انقلاب ادبی پیامد انقلاب سیاسی است

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، برنامه «شب شعر» شبکه چهار سیما در ششمین نشست خود، شامگاه دوشنبه با موضوع «علل پیدایش شعر نو و استمرار آن» با اجرای محمود اکرامی‌فر، میزبان بهروز یاسمی شاعر، منتقد ادبی، مدرس شعر و پژوهشگر و حمیدرضا شکارسری شاعر و منتقد ادبی بود.

پیامد قطعی هر انقلاب سیاسی، انقلاب ادبی است

یاسمی در مورد دلایل تحول شعر گفت: شعر همیشه در مقاطع مختلف تاریخی دچار تحول شده است. ویکتور هوگو می‌گوید پیامد قطعی هر انقلاب سیاسی، انقلاب ادبی است. شعر دوره سلجوقی با شعر دوره سامانی متفاوت است. تحولات شعر به وقایع اجتماعی وصل است.

شکارسری در مورد همین مبحث افزود: نهضت مشروطه تنها یک انقلاب سیاسی نبود بلکه انقلابی فکری، اجتماعی و فرهنگی بود. نیما می‌گوید در هیچ جا شکل آفرینش‌های ادبی عوض نشده است مگر اینکه شکل زندگی اجتماعی مردم تغییر کرده باشد. تمام حرکت‌های سیاسی و فرهنگی از نخبه‌ها آغاز می شود.

وی در مورد ریشه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شعر نو گفت: تحول از زمانی آغاز شد که نیاز به تغییر حس شد. این تغییر در دو جبهه اتفاق افتاده است. گروه اول کسانی که به تغییر در محتوا عقیده داشتند و گروه دوم کسانی که عقیده داشتند این محتوای نو نیاز به قالب نو دارد. قبل از نیما هم شاعران دیگری، بدون ادعای داشتن سبکی نو، همزمان با دوران مشروطه، شعر نو گفته‌اند.

صنعت چاپ، از دلایل نوگرایی ادبی

یاسمی در تبیین سیر تحول شعر نو گفت: تحول ادبی قرار است تحول اجتماعی را توضیح بدهد. قبل از صنعت چاپ، شعر نمی‌توانسته منثور شود و چون مردم آن را حفظ می‌کردند، قافیه مهم بوده است.
شکارچی، پیدا کردن وجهه سیاسی اجتماعی را از تفاوت‌های شعر معاصر با شعر گذشته دانست و گفت: به دلیل توجه بیشتر به زندگی عینی در شعر معاصر، طبیعتاً شاعر دوست دارد مخاطب بیشتری داشته باشد. مخاطب عام بیشتر به دنبال محتواست و علاقه‌مند به مسائل فرمی و فنی شعر نیست، بنابراین طبیعی است که در ذهن مخاطب عام، حس نو ستیزی باشد.

یاسمی، در جبهه مخالف سیاسی بودن افراد نخبه را از عوامل جبهه‌گیری نخبگان مقابل شعر نو ذکر کرد.

زبان در خدمت تحولات اجتماعی

یاسمی در پاسخ به اینکه آیا جریان شعر نو ، جریانی برون‌زا و وارداتی است؟ این‌گونه پاسخ داد که زبان باید در خدمت تحولات اجتماعی باشد، پس باید به روز شود. شعر مدرن ظرف 20 تا 30 سال به اندازه 400 سال شعر کلاسیک ما مخاطب جذب کرده است. متوقف ماندن آن در مقطعی، ریشه‌های اجتماعی دارد مثل انقلاب اسلامی که جریانی مبتنی بر سنت است یا جنگ. نیما عقیده داشت شعر سنتی ما ذهنی بوده است.مناسبات جدید اجتماعی ایجاب می کرد که شعر میان مردم برود.

وی در ادامه حق شهروندی، آزادی، حوزه شخصی، وطن پرستی و عدالت را از مناسبات جدید اجتماعی دانست.

نیما شاعر دوره‌ گذار است

یاسمی در پاسخ به اینکه چرا شعر نیما متفاوت از شعر نو زمان حال است؟ گفت: نیما شاعر دوره گذار است. الزامات شعر مدرن در ادامه و بعد از نیماست. شاملو در دهه 30 وزن نیمایی را کنار می‌گذارد، در حالی که نیما خودش به وزن معتقد بود.

شکارسری افزود: نیما یک شاعر پیشرو بود، اما آوانگارد نبود. تلاش نیما بر این بود که فاصله‌گیری از سنت، تدریجی صورت بگیرد. نیما در بحث زیبایی‌شناسی شعر سنتی، در قدم اول تقارن را می‌گیرد و توازن را باقی می‌گذارد.

وی در مورد تفاوت‌های شعر نو و سنتی اضافه کرد: شعر سنتی تولید شعر از شعر است، اما شعر نو تولید شعر از زندگی است.

یاسمی در جمع‌بندی گفت: در شعر امروز ما، بارهای اضافی از شانه شعر برداشته شده است. هر اثر ادبی ذاتاً و ناخودآگاه اجتماعی است.

مجله ادبی «شب شعر» به تهیه‌کنندگی کوروش انصاری، دوشنبه‌شب‌ها ساعت 23 روی آنتن شبکه چهار می‌رود.

انتهای پیام/4072/4072/خ