تاملی در ایده دانشگاه(9) دکتر مهدی گلشنی:
بعضی از روسای دانشگاه‌ها رسما بی‌کفایت هستند/ دانشگاه غربی در حال تحول، دانشگاه‌های ما در حال توقف
مهدی گلشنی معتقد است دانشگاه کنونی ما وضعیت درست و مطلوبی ندارد و لازم است بازنگری جدی و موثری در رفع مشکلات دانشگاه صورت گیرد.
گروه فرهنگی خبرگزاری آنا حوزه اندیشه؛ در ادامه سلسله مباحث تحقیق و تفحص در چیستی و چگونگی ایده دانشگاه و به بهانه سخنرانی اخیر و جنجالی دکتر مهدی گلشنی در دانشگاه شریف که آن را وصیت نامه خود خوانده و انتقاداتی شدید به سیستم دانشگاهی کشور وارد کرده‌بود به گفت‌وگو با این استاد فلسفه نشستیم.
*با توجه به گفتگوی اخیرتان درباره سقوط دانشگاه های ایرانی، آیا به نظرتان این جنس ورود به مساله صرفا نگاهی نا امیدانه و معضل یاب نیست؟ معضلاتی که تقریبا دیگر همه ما با آنها آشنا هستیم.
من قبول دارم که نباید ناامیدی به جامعه تزریق کنیم ولی وقتی به حرف‌هایت گوش نمی‌کنند و نیروهای خوب را ضایع می‌کنند و فراری می‌دهند باید چه کرد؟ باز هم باید سکوت کرد؟ در این مواقع محیط باید فشاری وارد کند تا مورد نا مطلوب اصلاح شود. متاسفانه به هیچ عنوان حرف‌هایمان را گوش نمی‌دهند من مساله شخصی ندارم و شخصا اوضاعم خوبه اما مساله کلان تر از بنده است. وقتی می بینیم جوانی فارغ التحصیل شده، باسواد و نخبه است و مومن و با اخلاق است اما اینها تردش می‌کنند این رو نمی پذیرم و نمی توانم هم که بپذیرم.
*جناب دکتر خطاب شما از «اینها» چه کسانی هستند ؟
مسئولین دانشگاه هایمان هستند. من در شورای عالی انقلاب فرهنگی اخیرا گفتم که باید روسای دانشگاه گزینه‌های درستی باشند، استاد بودن کافی نیست، نماز و روزه خواندن و گرفتن هم کافی نیست. او باید فرهنگ و جاذبه داشته باشد و بتواند بر محیط تاثیر گذار باشد. نه اینکه در بروکراسی و نامه نگاری گرفتار باشد.
متاسفانه همین الان که با هم صحبت می کنیم در بعضی دانشگاه‌ها خیلی از افراد به صورت رسمی بی کفایت هستند. من در شورای هم ضمن اشکالی گفتم نباید اینطور سر سری انتخاب کنیم من در آن جلسه گفتم اگر شاه را بیاورید و شما را هم بیاوریم(به آقای روحانی گفتم) به شما می‌گوید ببین من چه کسانی را در راس دانشگاه مثلا آریا مهر (شریف کنونی) گذاشتم و شما چه کسانی را برگزیدید؟
*چه کسانی را باید در این مسئولیت گذاشت؟
خیلی داریم. نه یک نفر دو نفر بلکه بسیار هم داریم اما متاسفانه انتخاب‌هایمان نادرست است چون با روابط و دوست و رفیق بازی انتخاب می‌کنیم که همین موارد مانع از پیشرفت و تحول دانشگاه‌هایمان خواهد بود.
*کسی که منصوب می‌شود چه باید بکند؟ چه چیز‌هایی می‌تواند وضع موجود را متحول کند؟
باید در سلسله مراتب آدم‌های دغدغه مند را به کار بگیرد. من مثال هم زدم در صحبت‌های پیشین. جناب دکتر نصر که آمدند ضمن اینکه خودشان رئیس بودند معاونین‌شان هم همه افراد ذی صلاح و لایق و قوی بودند.
آقای دکتر چمران(برادر بزرگ شهید چمران) به همه چیز اشراف داشتند و نمی‌گذاشتند حتی یک تقلب در دانشگاه صورت گیرد. مدیریت ها از بالا تا پایین در بسیاری از موارد حتی قدر چرخاندن یک دبستان کوچک صلاحیت ندارند و همین باعث تضرر شدید ما شده است.
*حالا چطور می‌توان این شاکله نا مطلوب را تغییر داد؟
باید بر کیفیت تاکید کنند و در همه مراتب شایسته سالاری داشته باشند. کره جنونی نمونه از کشورهایی بود که همین کار را کرد و به موفقیت‌های زیادی دست یافت. شما ببینید رئیس جمهور کره یک تخلف کرد و چگونه با او برخورد کردند و او مجبور به استعفا شد. به خدا ما در مدیریت دانشگاه‌هایمان شایسته سالاری نداریم.
*شما به موارد نامطلوب اشاره کردید و معضلات را فرمودید، حالا پرسش اینجاست ایده دانشگاهی که در سر دارید و معتقدید باید آن را محقق کرد چیست؟
نکته بسیار خوبی را مورد نظر قرار دادید. غرب دائما در حال انتقاد از خود است، دانشگاهی که من پنجاه سال پیش در آن بودم دیگر آن دانشگاه نیست و تغییرات زیادی کرده است. یکی از سوالاتم از رئیس دانشگاه شریف همین بود. گفتم، شما دانشگاه شریف را بر اساس دانشگاه ام آی تی ساختید، بروید ببینید MIT چقدر تغییر داشته است. در غرب شایسته سالاری در دانشگاه‌ها بخوبی حاکم است. اما در کشور ما چنین نیست.
من از مسئولین دانشگاه خودمان(شریف) در خواست مناظره کردم. می‌خواهم مسئولین بیایند در رابطه با تخلفات و مشکلات به بحث بنشینیم.
*به نظر می‌رسد مهم‌ترین مشکل شما معطوف به اخلاق و اخلاقی شدن دانشگاه است و برای دانشگاه ایده ای در سر ندارید، درست است؟
بحث بنده اخلاق و فرهنگ است. فرهنگ ضعیف است. دانشگاه اگر فرهنگش اصلاح شود ظرفیتش بسیار بیشتر خواهد شد. اما باید پرسید چه کسی می‌تواند فرهنگ دانشگاه را عوض کند؟ قطعا کسی که خودش معنای فرهنگ را بفهمد می تواند تغییر ایجاد کند.
*تغییر در فرهنگ دانشگاه به چه معناست؟ غرضتان از انتخاب واژه فرهنگ چیست؟
تغییر در فرهنگ به معنی فهم اولیت‌ها در دانشگاه است. متاسفانه اینها نمی دانند ایده دانشگاه چیست. بهتر است بشنوند و نظر جویا شوند. بیایند تا بنده در تلویزیون یا در یک میزگرد برایشان به وضوح توضیح دهم. اگر این عزیزان اولویت های دانشگاهی را بفهمند قطعا در پی تغییر خواهند بود.
*تغییر در وضع دانشگاه چه تاثیری بر وضع جامعه و در مجموع اوضاع ساختار خواهد گذاشت؟
تاثیری بسیاری دارد. شما بیایید به تمدن‌های اسلامی در ادوار مختلف تاریخ نگاه کنید. باید بدانیم چرا در زمان سامانیان و یا آل بویه علم ترقی کرد و در ادوار دیگر اینگونه نبود. توجه به مراکز علمی این تمدن‌ها را در طول تاریخ محقق کرده است.
*نظرتان در مورد اقتصادی شدن دانشگاه‌هایمان چیست؟
یکی از اصلی ترین نکات در این رابطه عدم توجه دولت به دانشگاه‌ها است. دولت زیاد به دانشگاه‌ها توجه نمی کند و اهمیتی نمی‌دهد. اما دانشگاه‌ها باید خیلی زود به این می‌اندیشیدند که از بیرون کمک بگیرند مشابه کاری که آکسفورد و کمبریج کردند و اکنون هم می‌کنند. دانشگاه هایی مانند آکسفورد و کمبریج اوقاف بسیار بالایی دارند که دارد آنها را تامین می‌کند. این اوقاف قدیمی هستند و از سال‌های نخست تاسیس این مراکز هم وجود داشته‌اند. البته که دولت هم کمک می‌کند و طرح هم از بیرون می‌گیرند. دو راه کار در مقابل وضعیت دانشگاه‌های کنونی ما وجود دارد. نخست اینکه دانشگاه‌ها در طرح بیرونی گرفتن بیافزایند و دیگر اینکه دولت بیاید و بیش از پیش به کمک دانشگاه‌هایمان برسد و جلوی اتلاف و فرار نخبگان و جامعه خبره مان را بگیرد.
*چطور باید دولت را ملتفت به این موضوع به قول جنابعالی مهم کرد؟
باید ضمن انتقاداتی به دولت گفته شود توجهی به دانشگاه نداری و باید وضعیت را بهبود بخشی چرا که در غیر اینصورت تضرر کلانی متحمل خواهیم شد. الان وزیر علوم به صورت رسمی اعلام کرد که درباره کمبود بودجه شکایت کرده است. راه دور نرویم. همین مصاحبه وزیر خیلی از مشکلات را روشن کرد.
بنظر من این دولت اساسا حواسش به دانشگاه نیست و در دولت قبل تاکید بر دانشگاه بیشتر و بهتر از این دوره بود. یعنی اینکه در آن دوره در بدترین شرایط اگر حرفی در شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌زدیم موثر بود و مورد توجه قرار می‌گرفت اما در این دوره به هیچ وجه توجهی به مقوله دانشگاه نمی شود و ما داریم نخبگانمان را یکی یکی از دست می‌دهیم.
گفت‌وگو از محمد رضا زمانی خطیبی
انتهای پیام/
