رضا عامری:
دیگر دوره «جنگ و صلح» و «کلیدر» نوشتن گذشته است/ چندتکه‌نویسی، سرنوشت محتوم نویسندگان جهان است
مترجم با سابقه آثار ادبی جهان عرب، ضمن اشاره به مختصات رمان‌های جدید در کشورهای عربی، از آینده محتوم جوامع در پذیرش ماهیت چند‌تکه‌ای جهانی و به پایان رسیدن اصالت‌ها و فردیت‌ها خبر داد.
رضا عامری در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا با اشاره به اثر پژوهشی خود پیرامون رمان عرب خبر داد: «اخیرا کتابی را تحت عنوان «پیش‌درآمدی بر رمان عرب» که در واقع جریان‌شناسی رمان‌نویسی عرب در 100 سال اخیر است و در آن به بررسی آثار نویسندگان و جریان‌های ادبی در کشورهای عربی پرداخته‌ام، در 600-700 صفحه به ناشر سپرده‌ام و منتظر انتشار آن هستم.»
وی در پاسخ به این سوال که مطابق با این پژوهش، چه تحولاتی در رمان عرب رخ داده است، توضیح داد: «مهمترین تحول این است که در کشورهای عربی هم دیگر دوره نویسندگان بزرگ به سر آمده و با پدیده تکثر نویسندگان مواجه هستیم. به عبارت دیگر دوره نجیب محفوظ‌ها و سیطره آن‌ها بر ادبیات داستانی گذشته است.»
عامری همچنین درباره مضامین رمان‌ها و سویه‌های فکری نویسندگان گفت: «با توجه به اتفاقات و حوادثی مانند جنگ که در سال‌های اخیر جهان عرب با آن روبرو بوده، عمده رمان‌نویسان به مسائل زیست، معاش، معضلات فرهنگی و اجتماعی که در واقع مسائل سطحی و روزمره جامعه است، می‌پردازند و دیگر به سراغ مسائل عمیق و فلسفی نمی‌روند.»
وی ادامه داد: «از سوی دیگر جهان امروز، جهانی چندپاره است و این مساله روی ادبیات نیز تاثیر گذاشته، به گونه‌ای که اکثر رمان‌های نویسندگان عرب دیگر آن شکل عمودی خود را از دست داده‌اند و در پاسخ به شرایط بیرونی، چندپاره و تکه‌تکه نوشته می‌شوند.»
این مترجم افزود: «به عنوان مثال نویسنده‌ای مثل «ابراهیم اصلان» نویسنده شناخته شده مصری، یک پاورقی‌نویس مطبوعاتی است که رمان‌های خود را با تجمیع این پاورقی‌ها که حالت گزارشی و ژورنالیستی دارد و به وقایع روز برمی‌گردد، می‌نویسند. همچنین نویسندگان دیگری مانند خیری شلبی و صنع‌الله ابراهیم هم در مورد مسائل روزمره می‌نویسند.»
وی ضمن بیان این مطلب که حرکت به سطح و چندتکه‌نویسی، سرنوشت محتوم نویسندگان جهان است و نویسندگان ایرانی نیز در این مسیر گام‌هایی برداشته‌اند، گفت: «در جهان امروز دیگر چیزی به عنوان اصالت و فردیت وجود ندارد. به عبارت دیگر در رمان امروز بیشتر از اینکه ملیت‌ها تاثیر داشته باشند، مسائل جهانی تاثیر دارند. مثل شیوع جریان پسامدرن در جهان که همه کشورها را دچار خود کرده است.»
عامری خاطرنشان کرد: «دیگر آرامش چند قرن قبل برای نویسنده وجود ندارد که بنشیند و رمانی چند جلدی و بلند مثل «جنگ و صلح» بنویسد. از طرفی داستان‌ها دیگر دغدغه مطرح کردن قهرمان‌ها و شخصیت‌های بزرگ را ندارند. حتی در کشور خودمان هم دیگر دوران رمان‌های بلندی مثل رمان 10 جلدی «کلیدر» به سر آمده است.»
وی اظهار داشت: «البته مساله چندپارگی در جهان، در تمام عرصه‌ها اتفاق افتاده و تنها مربوط به آثار ادبی نمی‌شود. به عنوان مثال حتی در حوزه قدرت هم دیگر نمی‌توان آمریکا را ابر قدرت جهان خواند. همه چیز تکه تکه شده و به قول داریوش شایگان، جهان دچار هویتی چهل تکه شده است.»
این مترجم ضمن ابراز امیدواری برای انتشار کتاب پژوهشی «پیش‌درآمدی بر رمان عرب» در آینده نزدیک، گفت: «تاکنون به جز یک کتاب که نویسنده‌ای انگلیسی آن را نوشته، جریان‌شناسی جامعه برای رمان عرب منتشر نشده است و کتاب‌های جریان‌شناسی منتشر شده، تمام محدود به مناطق و کشورهای خاصی از جهان عرب هستند.»
انتهای پیام/
