تاریخچه و ارزش‌های ژانر وحشت در «شب تاریک روح»
شب تاریک روح، کتابی است که با اشاره به عوامل بی‌مهری نسبت به ژانر وحشت، به بررسی ویژگی‌ها، اصطلاحات و ارزش‌های سینمایی این ژانر می‌پردازد.
به‌گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری آنا، کتاب شب تاریک روح؛ جایگاه و ارزش‌های گونۀ وحشت به قلم شهزاد رحمتی، از نویسندگان و منتقدان برجستۀ مجلۀ فیلم، از کتاب‌هایی است که به تازگی از سوی چترنگ روانه بازار شده است.
بخش قابل‌توجهی از آنچه در این کتاب ارائه شده، تلاشی است که برای اثبات ارزش‌های گوناگون ژانر وحشت؛ از جمله از نظر هنری و تاریخ سینمایی و نیز تاریخی و... و حتی ضرورت قائل شدن جایگاهی متمایز برای آن بین همۀ ژانرها است.
یکی از هدف‌هایی که این کتاب دنبال می‌کند، تلاش برای تأکید بر این واقعیت است که دوست‌داران گونۀ وحشت، به راستی نیازی به توجیه علاقه‌شان به این ژانر ندارند و اگر هم به هر دلیل، چنین ضرورتی پیش بیاید مجبور نیستند این کار را به طرزی ناعادلانه به قیمت انکار و عملاً قربانی کردن ارزش‌های هنری و تاریخی ژانر وحشت انجام بدهند. هم به دلیل نادرست بودن ذاتی این قیاس و هم از آن رو که ژانر وحشت به لحاظ تاریخی و هنری و تاریخ سینمایی جایگاه ممتازی دارد که آن را دست‌کم به قدر گونه‌های ستایش‌شده و «باکلاس»تر سینما شایستۀ تعمق و بررسی‌های جدی می‌سازد.
کتاب «شب تاریک روح؛ جایگاه و ارزش‌های گونۀ وحشت» در ۷ فصل به نام‌های «ژانر مطرود»، «تولد، بالیدن و ماندگاری ژانر وحشت»، «ویژگی‌ها و ارزش‌های سینمایی ژانر»، «غریبه در سرزمینی غریب: آشنازدایی در دنیایی آشنازدا»، «سینمای وحشت و وارونگی ماهیت و کارکرد رسانه»، «مراتب چندگانه وحشت: از ترس تا فوبیا» و «شب تاریکی روح: گونه وحشت به مثابه «سایه» تمدن بشری» به بررسی و واکاوی ژانر وحشت و گونه‌های ادبی و سینمایی آن پرداخته است.
شهزاد رحمتی که خود از نویسندگان و منتقدان مجلۀ فیلم است، در کتاب شب تاریک روح، ضمن پرداختن به مفاهیمی همچون گروتسک، آشنایی‌زدایی، فوبیا، سایه و کهن‌الگو و ارتباط آن‌ها با ژانر وحشت به بحث وارونگی ماهیت و کارکرد رسانه در عصر حاضر نیز اشاره کرده است.
بخش آغازین این کتاب در انتقاد به رویکردهای تحقیرآمیز ژانر وحشت است و به دیدگاه‌های مثبت در خصوص آن که همواره با سوتعبیر همراه بوده، اشاره دارد. خوانندگان این کتاب ضمن آشنایی با پیشینه این ژانر و ریشه‌های آن در ادبیات، نسبت به راز علاقه‌مندی و توجه نویسندگان و فیلمسازان به این سبک آشنایی پیدا می‌کنند.
در این اثر، نام فیلم‌ها، سریال‌ها و کتاب‌های این ژانر و همچنین برخی اصطلاحات مربوط به آن معرفی شده است.
رحمتی در مقدمه این کتاب می‌نویسد:
«خوانندگانی که با نوشته‌های من به عنوان منتقد و نویسنده سینمایی آشنا باشند احتمالا شناختی کلی از نگاه و رویکرد تحلیلی من دارند؛ از جمله اینکه تحلیل و نقد روشنگر عملا هیچ موضوع و پدیده‌ای را با رویکردی محدود به مرزهای تعیین‌شده برای ساحتی که خواستگاه اصلی آن موضوع به حساب می‌آید و با اتکا به صرفا معیارهای معمول در چارچوب خاص آن ساحت، ممکن نمی‌دانم. بیشتر از هرچیز به دلیل درهم تنیدگی بی‌سابقه و فزاینده قلمروهای موضوعی مختلف در دنیای ما که باعث شده مقوله‌هایی که شاید حتی تا همین چند دهه پیش، قلمرو کمابیش مشخص و از پیش تعیین شده‌ای برای آن‌ها قائل می‌شدند با هم تداخل بیابند. گاه این فرآیند بیشتر از تداخل، به گونه‌ای هم‌جوشی شبیه بوده که عناصر گوناگون و گاه ظاهرا متعلق به زیرمجموعه‌هایی متفاوت را به گونه‌ای جدانشدنی با هم درآمیخته یا در قالب تعاریف و طبقه‌بندی‌هایی تازه در هم و در کلیت حاصل، مستحیل کرده است. در واقع در مباحث مرتبط با سینما با عنوان هنر صنعتی که نقطه تلاقی همه هنرهای پیش از خودش به حساب می‌آید رویکردهای چندوجهی از این دست را حتی بیش از اغلب مباحث دیگر، نه‌تنها مجاز بلکه ضروری می‌دانم؛ و تازه وجه هنری تنها یکی از وجوه این ضرورت است و چه به مذاقمان خوش بیاید و چه خوش نیاید تعاملی انکارناپذیر میان سینما و تلویزیون با عرصه‌هایی مثل سیاست، جامعه‌شناسی، فلسفه، روان‌شناسی، و ... برقرار شده که روزبه‌روز بر شدت و عمق آن افزوده می‌شود. در پرداختن به جایگاه و ارزش‌های گونه وحشت نیز طبعا سرک کشیدن به قلمروهایی فراسوی دنیای سینما و اساسا دنیای هنر، گریزناپذیر بوده است.»
گفتنی است، کتاب شب تاریک روح نوشته شهزاد رحتمی در قالب ۲۲۳ صفحه و بهای ۲۲۵۰۰ از سوی نشر چترنگ به چاپ رسیده است.
انتهای پیام/
