درک متقابل ایران و عربستان و میانجی‌گری آمریکا، کلید اصلی موفقیت توافق هسته‌ای

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، پایگاه خبری المانیتور در گزارش خود در این زمینه آورده است: توافق هسته‌ای باید به عنوان یک پیش‌درآمد برای ایجاد همکاری گسترده میان ایران و عربستان در نظر گرفته شود، اگر قرار است این توافق به ایجاد صلح در منطقه کمک کند.

روند صلح خاورمیانه به طور گسترده‌ای بستگی به این دارد که مسئله برقراری روابط میان ایران و دیگر کشورهای منطقه به ویژه عربستان مد نظر قرار گیرد تا از این طریق راه‌حلی جامع برای پایان دادن به بحران منطقه به دست آید. بر اساس این نظریه، بسیار مهم است که واکنش رقبای ایران در منطقه به توافق هسته‌ای به چه صورتی است و و درک آنان از این توافق چگونه خواهد بود.

عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان روز هفدهم جولای به آمریکا رفت تا در دیدار با اوباما نگرانی‌های کشورش درباره توافق را ابراز کند. علاوه بر این روزنامه‌های عربستانی مانند الوطن، المدینه و الشرق‌الاوسط در مقالاتی مدعی شدند که توافق مزبور یک چالش بزرگ برای عربستان است و باعث شده است سعودی‌ها بر لزوم توسعه برنامه هسته‌ای مشابه برنامه هسته‌ای ایران تاکید ورزند.

رقابت میان ایران و عربستان در چند ماه اخیر و پیش از اعلام توافق هسته‌ای تشدید شده بود. در این راستا محمد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان روز هفدهم ژوئن به روسیه سفر کرد و در این سفر شش توافق‌نامه استراتژیک میان دو کشور امضا شد. قابل توجه‌تر از این مسئله اینکه هر دو طرف بر سر تلاش برای ایجاد یک کمیته مشترک به منظور همکاری نظامی به توافق رسیدند و نیز توافقی را برای همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای به امضا رساندند.

همزمان با این سفر دولت عربستان از تمایل خود برای خرید سیستم موشکی بالستیک اسکندر از روسیه خبر داد. از سوی دیگر و پیش از آن محمد بن نایف، ولیعهد عربستان نیز در ماه می به فرانسه سفر کرد تا با مقامات این کشور درباره روابط نظامی میان دو طرف مذاکره کند.

اما بر اساس بیانیه منتشرشده دولت عربستان، توافق هسته‌ای باعث افزایش توانایی ایران برای حمایت از دشمنان منطقه‌ای ریاض در سوریه، لبنان، یمن و عراق خواهد شد، بنابراین بر اساس ادعای مقامات این کشور، تنش موجود میان طرفین عمیق‌تر نیز خواهد شد. در این حال فردای روز توافق رهبر عالی ایران تاکید کرد که ایران به حمایت خود از متحدانش در فلسطین، یمن، سوریه، عراق و بحرین ادامه خواهد داد.

در این حال برخی از مقامات ایران از جمله اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت در این کشور بر لزوم همکاری میان تهران و ریاض برای حل بحران‌های منطقه‌ای تاکید دارند. رفسنجانی مکررا اعلام کرده است که روابط با عربستان باید بهبود یابد و همکاری‌های منطقه‌ای میان دو طرف باید مورد حمایت قرار گیرد.

با توجه به این مسائل نیاز ضروری به ایجاد تعادل قدرت میان بازیگران اصلی منطقه احساس می‌شود که این مسئله مشروط بر درک متقابل میان این قدرت‌ها به ویژه ایران و عربستان است. این مسئله باید دومین اولویت هدف آمریکا از توافق هسته‌ای باشد. در واقع واشنگتن می‌تواند به عنوان یک میانجی میان دو کشور ایفای نقش کند تا از این طریق تعادل قدرت پایدار در منطقه ایجاد شود.

توافق هسته‌ای می‌تواند به عنوان بخشی از تحقق این هدف نقش مهمی را ایفا کند، نقشی که منجر به ایجاد صلح و آرامش در منطقه شود. در عین حال صرف نظر کردن از توافق هسته‌ای در این راه می‌تواند باعث ایجاد انحراف در مسیر تحقق صلح منطقه شود و حتی تنش‌های بیشتری را ایجاد کند که می‌تواند بر تنش‌های فعلی نیز تاثیر منفی بگذارد.