیل می‌کنند. پس از آن محورهایی را از این بحث‌ها بیرون می‌کشند و به مسئولان خود ارائه می‌دهند.

قانعی‌راد درباره مقایسه حجم اظهار نظر در ایران با جوامع پیشرفته هم می‌گوید: شاید این حجم وسیع حرکت جمعی و اظهار نظرها که در اینجا هست در کشورهای دیگر نباشد اما علت اصلی آن این است که در کشورهای توسعه یافته ساز و کارهای دموکراتیک شکل پیدا کرده است. در آنجا اتحادیه‌های صنفی، کارگری، اجتماعی، فرهنگی، ورزشی و غیره ساز و کارهای تعریف شده‌ای در برخورد با دولت دارند.

او درباره کارکرد این نهادهای اجتماعی توضیح می‌دهد: این نهادها با سازمان‌دهی باعث می‌شوند که جریانات آگاه‌تر شده و هدایت شوند تا افراد به جای برخورد فردی، با سازماندهی عمل کنند. در حالی که در ایران افراد تحت تاثیر احساسات یک کاری می‌کنند و شاید یک توهینی هم بکنند به واسطه چیزی که از آن ناراضی هستند. این خطر هم وجود دارد که برخوردها کوته‌نگرانه باشد اما سازمان‌های مردمی و امکان انتقال نظام‌مند و حساب شده‌تر موضوعات، به حاکمیت امکان بیشتری برای بررسی پیام دقیق‌تر می‌دهد.

رئیس انجمن جامعه شناسی ایران ادامه می‌دهد: در ایران ما شاهد این پدیده هستیم که افراد با نوشتن نامه درخواست فردی خود را با دویدن دنبال ماشین رئیس جمهوری در بازدیدهای عمومی ارائه می‌دهند. این یعنی نبود سازمانی که بتواند به شکل روش‌مند برخورد کند و در نتیجه مردم از روی بی‌پناهی این کارها را می‌کنند. این پوپولیسم در دنیای واقعی است، چون سازمان رابط و واسطی وجود ندارد اما ما پوپولیسم مجازی هم داریم که در آن یک فرد حجم عظیمی از خواسته‌های خود را ارائه می‌دهد.

او اینگونه نتیجه‌گیری می‌کند: راهکار این موضوع برای مردم این نیست که افراد تنها در شبکه‌های اجتماعی نظر بدهند یا حرف خود را بزنند. این نشان می‌دهد که کشور سامان ندارد. برای حل این مساله باید سازمان‌های مدنی شکل بگیرند.