خشونت نباید وجه اصلی سینمای دفاع مقدس باشد

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا، با اینکه گفته می‌شود سینمای دفاع مقدس از دوران طلایی‌اش سال‌ها فاصله گرفته‌است، اما تولید برخی آثار درباره دفاع مقدس و اقبال نسبی مخاطبان سینما در گیشه از این آثار طی سال‌های اخیر نشان می‌دهد که همچنان اگر فیلم‌های ارزشمند و فاخر در این ژانر ساخته شود، این سینما می‌تواند توجه عمومی را به خود جلب کند.

در مقطعی که ذائقه مخاطب سینمای ایران به واسطه تولید آثار ضعیف تا حدی مشغول مکتب سینمایی خنده به هر قیمت است، سینمای دفاع مقدس طی سال‌های اخیر در حاشیه قرار گرفته و کمتر شاهد اکران اثری هستیم که بتواند نگاه‌ها را به خود جلب کند.

در این رابطه جمال شورجه در گفت و گو با «جوان» به این اشاره می‌کند که متأسفانه سینمای دفاع مقدس در مقاطعی دچار کم‌فروغی شده است و شاهد اثری خوب در این مقطع نیستیم، این در حالی است که مسئولان در مقام حرف به این سینما علاقه نشان می‌دهند و آن‌ را مورد اهتمام قرار می‌دهند، اما در مقام عمل کمتر اتفاق خوبی در این زمینه می‌افتد.

این فیلمساز دفاع مقدس معتقد است:‌«‌همه تلاش دست‌اندرکاران چه در نهادهای انقلابی و چه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر مراکزی که در حوزه تولید فیلم اهتمام دارند، این است که کار خوب در این زمینه ساخته شود، اما ظرفیت و بضاعت سینمای ما فعلاً همین است. اینکه سینماگران جوانی تربیت شوند و عرصه برای فعالیت آنها فراهم و هموار شود و بتواند پس از تمریناتی، به سینمای حرفه‌ای ورود کند و فیلم‌های خوبی در زمینه سینمای انقلاب و دفاع مقدس بسازد، اتفاق مثبت و مؤثری است. موفقیت آثاری چون «شیار 143» و «ایستاده‌در‌غبار» باعث امیدواری است.

انتظار ما هم از جوان‌هاست که به نوعی قله سینمای دفاع مقدس را فتح کنند. چون متأسفانه عرصه برای فعالیت سینماگران جاافتاده خیلی وجود ندارد یا مباحث سیاسی، خطی و جناحی سایه روی کار آنها انداخته‌است و باعث‌شده آنها نتوانند کار کنند یا فیلمنامه مناسبی در این زمینه نیست. مشکل فیلمنامه فقط هم منحصر به سینمای دفاع مقدس نیست و در همه زمینه‌ها وجود دارد».

فرهنگ شهادت باید محور باشد

کارگردان آثار دفاع مقدسی چون حماسه مجنون و عملیات کرکوک از لزوم ورود نیروهای تازه نفس در عرصه سینمای دفاع مقدس سخن می‌گوید: «به هرحال از آنجا که مقام معظم رهبری همواره و به ویژه در چند سال اخیر روی حضور و فعالیت جوان‌ها در عرصه فرهنگی و خصوصاً سینما تأکید دارند، حضور جوانان ضروری است و این حضورهای موفق جوانان در این سال‌ها، آینده سینمای دفاع مقدس را تضمین خواهد کرد، به شرطی که هدایت و حمایت درست و مستمری صورت بگیرد.»

به اعتقاد این فیلمساز نگاه مناسبتی به سینمای دفاع مقدس آسیب می‌زند: «متأسفانه برای ساخت فیلم‌های دفاع مقدس به صورت مناسبتی عمل می‌شود. تنها یک نهاد یا ارگانی بودجه‌ای تعیین می‌کنند در خصوص یک شهید و سفارش می‌دهند. باید در این راستا یک بودجه کلی اختصاص دهند و این امر در مجلس و کمیسیون تلفیق نهادینه شود. حوزه فرهنگ و ارشاد اسلامی باید مبلغ قابل‌توجهی را برای این کار در نظر بگیرد که بتوانیم چند نمونه فیلم خوب را در سال بسازیم. مخاطبان به ترویج فرهنگ شهادت و مقاومت و فیلم‌های دفاع مقدس نیاز دارند. دولت هم باید تأمین بودجه کند؛ چرا‌که هزینه ساخت این‌گونه فیلم‌ها از فیلم‌های اجتماعی و خانوادگی بیشتر است و بخش خصوصی به دلیل هزینه‌های سنگین، قادر به ساخت چنین فیلم‌هایی نیست.»

از حماسه غفلت می‌شود

وی به غفلت از حماسه در آثار دفاع مقدس هم اشاره می‌کند:« دلیل غفلت از وجوه مختلف حماسه در سینمای دفاع مقدس این است که ما متولی‌ای در حوزه سینمای دفاع مقدس نداریم که تصمیم بگیرد که در طول سال 10 فیلم درباره دفاع مقدس ساخته شود که از این تعداد به طور مثال سه مورد مربوط به شخصیت‌های دفاع مقدس، سه مورد مربوط به عملیات‌ها یا دو مورد مربوط به رزمندگان مانند جهادگران و گروه‌های شناسایی و اطلاعات عملیات باشد. این مسئله به دلیل عدم برخورداری کل سینمای دفاع مقدس از یک مدیریت ثابت، منسجم و نبود یک برنامه تولیدی در این زمینه است.»

فیلم ضد مقاومت مشمئز‌کننده است

وی به برخی آثار که روحیه ضد مقاومت از آن استشمام می‌شود نیز اشاره کرد و توضیح داد: «قطعاً هر فیلمی که ما را نسبت به جنگ و در حقیقت دفاع هشت ساله‌مان بدبین کند و مخاطب از دیدن آن فیلم مشمئز شود، این اثر جزو فیلم‌های ضدجنگ و ضد مقاومت به شمار می‌رود. البته نباید فراموش کرد که ما در آن هشت سال دفاع کردیم نه جنگ؛ چراکه به کشورمان حمله شده بود و باید از کشورمان دفاع می‌کردیم.

کارگردان «سی و سه روز» تأکید می‌کند: آثاری که به نوعی تلخی و سیاهی از هشت سال دفاع مقدس نشان داده یا شکست و ناکارآمدی را در جنگ به تصویر بکشند، در حقیقت فیلم‌های تلخ و ضدجنگ به شمار می‌رود، علاوه بر آن برخی فیلم‌ها تبعات جنگ را بسیار زشت و تلخ نشان می‌دهند، البته تبعات جنگ همیشه تلخ و زشت است، ولی ما دفاع کرده‌ایم؛ از این رو اگر فیلمی به این مسائل بپردازد، فیلم ضدجنگ به شمار می‌رود.

خشونت نباید محور باشد

شورجه با اشاره به عریان نشان دادن حقایق جنگ در آثار سینمایی می‌گوید: این مسئله بستگی به سلیقه فیلمساز دارد و برخی فیلمسازان بسیار هنرمندانه از این مسئله عبور کرده‌اند، مانند فیلم «دیده‌بان» ابراهیم حاتمی‌کیا، البته در مقابل برخی فیلمسازان نیز تصور می‌کنند نشان دادن خشونت جنگ در فیلم مسئله خوبی است. صحنه‌های خشونت‌آمیز جنگ در آثار باید در حد متعارف باشد و اگر خیلی به حوزه‌های خشونت‌های بی‌حد و حصر پرداخته شود، قطع به یقین آن فیلم خود به نوعی ضدجنگ می‌شود و تبلیغ خشونت و عادی‌سازی خونریزی را خواهد کرد. خشونت وجه اصلی جنگ ما نیست، اگرچه جنگ پدیده‌ای خشونت‌آمیز است، اما در جنگ ما جنبه‌های دیگری وجود دارد که باید پررنگ شوند، جنبه‌هایی مثل ایثار، گذشت، توسل به خدا، غیرت، میهن‌پرستی، ولایتمداری، توسل به ائمه اطهار(ع) و روحیه جوانمردی، اینها دفاع مقدس ما را متمایز می‌کنند.

سینمای دفاع مقدس می‌تواند پربیننده‌ترین باشد

به هر حال تلقی اشتباهی درباره فیلم دفاع مقدسی وجود دارد که اکشن بودن این ژانر را الزامی تصور می‌کند، اما واقعیت این است که بخشی از آثار خوب تاریخ سینمای ایران که در قالب ژانر دفاع مقدس قرار می‌گیرند، جزو آثار کم‌هزینه هستند و در آن صحنه‌های زد و خورد یا انفجار اصلاً دیده نمی‌شود، فیلم‌های «از کرخه تا راین»، «آژانس شیشه‌ای» و «وصل نیکان» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا و «شیار 143» ساخته نرگس آبیار جزو این آثار هستند.

سینمای دفاع مقدس می‌تواند با رعایت اقتضائات در هر دوره‌ای جزو پربیننده‌ترین آثار سینمایی باشد. فقط لازم است شناخت و ایمان لازم پشت تولید آثار قرار بگیرد تا فیلم‌های ارزشمندی در این ژانر خلق شود.

منبع: روزنامه جوان