خسارت‌های نبود نسخه فارسی در برجام/ آقایان به آنچه امضا کردند مسلط نبودند

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا، دکتر علی اکبر ولایتی عضو هیأت عالی نظارت بر اجرای برجام، نهم خرداد در نشست تجربه ماندگار پیرامون نقائص برجام گفته بود: «یک‌اشکال برجام نداشتن متن فارسی بود که احساس حقارت به انسان دست می‌داد. حتی عهدنامه‌های گلستان و ترکمانچای هم با آن متن ذلت بار نسخه فارسی داشتند اما درباره برجام اینهم انجام نشد...» سخنان وی اما به مذاق دولتی‌ها که از ابتدا برجام را سندی مقدس می‌دانستند و هر گونه نقد برایشان توهینی به این ساحت مقدس بود، خوش نیامد و به سیاق گذشته لغو گویی و ناسزا را جایگزین پاسخ منطقی و قانع کننده کردند. غافل از آنکه شناساندن ضعف‌های برجام نیمه جانی که اکنون روی دست دولت مانده است، می‌تواند تلنگری برای مقابله با سیاست‌های اروپا در ادامه راه برجام باشد.

هر چند پیشکسوتی دکتر ولایتی در تسلط بر امور بین‌المللی بر کسی پوشیده نیست. اینگونه سخنان برجامی تنها در کلام وی دیده نمی‌شود؛ محمد دهقانی در گفت‌وگو با آنا، درباره خسارت‌های نداشتن نسخه فارسی برجام می‌گوید: ما باید طبق قانون در همه قراردادهای بین‌المللی حداقل دو نسخه داشته باشیم. یک نسخه فارسی و یک نسخه هم به زبان بین‌‌المللی کشوری دیگر مانند انگلیس یا فرانسه. البته در قانون به یک نسخه سومی هم توصیه شده است. بنابراین در توافقات بین‌المللی باید حداقل دو نسخه و حداکثر سه نسخه یا بیشتر وجود داشته باشد.

عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس اضافه می‌کند: در برجام هم این انتظار وجود داشت که یک نسخه فارسی داشته باشیم و یک نسخه انگلیسی و چه بسا بهتر بود پای میز مذاکره نسخه ثالثی را هم به زبان ثالث مورد توافق قرار می‌دادند؛ اما این واقعیت است که برجام خلاف قانون، فقط یک نسخه داشت که آن هم به زبان انگلیسی بود.

این نماینده مجلس می‌گوید: زمانی که نسخه اصلی توافقنامه برجام به مجلس داده شد، دوبار این نسخه ترجمه شده فارسی از طریق وزارت خارجه پس گرفته شد؛ علتش هم این بود که نسخه انگلیسی را آورده بودند در وزارت خارجه ترجمه کرده بودند و چون ترجمه غلط بود، وزارت خارجه دوبار آن را پس گرفت.

دهقانی در بیان علت پس گرفتن نسخه اصلی برجام از مجلس اظهار می‌کند: گویا ترجمه فارسی اولیه برداشت‌هایی بوده که برخی مقام‌های وزارت خارجه از سند برجام داشتند، ولی وقتی آن را با متن اصلی تطبیق دادند، مشاهده شد که برداشت‌ها واقعی نیستند و متن انگلیسی چیز دیگری را بیان کرده است و مذاکره کنندگان ما هم دقت نکرده‌اند که این مطلب محتوای دیگری دارد. لذا اول ترجمه کردند، به محض اینکه ترجمه به مجلس آمد، در مدت کوتاهی تقاضا کردند ترجمه پخش نشود و به وزارت خارجه باز گردد و برجام استرداد شد و دوباره یک ترجمه دیگر فرستادند و آن را هم در همان شب دوباره تقاضا کردند که تکثیر نشود و اینگونه ترجمه سوم را به مجلس دادند که نشان می‌داد آقایان خودشان هم به آنچه امضا کرده‌اند مسلط نبودند.

وی با تاکید بر اینکه آقایان در سند برجام قانون و آیین نامه دولت را رعایت نکرده بودند، تصریح می‌کند: این قانون مربوط اوایل دهه 60 و دوره ریاست جمهوری مرحوم هاشمی رفسنجانی و راجع به قراردادهای بین‌المللی است که مطابق آن باید حداقل دو نسخه، یکی به زبان فارسی و دیگری به زبان خارجی وجود داشته باشد و این قانون در برجام رعایت نشد.

این عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس می‌افزاید: مذاکره کنندگان متن انگلیسی مرقومه خارجی‌ها را چکش کاری کردند در حالی که باید متن فارسی را روی میز می‌گذاشتند و از طرف‌های مذاکره کننده امضا می‌گرفتند که متأسفانه این اتفاق در برجام نیفتاد و باعث شد آمریکایی‌ها از همان نقاط مبهم علیه کشورمان استفاده کنند.

فریدون عباسی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی هم می‌گوید: خلأ نبود متن فارسی برجام همان موردی بود که امثال بنده هم قبلا تذکر می‌دادیم. همان متن اولیه برنامه اقدام مشترک که سال 92 آقای ظریف رفتند و تنظیم شده آن را به شکل شتابزده امضا کردند و همه آورده‌ها را را واگذار کرده و با دست خالی برگشتند این تذکر داده شد ولی همان زمان هم به تخریب بنده اقدام کردند یعنی برخی نشریات اصلاح‌طلب برخی سایت‌ها شروع کردند به تخریب به طوری که حتی دستاوردهای علمی و فنی ما را هم در سازمان انرژی اتمی زیر سوال بردند.

عباسی با اشاره به این که مسئولان به جای پاسخ تخریب می‌کنند بیان می‌دارد: در سال 92 که اولین موضع گیری را داشتم در مورد آن اقدام شتاب زده که آقای ظریف که البته بزرگترش به او گفته بود که این اقدام شتابزده را انجام بدهد به جای اینکه به انتقادات پاسخ بدهند ما را تخریب می‌کردند. البته آقای روحانی که حرف های نامربوط بسیاری به منتقدین می‌زند.

آنچه مسلم است اینکه نگاه متعصبانه به برجام و ترس از تغییر نگرش افکار نسبت به آن، نباید به عاملی برای مقابله با بیان حقیقت بدل شود.

دکتر ولایتی بر خوشبین نبودن به آمریکا تاکید می‌کند و با مرور تجربه برجام و هشدارها و رهنمودهای رهبر انقلاب در باره مذاکرات هسته‌ای می‌گوید: برجام دومین تجربه مذاکراتی با غرب در خصوص هسته‌ای بود. اولین تجربه در سال 82 و 83 شکل گرفت که در تجربه اول تقریبا همین مسیر طی شد و به همین نتایج هم رسیدیم. به این ترتیب که غربی‌ها با رویکرد مذاکره و تلاش در جهت قانع سازی ایران جلو آمدند و تلاش کردند خود را نماینده جامعه بین‌الملل دانسته و می‌گفتند برای ایجاد امنیت خاطر خوب است که ایران به مردم جهان خاطرجمعی بدهد که کارهایش کارهای نظامی نیست. در داخل کشور هم جناح و تفکری وجود داشت که می‌گفت برای راحت زندگی کردن و معیشت خود را با غربی‌ها درنیندازیم. بعضی ها در ظاهر می‌گفتند از مذاکرات ضرر نمی‌کنیم. حتی افرادی هم تحت عنوان دلسوزی می‌گفتند که هسته‌ای چیز خاصی نیست! مثل علی رزم آرا(نخست وزیر پهلوی) که می‌گفت ایرانی‌ها نمی‌توانند یک لول‌هنگ (آفتابه سفالی) بسازند. اینها رزم آراهای عهد ما بودند که دیپلماسی لول‌هنگ را بازی می‌کردند.

اما متاسفانه از آنجا که جریان حامی دولت به دلیل اینکه تمام حیثیت خود را به برجام گره زده‌، با هرگونه انتقاد علیه برجام به مقابله برمی‌خیزد و سعی می‌کند هر گونه نقد به برجام را هزینه‌زا کند.

محمدحسین قدیری ابیانه دیپلمات با سابقه کشورمان با بیان اینکه من عضو ستاد 598 بودم و در برخی مقاطع در مذاکرات نیویورک حضور داشتم، می‌گوید: آقای ولایتی همواره درصدد بکارگیری تواناترین نیروها در عرصه‌های مختلف اعم از حقوقی نظامی، اقتصادی، سیاسی، دیپلماتیک و رسانه‌ای برای کسب بهترین نتیجه بود و این نقصی است که در مذاکرات برجام مشاهده شد، یعنی از کارشناسان در حوزه‌های مختلف استفاده نمی‌شد.

وی می‌افزاید: آقای ولایتی معتقد بودند آقای ظریف هرچند یکی از دیپلمات‌های برجسته و باسابقه کشور است نمی‌تواند متخصص همه امور باشد. متاسفانه در ایران کسانی معتقد بودند که حقوق هسته‌ای ایران در مقابل دستیابی به تعامل با آمریکا چیزی نیست و تلاش می‌کردند نظر خود را حتی بر تیم وزارت امور خارجه تحمیل کنند.

قدیری ابیانه تصریح می‌کند: اینکه شخصیت‌هایی برجسته‌ای مانند آقای ولایتی معتقدند نمی‌توان به آمریکا و اروپا اعتماد کرد به معنای آن نیست که نباید با اروپا مذاکره کنیم؛ بلکه به معنای لزوم هوشیاری مظاعف در مذاکرات است. سران کشورهای اروپایی نیز اعتراف کرده‌اند که نه تنها نمی‌توانند آمریکا را از خروج از برجام منع کنند، بلکه اعتراف کرده‌اند حتی نمی‌توانند شرکت‌های اروپایی را از خروج از قرارداد با ایران بازدارند. وقتی خودشان چنین اعترافی می‌کنند نشان می‌دهد که حتی مذاکره با اروپا به نتیجه دست نخواهد یافت. لذا دولت نباید بار دیگر کشور را معطل اروپا کند. هرچند دادن مهلت به اروپایی‌ها برای حفظ منافع و حقوق ایران منانعی ندارد.

محوری دیگری که در سخنان دکتر ولایتی به مذاق دولتی‌ها خوش نیامد، اینکه، باید قدرت موشکی و منطقه‌ای را به کوری چشم آمریکا حفظ کنیم. تقویت هسته‌ای در حوزه‌هایی که محدودیت ندارد انجام شود، ادامه مذاکرات براساس شرایطی که مقام معظم رهبری فرمودند ادامه یابد و اروپایی ها باید تضمین دهند که نفت ما را می‌خرند و مشکلات بانکی رفع می‌شود. آمریکا نیز باید از منطقه برود و منطقه را به اهلش واگذار کند.

توان موشکی ایران مسأله‌ای است که می‌تواند شاخصی برای اعتماد به اروپاست قرار گیرد، به گفته قدیری ابیانه امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه گفته آماده مذاکره برای دستیابی به توافقی خارج از برجام با ایران است، این بدان معنی است که آن‌ها به چارچوب برجام پایبند نخواهند بود و این در حالی است که در مواضع مختلف گفته‌اند می‌خواهند با ایران بر سر موضوعات بعد از سال 2025، موضوع موشکی و حضور منطقه‌ای ایران در منطقه رایزنی کنند. بنابراین انجام مذاکره به این معنا نیست که حتما با کشوری به توافق برسیم. اگر توافقی به سود ایران نباشد، نباید به آن تن داد.

قدیری ابیانه در ادامه مصاحبه گریزی به تصویب عجولانه برجام در مجلس زده و می‌گوید: تصویب برجام در 20 دقیقه یک لکه ننگ در تاریخ مجلس شورای اسلامی بود، نه فقط به خاطر محتوای برجام، بلکه به خاطر اینکه همچنین موضوع مهمی را در مدت 20 دقیقه تصویب کردند. یعنی حتی اگر برجام مثبت بود و به نفع ما تمام می‌شد، باز هم تصویب آن در مدت 20 دقیقه اقدامی خام، ناپخته و غیرمنطقی بود.