گزارش
گرد فراموشی بر هنر چلنگری/ اینجا بها را به بهانه خلق هنر هزینه میکنند
چلنگری یکی از هنری قدیمی است که ریشه در تاریخ کردستان و ایران‌زمین دارد، اما امروز به دلایل مختلف گرد فراموشی بر آن سایه انداخته است.
به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، «چلنگری» هنر شکل دادن به فلز و ساخت آهن‌آلات خرد است، هنری که در روزگار نە چندان دور رونق زیادی داشتە، اما گرد فراموشی بر این صنعت خلاق و بی‌نظیر موجب شده نسل امروز با این هنر بیگانه باشند.
چلنگری را غربی‌ها خوب شناختە‌اند و آرام‌آرام بە اوج خود رسانده‌اند و آن را با نام فرفوژە به جهان معرفی کردەاند، این هنر در کردستان به ویژه در منطقه اورامان رونق زیادی از دیرباز داشته و امروزه نیز شاید باشند افرادی که در دل روستاهای قدیم این منطقه هنوز برای زنده نگهداشت این هنر چراغ کارگاهشان را خاموش نکرده باشند.
بهزاد شکیبا تنها هنرمندی است کە در استان کردستان همچنان به این حرفە مشغول است، دستان استاد آرام دور میله پیچیده می‌شود و میخ و چکش هم برای دادن تراش بر پیکره تازه خلق شده به چرخش درمی‌آید.
استاد سمفونی خشن می‌کوبد، اما موزون و یکنواخت کوبیدن چکش گوش‌هایمان را پر می‌کند از نوای حیات، بخش جان دادن به جسم بی‌جان فلز.
عقربه‌های ساعت با شتابی تند در حال حرکت است و عرق بر پیشانی استاد شکیبا حلقه بسته است، اما شکیبایی از چهره استاد محو نمی‌شود، دقایقی کوتاه محو دستان استاد می‌شوم، دنیای این هنرمند در هنر خلاصه شده است.
فلز را به هر سمتی که بخواهد حرکت می‌دهد، آرام و موزون چشمانش دقایقی به عقربه‌های ساعت روی دیوار میخ می‌شود، خوب می‌دانم ساعت‌ها در کار هنری برای استاد بسیار ارزشمند است و باید در کمترین زمان ممکن آنچه را که می‌خواهم بپرسم تا در پاسخ به سؤالاتم تردید به دل راه ندهد...
در مورد نحوه آشنایی‌اش با این حرفه چلنگری می‌پرسم، برگ‌های خاطرات ذهنش را یکی پس از دیگر ورق می‌زند، این را به خوبی از چین و چروک گاه و بی‌گاه که بر پیشانیش نمان می‌شود به خوبی قابل احساس است.
می‌گوید: نوجوانی کم سن و سال بودم که با هنر و کار در این حوزه آشنا شدم، آشنایی که نقطه آغازش کار در زمینه دکوراسیون بود، اما در این راه حرفه‌های مختلف نجاری، جوشکاری و ... را یکی پس از دیگر تجربه کردم.
استارت کار در حرفه چلنگری را در سن 17 سالگی زده است، هنر و حرفه‌ای که به قول خودش در گام نخست سختی‌های خاص خود را داشته است.
به روزهای گذشته بازمی‌گردد، روزهایی که به دلیل نبود استاد کار و کارگاهی برای آموزش برایش بسیار سخت گذشت.
می‌گوید؛ تمام این سختی‌ها را تنها به واسطه اشتیاق و علاقه‌ای که به این حرفه سخت، اما ظریف طی کردم و تقریباً 14 سال پیش کلید راه‌اندازی کارگاهم را در شهر سنندج با هزاران امید و آرزو زدم و امروز به عنوان یکی از 20 کارگاه چلنگری فعال در کشور در این حوزه کار می‌کنم.
یکی از کارهایی که می‌تواند در ماندگاری هر هنر و فرهنگ و حتی صنعتی اهمیت داشته باشد نوآوری است که این مهم در حوزه صنایع دستی بیش از هر بخشی خود را نشان می‌دهد.
همانگونه که عنوان کردم تقریباً 20 کارگاه در این زمینه فعالیت میکنند که بیشتر آنها یک سبک و روش واحد برای تولیدات خود دارند، اما من با تلفیق فلز و سنگ و دیگر اشیا، نوآوری را چاشنی این هنر سنتی و کهن کرده و موفق به خلق چیزهای نو و هنر پسند شده‌ام.
استاد، بها را به بهانه خلق هنر در پیچ و خم فلز به بهترین شیوه هزینه کرده است، هزینه‌ای که به قول خودش نان بخور و نمیری داشت؛ اما تا این لحظه خبری از نوا ندارد...
پیچ سیم و جا دادن سنگ سخت در آن شاید نیاز به تحمل فشار به دست و گردن این هنرمند باشد، اما آنچه بیش از هر چیز آقای شکیبا و شکیباهایی همچون وی را در زیر فشار له کرده، دست‌های بالادستی است که نه به واسطه خلق هنری بکرتر و بی‌مثال‌تر، بلکه تنها به دلیل ارزان‌تر بودن نان آنها را کساد کرده است.
نبود حمایت متولیان امر از فعالین حوزه صنایع دستی از یک سو و ردپای ورود کالاهای بنجل اما ارزان قیمت چینی و پایین بودن بنیه اقتصادی مردم همه و همه دست به دست هم داده است تا شکیبایی را از استادانی همچون استاد شکیبا بگیرد.
احیای صنایع دستی قدیمی مهم‌ترین درخواست این هنرمند توانمند سنندجی از متولیان امر است و با ابراز گله‌مندی از برخی بی‌مهری‌ها که به هنر چلنگری می‌شود، عنوان می‌کند: قدرت مالی هنرمندان این حوزه تقریباً پایین است و دادن تسهیلات بدون بهره و ایجاد فضاهای مناسب کارگاهی برای آنها می‌تواند در ماندگاری این دست حرفه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
برای رساندن بخشی از دغدغه‌های هنرمندان و فعالین این حوزه به سراغ سیدمحسن علومی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان رفتیم.
علوی حراست و حمایت از حوزه صنایع دستی به ویژه هنرهای قدیمی را از اولویت‌های مهم سازمان متبوعه خود می‌داند و بیان می‌کند: چلنگری از جمله صنایع دستی قدیمی است که امروز کمتر کسی سراغ آن می‌رود.
البته چند نفر مجوز فعالیت در حوزه چلنگری را از سازمان دریافت کرده‌اند و در حال حاضر دقیقاً مانند سایر رشته‌ها حمایت می‌شوند.
نباید این نکته را نادیده بگیریم که ماشینی شدن آثاری که قبلاً توسط چلنگران ساخته می‌شد و ارزان تمام شدن آنها موجب از بین رفتن اقبال عمومی به سمت این هنر تاریخی و کهن شده است.
و ...
آهنگ چکش بر قامت مس، گره‌هایی که بر تار و پود فرش خلق شده دستان هنرمند زنان کردستانی گل و بوته می‌شود، تق‌تق بازار آهنگران و ظرافت هنر دست هنرمندان نازک‌کاران که چوب بی‌جان را با هنری چشمگیر جان می‌دهند، همه و همه صنایع دستی این سرزمین متمدن را از دیگران متمایز کرده است، شگفتی‌هایی که در دنیا تکنولوژی و ماشینی امروز بیش از هر زمانی نیاز به دست مهربانی دارد که گرد بی‌مهری و فراموشی را از چهره آنها بزداید و با حمایت‌های اندک در رگ‌های حیات پژمرده از جور زمانش خون تازه‌ای بدمد.
منبع: فارس
انتهای پیام/
