مایع سازی گاز؛ ارزان فروشی یا آینده نگری

به گزارش گروه اقتصادی آنا، مصرف انرژی در دنیا رو به افزایش است اما نکته‌ای که در این بین وجود دارد این است که منابع انرژی معمولا فاصله زیادی تا مکان‌های مصرف دارند بنابراین تلاش می‌شود تا حامل های انرژی به روش های مختلف به دست مصرف کنندگان برسد.

یکی از سوخت های هیدروکربوری که در چند سال اخیر توانسته جای خود را در سبد انرژی دنیا محکم کند،‌گاز است. این سوخت که در ابتدای امر به عنوان عاملی مزاحم برای استخراج نفت به شمار می‌رفت، اکنون اهمیتی هم پای طلای سیاه پیدا کرده‌است و هر روز نیز بر محبوبیت آن افزوده می شود.

از همین رو کشورهای مختلف به دنبال آن هستند تا با دسترسی به این سوخت، ‌بتوانند علاوه بر حفظ محیط زیست،‌ تولید خود را نیز به صرفه کنند.

بر اساس پیش بینی ها تا سال 2030 تقاضای جهانی برای گاز 2 درصد افزایش پیدا می‌کند بنابراین کشورهای دارنده گاز از امروز باید به دنبال روش هایی برای رساندن گاز به مصرف کنندگان باشند تا از گردونه تجارت خارج نشوند.

ایران نیز در تلاش است با گسترش خطوط لوله و اجرای طرح‌های مایع سازی گاز به جایگاهی در خور در بازار جهانی گاز دست پیدا کند.

ایران بزرگترین دارنده منابع گاز طبیعی است با این حال تنها سهمی 1 درصدی از تجارت گاز دارد و بر اساس هدف‌گذاری ها این سهم باید به 10 درصد افزایش پیدا کند.

هر چند که ایران به دلیل نبود تاسیسات مایع سازی گاز در کشور،‌ اولویت خود برای صادرات گاز را کشورهای همسایه و خط لوله در نظر گرفته است با این حال برای رسیدن به بازارهای بزرگتر و افزایش قدرت نفوذ خود در قاره سبز نیاز دارد تا روش های دیگری را در دستور کار خود قرار دهد.

اکنون 30 درصد تجارت گاز دنیا به صورت ال ان جی است اما از آنجا که طرح های مایع سازی گاز ایران پس از گذشت چند سال هنوز بلاتکلیف است،‌ ایجاد مینی ال ان جی ها در وزارت نفت کلید خورد.

مینی ال ان جی‌ها واحدهای کوچک مقیاسی هستند که در دریا و یا خشکی گاز طبیعی را مایع کرده و برای انتقال و صادرات آماده می کنند.

به منظور ترغیب سرمایه گذاران برای حضور در این طرح ها، وزارت نفت اعلام کرد که خوراک واحدهای مینی ال ان جی به قیمت 7 سنت در اختیارشان قرار می گیرد.

موضوعی که در طرح های مینی ال ان جی وجود دارد این است که اگر این طرح ها در دریا و بر روی شناورهای مخصوص صورت گیرد،‌ انعطاف پذیری در صادرات را افزایش داده و کاهش هزینه های ساخت تاسیسات تولید ال ان جی در خشکی را به دنبال دارد.

همچنین با مایع سازی گاز به روش اف ال ان جی، در هزینه انتقال گاز به خشکی و بارگیری مجدد صرفه جویی می شود.

از سوی دیگر اف ال ان جی امکان بهره برداری از میادین دور از خشکی و پراکنده را فراهم می کند.

در مجموع این صرفه جویی ها سبب می شود تا هزینه تولید گاز مایع در دریا در مقایسه با خشکی به نصف کاهش پیدا کند.

بر اساس آمار، هزینه تولید هر تن ال ان جی بر روی شناور 700 تا 900 دلار و در تاسیسات خشکی 1500 دلار است.

با توجه به این موارد،‌ نخستین قرارداد اف ال ان جی ایران در آغازین روزهای آبان ماه با یک شرکت مشترک ایرانی- نروژی ( آی اف ال ان جی) امضا شد.

این شرکت که تحت مالکیت شرکت پالایش گاز خارک و شرکت نروژی هملا قرار دارد،‌ قراردادی 20 ساله با شرکت ملی نفت ایران امضا کرد تا روزانه 2.3 میلیون متر مکعب گاز را از محل پالایشگاه هفتم پارس جنوبی دریافت و پس از مایع سازی آن را صادر کند.

این کار توسط دومین شناور ساخته شده در جهان با قابلیت تولید گاز مایع انجام می شود.

اما با امضای این قرارداد انتقاداتی مطرح شد که بیشترین آن مربوط به قیمت گازی می‌شود که به شرکت ایرانی- نروژی تحویل خواهد شد.

نکته مهم این است که اگرچه هزینه صادرات گاز از طریق خط لوله پایین تر از قیمت گاز صادراتی بوسیله ال ان جی است اما برای مسافت های طولانی صرفه اقتصادی ندارد.

اگرچه پیگیری های خبرگزاری آنا از شرکت ملی گاز برای اطلاع از هزینه صادرات گاز به وسیله خط لوله بی نتیجه ماند اما این شرکت اعلام کرد که در مسافت های 3 تا 4 هزار کیلومتر صادرات از طریق خط لوله اقتصادی تر است.

همچنین برای صادرات از طریق ال ان جی باید ابتدا قراردادهایی با مشتریان بسته شود تا از فروش محصول اطمینان وجود داشته باشد. از سوی دیگر هزینه های ایجاد تاسیسات ال ان جی نیز وجود دارد بنابراین مقایسه قیمت ال ان جی با صادرات از طریق خط لوله منطقی نیست.

وزیر نفت نیز درباره اینکه برخی انتقاد می‌کنند گازی که در اختیار شرکت نروژی قرار گرفته ارزان‌تر از شرکت‌های داخلی است، توضیح داد: قیمت کف قیمت پتروشیمی‌هاست اما قیمت ترکیه متفاوت است. ما اگر بخواهیم به قیمت ترکیه گاز را بفروشیم باید منتظر بمانیم و گاز نیز بدون مشتری باقی خواهد ماند.

وی افزود: ما در مورد ال‌ان‌جی قیمت را عمومی اعلام کردیم و هر کس بخواهد می‌تواند با آن قیمت سرمایه‌گذاری کند اگر قیمت پایین بود که ما باید تاکنون 60 متقاضی داشته باشیم. ما قیمت را کف پتروشیمی‌ها اعلام کردیم و برای شرکت خاصی هم نیست و هر کس بخواهد می‌تواند با آن شرایط قیمت و ابلاغیه ما سرمایه‌گذاری کند.

با این حال انتقادی که به این قرارداد می‌شود این است که قیمت گاز تحویلی به این شرکت،‌ 50 درصد قیمت گاز صادراتی به ترکیه است.

مدیر سابق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت در این خصوص به خبرنگار آنا گفت: به طور کلی هر کالایی شرایط خاص خود را دارد. بر همین اساس قیمت گذاری گاز طبیعی با ال ان جی متفاوت خواهد بود و مقایسه قیمت گاز صادراتی به ترکیه با قیمت گاز برای تولید ال ان جی قیاس مع الفارق است.

محسن قمصری با بیان اینکه تمام تولیدات گازی را با قیمت ثابت نمی‌توان به فروش رساند، افزود:‌ در بازار نفت نیز اوضاع به همین شکل است و حتی نفت خام یک کشور در بازار های مختلف با قیمت های متفاوت فروخته می شود زیرا شرایط بازارها با یکدیگر متفاوت است.

وی ادامه داد: اگر مجتمع ال ان جی دیگری در کشور وجود داشت و قیمت گاز تحویلی به آن بالاتر از قیمت این قرارداد بود می‌توانستیم مقایسه انجام دهیم اما قیاس در این شرایط درست نیست.

قمصری با اشاره به اینکه تولید گاز ایران رو به افزایش است،‌تاکید کرد:‌ از همین رو بدست آوردن تکنولوژی ال ان جی برای ایران اهمیت صادراتی زیادی دارد.

وی گفت: ایران باید تلاش کند تا هرچه سریعتر به تکنولوژی ال ان جی برسد زیرا نمی تواند تمام گاز صادراتی خود را از طریق خط لوله منطقل کند.

مدیریت سابق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت تاکید کرد:‌ ال ان جی برای کشور ارزش ایجاد می‌کند و نباید تنها به محاسبه قیمت گاز بسنده کرد بلکه صاحب نظر شدن در صنعت ال ان جی باید هدفگذاری شود.

وی با بیان اینکه مراکز مصرف گاز طبیعی به دلیل وجود اقیانوس ها و موانع طبیعی دورتر از مراکز تولید است،‌ادامه داد: با توجه به اینکه پیش‌بینی‌ها از افزایش سهم گاز در سبد انرژی دنیا حکایت دارد،‌ کشورهای صاحب تکنولوژی دست برتر را در مناسبات خواهند داشت.