چشم طمع امارات به عُمان؛ چرا ابوظبی دنبال آشوب در عمان است؟

به گزارش گروه رسانه های دیگر آنا، وبگاه «ساسه پست» در گزارشی تحلیلی با عنوان «چرا امارات خواهان آشوب در عمان است»، به تشریح روابط دو کشور در حال و گذشته و تلاش دیرینه امارات برای برهم زدن ثبات عمان پرداخت.

در این گزارش آمده است: مردم در دو کشور همسایه عمان و امارات، دو عضو شورای همکاری خلیج (فارس)، از مرزهای بازی برخوردارند که امکان تردد بین این دو کشور تنها با نشان دادن کارت شناسایی را فراهم می‌کند به گونه‌ای که تبادل سفر شهروندان برای دیدار با خانواده‌هایی که هم قبیله خودشان در هر کدام از این دو کشور هستند، سهل و آسان است.

اما در سطح رسمی بین دولت‌های امارات و عمان کم‌ترین توصیف ممکنی که می‌شود از روابط بین دو کشور داشت تشنج یا بر اساس کم‌ترین ارزیابی‌ها سردی این روابط است.

این تنش صرفا محصول رویداد سال 2011 درباره کشف و شنایایی یک باند جاسوسی امارات در عمان نیست بلکه همین چند روز پیش در حالی که مسقط سرگرم رویارویی با نفوذ امارات در مرزهای خود با یمن است سفیر امارات در واشنگتن شروع به تحریک آمریکا علیه دولت عمان به بهانه حمایت آنها از حوثی‌ها کرد.

زیاده‌خواهی‌های امارات در عمان

با وجود اینکه حادثه کشف باند جاسوسی سرویس امنیتی دولت امارات که حکومت عمان و سازوکار دولتی و نظامی این کشور را هدف گرفته بود مربوط به سال 2011 می‌شود اما پیامدهای این حادثه هنوز تمام نشده است.

آن حادثه اختلافات بین سلطنت‌نشین عمان و دولت امارات را عملا آشکار داد تا عمانی‌ها همچنان مطمئن باشند هسته جاسوسی سرویس امنیتی دولت امارات حکومت عمان و نهادهای دولتی و نظامی آن را هدف گرفته بود. برخی عمانی‌ها امارات را به طور غیر رسمی البته به دست داشتن در حوادث صحار متهم می‌کنند همان اعتراضات ضد دولتی که دامنه آن در فوریه 2011 به مسقط رسید.

کاملا مشخص است که امارات به مساله جانشینی سلطان قابوس پادشاه عمان اهمیت می‌دهد، در سال 2015 مسقط تاکید کرد که امارات دست به خرید بی‌سابقه اراضی و انعقاد پیمان دوستی با قبیله‌ای در شمال عمان نزدیک مرز با امارات زده و در همین رابطه مبالغ هنگفتی را به شخصیت‌های قبیله‌ای ناشناسی داده است.

این اتفاق در استان «مدحاء» عمان که کاملا در داخل خاک امارات واقع است و همچنین استان «مسندم» عمان در شمال امارات که مشرف به تنگه هرمز است برملا شد.

پس از این موضوع و مشخصا در سال 2008 ، عبدالله بن زاید، وزیر خارجه وقت امارات افرادی در ارتش را که اصالت عمانی داشتند برکنار کرد که این اقدام وی موج پاکسازی ارتش و دستگاه امنیتی ابوظبی از عناصر عمان شناخته شد، اقدامات مذکور بیانگر مشکلات بین عمان و امارات است که از زمان پایان حمایت انگلیس در دهه هفتاد قرن گذشته تاکنون آغاز شده و هنوز تمام نشده است و همچنان امارات پس از جدا شدن اقلیم عمان و تاسیس این کشور به استان مسندم به چشم منطقه‌ای اشغالی از سوی عمان می‌نگرد.

«انزوای اقتصادی» مجازات احتمالی امارات برای بی طرفی عمان

می‌توان در بحران روابط با قطر که موج تحریم‌ها و قطع روابط دیپلماتیک چهار کشور عربی با دوحه را به همراه داشت عمان را در صف کویت حساب آورد چون حکومت این کشور موضعی در حمایت از محور چهارگانه امارات، عربستان، بحرین و مصر نداشت اگرچه نقش مسقط در مذاکرات و تلاش‌های میانجیگری برای حل بحران نسبت به نقش کویت کم‌رنگ‌تر بوده است.

موضع عمان تمایل این کشور در تشکیل ائتلاف‌هایی جدید با فاصله گرفتن از قدرت‌های چیره‌گر بر شورای همکاری خلیج فارس را نشان می‌دهد از همین رو ترجیح داده که موضع شفافی نداشته باشد و در عین حال بر مقابله با تلاش‌های عربستان برای تسلط بر شورای همکاری از جمله تاسیس پول واحد اهتمام دارد.

عمان حمایت اقتصادی خود از قطر در قبال بحران را شفاف‌تر از دیپلماسی کویت آغاز کرد به گونه‌ای که بلافاصله کمبود مواد غذایی و غیر غذایی قطر ناشی از تحریم را جبران کرد و از طریق دو خط تجاری دریایی بین دو کشور شامل بندر حمد و بندر صحار عمان به دوحه کمک فرستاد.

گزارش مجله اکونومیست انگلیس حاکی است: «عمان در دو مناقشه همزمان شیخ نشین‌ها که یکی نظامی و دیگری دیپلماتیک و اقتصادی است موضع بی‌طرفی اتخاذ کرد که شاید بیش‌تر از توانش برای تحمل آن در دراز مدت باشد».

این گزارش آورده است: «با توجه به اوضاع اقتصادی ضعیف عمان، عربستان و امارات می‌توانند با تهدید عمان به انزوای اقتصادی حمایت‌هایشان از تحریم قطر را تقویت کنند اما اینکه چنین چیزی هنوز اتفاق نیفتاده است تصورات عمان درباره اینکه می‌تواند بی طرفی وی آشکارا مورد نقد قرار گیرد تقویت می‌کند اما هنوز این موضع چون راهی اصلی برای عقب‌نشینی است از ارزشی خاص برخوردار است».

ساسه پست افزود: روابط نظامی، امنیتی و تاریخی بین عمان و ایران دشمن سرسخت حکومت‌های عربستان و امارات منجر به تشدید تنش بین مسقط و ابوظبی به چراغ سبز سعودی‌ها شده است این روابط که حتی در سایه اوج گیری مناقشه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با ایران توازن خود را حفظ کرده است می‌تواند علت این باشد که سلمان بن عبدالعزیز، شاه سعودی سفر به عمان را از تور کشورهای عربی حاشیه خلیج (فارس) در دسامبر گذشته حذف کرد.

با ادامه روابط عمان و ایران و مخالفت عمان با پیوستن به ائتلاف نظامی بین المللی علیه یمن و اکتفا به ایفای نقش سیاسی در خصوص این کشور، امارات می‌گوید عمان از حوثی‌ها در یمن حمایت می‌کند.

روزنامه آمریکایی واشنگتن پست هم در گزارشی نوشت: آنهایی که از روابط عمان با حوثی‌ها و حامیان ایرانی آنها انتقاد می‌کنند این بحث را می‌کنند که روابط دوجانبه مسقط-تهران موجب شده که عمان در قضیه یمن بی طرف هم نباشد و از همین رو اعضای ائتلاف نظامی به رهبری عربستان و بخصوص خود ریاض، عمان را تحت فشار سنگین قرار داده‌اند تا با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به توافق برسد.

«مجتهد امارات» چند روز قبل در توئیتر گفت که «یوسف العتبه»، سفیر امارات در واشنگتن به طور محرمانه شروع به تحریک در داخل آمریکا علیه عمان کرده آن هم به این بهانه که عمان از حوثی‌ها حمایت می‌کند، به گفته مجتهد پس از شیطنت قطر حالا نوبت نقش آفرینی عمان رسیده است.

المهره بزرگ‌ترین خطری که عمان را تهدید می‌کند

عمان نقش سیاسی محوری در بحران یمن داشته است. این کشور از ورود به مداخله نظامی اجتناب کرد و قبول نکرد که عضو ائتلاف بین‌المللی [آمریکایی] باشد که امارات و عربستان هم در آن حضور دارند.

اما دیری نپایید که استان المهره دروازه شرق یمن و عمق حیاتی عمان به پایگاه خطری برای مسقط مبدل شد. در این استان که به خلیج ها و بنادر طبیعی و مناطق گردشگری فوق العاده خود مشهور است و چند گذرگاه مرزی با عمان دارد، یک رقیب شدیدا مکار سیاسی دارد که آن هم امارات است که این استان یمنی را هم، نظیر همه مناطق جنوب و شرق یمن جای نفوذی برای خود یافته است.

امارات درصدد است با اجرای پروژه‌هایی در بنادر المهره کشورهای شورای همکاری خلیج (فارس) را با خطوط ریل آهن به این استان مرتبط کند و این موضوع قدرت رقابت با بنادر عمان را افزایش می‌دهد.

در اواخر دهه شصت قرن گذشته نیز از همین استان شورش ظُفار به دعوت چپ‌گرایان کمونیست عمانی تحت حمایت نظام سیاسی در یمن جنوبی علیه حکومت سلطنتی این کشور شکل گرفت، این نبرد با تأسیس جبهه آزادی‌بخش ظفار در 1962 میلادی آغاز شد و با شکست کامل توطئه‌ها در 1975سال پایان یافت.

عمان در سال 1990 پس از قیام وحدت یمن پل‌های ارتباطی محکمی را با نیروهای قبیله‌ای و سیاسی در آنجا ایجاد کرد که وفاداری اهالی آن به عمان را ضمانت می‌داد کاری که امروز امارات در بخش‌های جنوبی یمن از جمله المهره پیاده می‌کند به گونه‌ای که امارات اقدام به انعقاد پیمان دوستی با قبایل و شخصیت های سیاسی و اجتماعی این استان کرده است.

کشمکش امارات و عمان در آگوست گذشته شدت گرفت هنگامی که هر کدام از این دو کشور به طور گسترده شروع به اعطای تابعیت به اهالی مناطق مرزی یمن کردند هلال احمر امارات تحت عنوان اقدامات انسان دوستانه کارهای زیادی را به نفع نفوذ امارات در یمن انجام داد و اخیر هم که ابوظبی طی حرکتی نظامی یک پادگان نیروهای نخبه مهره در این استان تاسیس کرده است.

«عبدالباقی شمسان»، استاد علم جامعه شناسی سیاسی دانشگاه صنعا می‌گوید: چشم طمع امارات به سرمایه گذاری برای تسلط بر آبراهه‌های بین المللی در چارچوب شرکت بنادر دبی و همچنین تسلط بر همه پروژه‌های سرمایه گذاری بزرگ در جزایر و شهرهاست.

وی در گفت‌وگو با پایگاه خبری الجزیره گفت: حکومت عمان نیز به دنبال تسلط بر المهره در صورت فروپاشی یمن یا ادامه نفوذش در آنجا در صورت رسیدن به ثبات است بنابراین امارات راهی برای نفوذ مستقیم یا غیرمستقیم امارات باقی نخواهد گذاشت.

شمسان ادامه داد: عمان روابط دوجانبه قوی با المهره دارد و همین موضوع امارات را که هم اکنون مناطق جنوبی با همه بنادر و فرودگاه‌ها، چاه‌های نفت و جزایر را با نیروهای خود یا نیروهای طرفدار خود موسوم به کمربند امنینی و نیروهای حضر موت و شبوه تحت سیطره خود دارد نگران کرده است.

مجله «اکونومیست» انگلیس نیز گزارش داد، مسقط که اقتصاد آن همچون دیگر شیخ نشین‌ها بر تجارت است نگرانی بیش‌تری از امارات دارد، حکومت عمان از نقش رو به رشد امارات در جنوب یمن و حمایت آن از جنبش‌های جدایی طلب و حراک جنوبی در یمن به شدت نگران است.

تلاش‌های امارات برای توسعه پایگاه نظامی آن در جزیره سقطری یمن که در ورودی خلیج عدن واقع است امنیت راهبردی عمان را تهدید کرده و آن را از لحاظ اقتصادی محاصره می‌کند امارات با همه قدرت درصدد بسط نفوذ خود در جنوب یمن است تا با سرمایه گذاری‌های عمان و چین در این منطقه که بر پروژه بندر عمانی در «دقم» متمرکز است، رقابت کند.

گزارش روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» نیز تایید می‌کند که برخی عمانی‌ها تلاش امارات برای تسلط بر اراضی جنوب را در راستای رقابت بر سر سرمایه گذاری‌هایی می‌دانند که از سوی چین در پروژه بندر عمانی الدقم حمایت مالی می‌شود یا به طور کلی به منظور محاصره راهبردی عمان صورت می‌گیرد .

این گزارش افزود: عمان از نفوذ ابوظبی در یمن هراس دارد و از همین رو در قضیه یمن صرفا از لحاظ انسانی بی طرفانه رفتار نمی‌کند و در حالی که عمان کمک‌های رسمی و خصوصی به این کشور ارسال می‌کند و اجازه درمان افراد در بیمارستان‌های مسقط را می دهد با محدود کردن عبور و مرور افراد و کالاها از مرز 179 مایلی خود با یمن تامین امنیت مرزی را برعهده گرفته است و این موضوع نشانه نگرانی از پیامدهای جانبی جنگ و نحوه هماهنگ سازی مجدد منطقه ای در یمن است.

حکام امارات و چشم طمع به عمان

گزارش‌ها حاکی است که «محمد بن راشد»، نخست وزیر امارات و «محمد بن زاید» و دیگر حاکمان امارات زیاده خواهی‌ و توسعه طلبی‌هایی در عمان داشتند که تنها در تلاش برای طراحی کودتا علیه سلطان قابوس در سال 2011 نمود نداشته است تلاشی که با تشکیل یک باند جاسوسی مرکب از غیرنظامیان و نظامیان صورت گرفته و به دنبال کودتا و روی کار آوردن نظامی طرفدار امارات در عمان بود.

در اکتبر گذشته مجتهد امارات در توئیتر خود از توطئه امارات علیه عمان پرده برداشت وی تاکید کرد که محمد بن زاید، ولی عهد ابوظبی و محمد دحلان، از رهبران جدا شده جنبش فتح فلسطین از معارضان عمانی در مسندم و ظفار حمایت می کنند به گونه‌ای که این دو قریب به 16 میلیون دلار به بزرگان و شیوخ استان مسندم دادند چون محمد بن زاید مسندم را منطقه‌ای اشغالی از سوی عمان می‌داند و نام رؤوس الجبال را بر آن نهاده است.