بنی‌صدر؛ از فرماندهی کل قوا تا آرزوی 40 ساله برای بازگشت به قدرت/ داستان مردی که هیچکس او را دوست ندارد

گروه سیاسی خبرگزاری آنا_آرزو نوروزجم: یک شنبه 31 خرداد 1360، حکم رسید رئیس جمهور ایران به دلیل عدم کفایت لازم عزل شده است. درست 11 روز پس از آنکه حکم فرماندهی کل قوا به دستور امام خمینی از ابوالحسن بنی صدر سلب شد.

مجلس شورای اسلامی روند بررسی صلاحیت رئیس جمهوری وقت ایران، با دلایلی چون سوء مدیریت وی در جنگ و موضع‏گیری علیه اهداف نظام اسلامی را آغاز کرد، نتیجه بررسی و چانه زنی نمایندگان وقت مجلس اعلام موافقت 177 نفر موافق، ۱۲ رای ممتنع و یک رای مخالف بر عدم کفایت بنی‌صدر بود .

رئیس مجلس وقت هم در نامه‌ای تصمیم مجلس شورای اسلامی مبنی بر عزل رئیس جمهور را اعلام کرد .

متن نامه مجلس به شرح ذیل است:

بسم الله الرحمن الرحیم

محضر شریف حضرت آیت الله العظمی امام خمینی – ادام الله ظله- محترما به عرض می رساند رای مجلس شورای اسلامی در جلسه مورخ 31/3/1360 پس از بحث و بررسی با حضور 190 نفر به شرح زیر :

آرای موافق: 177

آرای مخالف: یک نفر

آرای ممتنع: دوازده نفر

در مورد آقای سید ابوالحسن بنی صدر بر این قرار گرفت که آقای ابوالحسن بنی صدر برای ریاست جمهوری ایران کفایت سیاسی ندارد به موجب اصل 110 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مراتب برای اتخاذ تصمیم به خدمت امام عظیم الشأن گزارش می گردد.

رییس مجلس شورای اسلامی 31/3/60

روندی که از 20 خرداد 60 با برکناری او از پست فرماندهی کل قوا کلید خورده بود، حضرت امام با استناد به بندهای اصل 110 قانون اساسی و طبق اختیارات رهبری برای عزل و نصب فرماندهان نظامی او را از سمت فرماندهی کل قوا برکنار کرد.

حضرت روح الله حتی پیش از آنکه مهر عزل بر کارنامه فرماندهی کل قوای بنی صدر را بزند با او و تمام کسانی که در جایگاه‌ اداره کشور بودند اتمام حجت کردند و فرمودند:

بنیانگذار انقلاب اسلامی در سخنرانی دیگری با توجه به اینکه بنی صدر روش خود را تغییر نداده بود، فرمودند: «اینکه من همیشه نصیحت می کنم به آقایان و می خواهم کاملا روی روش صحیح عمل بشود، روی قوانین عمل بشود و تخلف می شود و مع ذلک من نصیحت می کنم به آقایان این نه از باب این است که در ملت ما یک ضعفی پیدا شده و ملت ما دیگر به احکام اسلام اعتنایی ندارند من تا آنجایی که اخلاق اسلامی اقتضا می کند همه این ها را به آرامش دعوت خواهم کرد، نصیحت خاضعانه خواهم کرد، لکن آن روزی که من احساس خطر برای جمهوری اسلامی بکنم آن روز این طور نیست که باز بنشینم نصیحت کنم دست همه را قطع خواهم کرد. آن شخص هر که می خواهد باشد هر مقامی که می خواهد باشد قبل از اینکه شورش پیدا بشود من او را به جای خودش می نشانم.»

جلسه آن روز مجلس شورای اسلامی برای عزل رئیس دولت به جز موافق‌ها و مخالف‌ها، چند غایب هم داشت، مهدی بازرگان، ابراهیم یزدی، یدالله سحابی، احمد سلامتیان، علی گلزاده غفوری، اعظم طالقانی، حسین انصاری‌راد، عزت‌الله سحابی، محمد مجتهد شبستری و هاشم صباغیان از جمله کسانی بودند که غیبت را به حضور در جلسه بررسی عدم صلاحیت رئیس جمهور ترجیح دادند .

همزمان با طرح عدم کفایت سیاسی ابوالحسن بنی‌صدر رئیس‌جمهور وقت که در مجلس شورای اسلامی روی داد، خیابان‌های تهران نیز شاهد درگیری و تظاهرات بود.

تظاهرا‌ت‌هایی که به دنبال دستور اسدالله لاجوردی برای بازداشت مسعود رجوی و موسی خیابانی، توسط سازمان مجاهدین خلق سازماندهی شده بود.

زاویه گرفتن اولین رئیس جمهور ایران، از رهبری نظام و توده های انقلابی،باعث شد رجوی و هم قطارانش روی بنی صدر حساب دوستی و رفاقت باز کنند و او را به چشم یک امید تازه نگاه کنند .

از این رو سعی کردند با نزدیک شدن به نفر دوم مملکت و اصطلاحا در اختیار گرفتن او، سنگری مهم و قابل اعتناء را در درون حاکمیت برای خود تضمین کند.

داشتن جایگاه قانونی بنی صدر در جمهوری تازه پا گرفته اسلامی، باعث شد تا گروهک منافیقن بساط سو استفاده را مهیا کند و برنامه سلطه گام به گام در حکومت را به پیش ببرند.

خصومت دیرین بنی صدر با روحانیون و البته زاویه روزافزون با جایگاه ولایت فقیه، باعث شد تا از نزدیکی به مجاهدین خلق استقبال کند و خودخواسته در تور آنها گرفتار شود.

ابوالحسن بنی صدر فرزند آیت الله سید نصرالله بنی صدر از با نفوذترین روحانیون همدان و از نزدیکان امام خمینی ، 37 ساله بود که چند روزی قبل از پیروزی انقلاب پایش به ایران رسید، همان روزها سخنرانی‌های خود را در دانشگاه صنعتی شریف آغاز کرد و با چهره‌ای انقلابی که از خود و افکارش در ذهن همه ساخته بود توانست یکی از اعضای شورای انقلاب شود .

تصویری که خیلی زود جایش از از انقلابی بودن و همراه امام خمینی بودن تغییر داد و به سمت مخالفت با امام و نظام و نفاق حرکت کرد.

چند ماه بعد از پیروزی انقلاب، اوایل تیر 58 بنی صدر از سوی امام خمینی عهده دار سمت معاونت در وزارت اقتصاد و دارایی شد، وزارتخانه‌ای که بعدها خودش بر کرسی ریاستش تکیه زد.

او پس از پیروزی انقلاب 57 سکان اداره کشور را بر عهده گرفت، رئیس جمهوری که تحصیلاتش را در دانشگاه سوربون فرانسه در رشته اقتصاد گذارنده بود وسال‌ها مقیم کشور فرانسه بود.

در لیست اولویت ها و اهداف ریاست جمهوری بنی صدر، دوباره‌سازی مراکز قدرت، از دور خارج کردن تدریجی سپاه پاسداران، دادگاه‌های انقلاب و کمیته‌ها و ادغام آن‌ها در سایر سازمان‌های دولتی، کاستن نفوذ روحانیون و همچنین ایجاد طرحی برای توسعه اقتصادی کشور را به چشم می‌خورد.

کارشکنی‌ها و تلاش‌های بنی صدر برای به ثمر نشستن اهداف و سیاست‌های شخصی خود، کم کم زمینه اعتراضات و مخالفت‌های گوناگون بین بنی صدر و مسئولان نظام را فراهم کرد.

با شروع جنگ تحمیلی، او در مقام فرمانده کل قوا با سیاست‌های نظامی سپاه و نیروهای مردمی به مخالفت پرداخت. سیاست‌های دفاعی وی بیشتر بر واگذاری زمین تکیه داشت و سعی می‌کرد تا از طریق اتکا به قدرت‌های خارجی مشکل جنگ را حل نماید.

همین مدل کاری و فکری ابوالحسن بنی صدر و ایستادگی مقابل حکم حضرت امام برای برکناری از فرماندهی کل قوا، موجی از نگرانی را میان نمایندگان مجلس شورای اسلامی به راه انداخت، مهدی نصیری لاری برای نخستین بار حرف عزل بنی صدر را مطرح کرد و به دنبال او 120 نفر از نمایندگان مجلس طرح بررسی عدم کفایت سیاسی بنی‌صدر برای ریاست جمهوری را به مجلس ارائه کردند.

سرگذشت اولین ریاست جمهوری اسلامی ایران و حیات سیاسی‌اش پر از نکات عبرت‌آموز در تاریخ ایران است .

نکته‌هایی تامل بر انگیز چه از آن زمان که با هزینه و حمایت مالی دربار پهلوی برای ادامه تحصیلات عازم فرانسه شد ، زمانی که تلاش کرد در زمره مبارزان انقلاب اسلامی باشد. و چه آن موقع که در نوفل لوشاتو پای ثابت سخنرانی‌ها و دیدارهای حضرت امام با اقشار مختلف بود و در نهایت بر کرسی ریاست جمهوری تکیه زد.

شاید بتوان گفت همه این موارد چند رویی و چند رنگی بنی صدر را در همه لحظه‌های تاریخ ایران شهادت می‌دهد .

تا آنجا که به عنوان چهره ای مطرود به همراهی سرکرده گروهگ تروریستی منافقین از کشور گریخت.

بعد از فرار بنی صدر، خبرگزاری فرانسه از پاریس گزارش داد "کلودشسون" وزیر وقت امورخارجه فرانسه اعلام کرده ابوالحسن بنی صدر کتبا تعهد کرده است که به مقررات پناهندگی فرانسه احترام بگذارد .

او همچنین گفته بود: بنی صدر با اطلاع مقامات فرانسوی در هر نقطه ای از فرانسه که می خواهد می تواند اقامت گزیند زیرا من بیم آن را دارم که وی به مقداری حفاظت احتیاج داشته باشد .

هرچند وزیر وقت امور خارجه فرانسه ادعا کرده بود که روز چهارشنبه 3 تیرماه ساعت 20 و 30 دقیقه خبردار شدیم که یک هواپیمای ایرانی می خواهد وارد حریم فضایی فرانسه شود و فرود بیاید، کمی بعد متوجه شدیم یک هواپیمای نظامی حامل بنی صدر است، هواپیما خبر داد که خواهان پناهندگی سیاسی است که بلافاصله به پایگاه نظامی اورو راهنمایی شد .

حضور بنی صدر در فرانسه، آن هم علیرغم تعهدی که در قبال پناهندگی‌اش داده، حرف و حدیث‌های زیادی را به دنبال داشت، رسانه‌ها و خبرگزاری‌های مختلف به دنبال واکنش‌ ها برای حضور ابوالحسن بنی صدر از این چهره و آن چهره حکومت سابق ایران بودند .

شاپور بختیار آخرین نخست وزیر رژیم طاغوت نیز که در پاریس به سر می برد بعد از حضور بنی صدر و احتمال از سر گرفتن فعالیت‌های سیاسی او علیه انقلاب ایران در مصاحبه‌ای با رویترز گفت : امکان همکاری با بنی صدر وجود ندارد و با افرادی همچون بنی صدر که چیزی بیش از جنایتکاران عادی هستند ملاقات یا همکاری نخواهم کرد و قطعا هنگامی که یک رژیم دموکراتیک در ایران برقرار شود بنی صدر محاکمه خواهد شد.

رئیس جمهور معذول ایران همان سال مصاحبه‌ای انجام داد و گفت: تنها 15 درصد از مردم ایران در انتخابات اخیر بعد از عزل او شرکت کردند ! بنی صدر به خبرنگاران گفته بود : تصور می کنم به زودی به ایران بازگردم !

بازگشتی که حالا نزدیک به 40 سال است برای دنیای بنی صدر به تعویق افتاده است و معامله‌ی دو دو تا چهارتای سیاسی او را بر هم زده است.