معرفی برگزیدگان شانزدهمین جشن انجمن منتقدان و نویسندگان خانه تئاتر با طعم انتقاد

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا شانزدهمین جشن سالانه خانه تئاتر با پخش کلیپی از محمدرضا رستمی آغاز شد و در ادامه انجمن منتقدان و نویسندگان خانه تئاتر یادبود عالی‌ترین نشان خود را که عبدالحسین نوشین بود به الهه خسروی یگانه همسر رضا رستمی تقدیم کرد.

الهه خسروی یگانه کفت: تئاتر دغدغه اصلی همسرم بود. همسرم هیچ گاه قلم به مزد نبود و به دنبال کسب مقام نبود شرافتی که او در حوزه کاری‌اش داشت را کمتر کسی می‌تواند رد کند. طی یک سالی که از درگذشت محمدرضا رستمی گذشته کارهای زیادی میخواستم انجام بدهم که از جمله آنها تاسیس کتابخانه ای در شهر وی بود که نتوانستم و نمی‌دانم چرا کارهای بنیادی که به زیرساخت‌های فرهنگی اختصاص دارد اینگونه با مشکل روبرو می‌شود.

وی ادامه داد: اکنون درگیر پرونده پزشکی همسرم هستم که به دلیل اشتباه پزشکی درگذشت. من امیدوار هستم که همه از کسانی که درگیر این موضوع هستند و ناجوانمردانه با این مشکل روبرو شده‌اند، حمایت کنند. امیدوارم همه صدای این آدم‌ها باشیم و این معضل را برای همیشه حل کنیم که مراجعه‌یمان به پزشک برای شفا و درمان باشد.

معرفی برگزیدگان

در بخش بعدی نوبت به معرفی برگزیدگان رسانه‌ها رسید که در بخش گزارش داوران نامزد و برگزیده‌ای اعلام نکردند. در بخش مقاله صبورا شهابی باهر از مجله هنرهای نمایشی و موسیقی و در بخش یادداشت صبا حیدرخانی از ایلنا و در بخش ترجمه شیرین میرزانژاد از هنر آنلاین و در بخش گفتگو عباس غفاری از هنرآنلاین به عنوان برگزیدگان انتخاب شدند.

حال هنر خوش نیست

غفاری پس از حضور بر روی صحنه گفت: این روزها حال هنر خوش نیست و این امر دلایل زیادی دارد متاسفانه دولت کمک‌هایش را قطع کرده و به نوعی تنها هنری که فراموش کرده تئاتر است. وقتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چند روز پیش برنامه‌هایش را اعلام می‌کرد تنها هنری که اسمش برده نشد تئاتر بود. جالب است وقتی در تالار وحدت مراسم تودیع و معارفه برگزار شد باز هم وزیر رغبتی به تئاتر نشان نداد و این اصلا خوب نیست.

75 درصد نمایش‌ها قابل نقد نیستند

وی ادامه داد: مساله ما این نیست که دولت باید از تئاتر حمایت کند و یا تئاتر باید دولتی باشد بلکه ما می‌گوییم دولت باید بگذارد تئاتر نفس بکشد. آنچه که می‌گوییم تئاتر خصوصی، در حقیقت تئاتر خصوصی نیست. وقتی دولت نظارت می‌کند و سرمایه‌داران سالن تئاتر درست کرده‌اند و بچه‌های تئاتر مجبور هستند با شرایط سخت تئاتر اجرا کنند نمی‌توانیم از تئاتر خصوصی حرف بزنیم. اگر چهار یا پنج نمایش خوب روی صحنه می‌رود جرقه است و نشانگر جریان خوب تئاتر نیست. اگر دوستان امروز می‌گویند که در بخش نقد، نقد خوبی نداشته‌ایم به این دلیل است که 75 درصد نمایش‌ها قابل نقد نیستند.

ریاست جمهوری به وعده‌هایش عمل کند

وی تاکید کرد: تئاتر 6 یا 7 سالی است که به خوبی نفس نمی‌کشد. در دوره اول ریاست جمهوری احمدی نژاد کمکی به تئاتر نشد و در دوره دوم آنچه بود برچیده شد. البته هنرمندان کاسه گدایی به دست نگرفته‌اند بلکه روی پای خود ایستاده‌اند، بچه‌های تئاتر توانایی دارند ولی اگر دولت کمکی نمی‌کند بهتر است مرکز هنرهای نمایشی و شورای نظارت و ارزشیابی را بردارد. امیدوارم در دوره دوم ریاست جمهوری دولت روحانی، به وعده‌هایشان عمل کنند چرا که بسیاری از آرای وی از هنرمندان بوده است پس باید به آنچه گفته اند جامه عمل بپوشانند.

در بخش نقد هیات داوران برگزیده‌ای معرفی نکردند و در بخش عکس مرجان پورحسین به عنوان برگزیده معرفی شد.

در ادامه این مراسم فرزاد حسنی و بابک برزویه با فوت کردن شمع کیک در حضور هنرمندان و اصحاب رسانه سالروز تولد خود را جشن گرفتند. سپس نخستین نشان مسئولیت اجتماعی به نازنین سهامی زاده برای تولید «مانوس» و دومین نشان مسئولیت اجتماعی به امیر میری کارگردان نمایشه «شلتر» اهدا شد.

پس از اجرای موسیقی زنده توسط علی رحیمی کلیپی از علی اکبر فرهنگی پخش شد و سپس با حضور مرضیه برومند نشان عبدالحسین نوشین به علی اکبر فرهنگی اهدا شد.

جای خالی چند واحد درسی در دانشگاه‌های هنر

علی اکبر فرهنگی گفت: از آرزوهای پنجاه ساله ام این بود که در محضر هنرمندان باشم و امشب این امر محقق شد.

وی افزود: دانش ارتباطات می‌تواند در خدمت هنر قرار گیرد. جای چند واحد درسی در دانشگاه‌های هنر خالی است که یکی از آنها دانش ارتباطات و دیگری مدیریت سازمان‌های هنری است. مدیریت سازمان‌های هنری در اختیار کسانی قرار می گیرد که با دانش مدیریت امروزی آشنایی پیدا کرده باشند چون تخصص هنرمندان در عرصه خود خلاصه شده و مدیران اکثرا بینش هنری ندارند در نتیجه یک نوع جدایی در این میان به وجود آمده است. امیدوارم در آینده دانش ارتباطات و رشته‌های هنری بیشتر شود چرا که این امر باعث تعالی هر دو طرف خواهد شد.

پس از این بخش زهرا اشراقی برای اهدای جایزه بهترین پژوهش سال به روی صحنه آمد و گفت: دعوت در چنین مراسم‌هایی را بیش از دیگر برنامه‌ها دوست دارم چرا که در این گردهمایی‌ها افراد خود واقعیشان هستند.

توجه به دستمایه‌های تئاتر سنتی که قابل تحقیق است

جایزه این بخش به کتاب «کارنامه تلخکان» اثر شیوا مسعودی اختصاص یافت. وی در معرفی این کتاب گفت: در حوزه دلقک در تئاتر کار پژوهشی کمی انجام شده و این کتاب شروع خوبی بود تا به گذشته و تاریخ‌مان برگردیم. من در این کتاب از آثار نمایشنامه‌نویسان خوبی بهره گرفتم و امیدوارم کتابم که حاصل مطالعه این نمایشنامه‌ها بوده مورد استفاده افراد قرار گیرد. نکاتی در تئاتر سنتی وجود دارد که قابل تحقیق است و می توان در تئاتر از آن استفاده کرد.

توجه به پژوهش و پژوهش‌کردن

سپس روح الله جعفری به دلیل کتاب گروه هنر ملی از آغاز تا پایان به عنوان برگزیده بخش پژوهش مورد تقدیر قرار گرفت. جعفری ضمن اشاره به سخنان سال گذشته‌اش در جشن انجمن منتقدان و نویسندگان تاکید کرد: جناب آقای روحانی اگر دلتان برای باز کردن قفل‌های زنگ زده می‌تپد زمان بگذارید و به امر پژوهش و پژوهش کردن توجه ویژه داشته باشید در غیراینصورت این در که بسته است همیشه بسته می ماند و کاری که می کنید همچون آب در‌هاونگ کوبیدن می شود.

در ادامه متن عباس جوانمرد خطاب به روح الله جعفری توسط فرزاد حسنی مجری برنامه قرائت شد.

پیام مکتوب استاد عباس جوانمرد (نویسنده، بازیگر، کارگردان و سرپرست گروه هنر ملی) برای انتخاب روح‌الله جعفری، مؤلف کتاب «گروه هنرملی از آغاز تا پایان 1335-1357» به عنوان پژوهشگر برگزیده‌ی انجمن منتقدان، نویسندگان و پژوهشگران خانه تئاتر بدین شرح بود:

گفتم روح‌الله، شنیدم که می‌خواهند مراسمی برایت بگیرند. باید از من می‌پرسیدند که تو چه کرده‌ای، یا چه می‌کنی؟ باید از من می‌پرسیدند که در واقع، تو چه به روز من و نَه روز که روزها و شب‌ها و نیمه‌شب‌های من آورده‌ای؟
آن‌ها نمی‌دانند هفته‌ای دو سه روز - و هر روز بیش از یک ساعت - از تهران به کانادا زنگ زده‌‌ای و درباره‌ی پژوهش‌ات از من پرس‌وجو کرده‌ای و تازه آن پژوهش، به نظر می‌رسید که هرگز پایانی ندارد. نخند روح‌الله. یادت هست، دست آخر یک کتابچه‌ی 200 برگی با پست برایم فرستادی و در آن صدها سوال تازه‌ از من کرده بودی و منِ بی‌نوا باید چشمم کور می‌شد، به همه‌ی آن‌ها پاسخ می‌دادم.
روح‌الله، شمردم، بیش از 800 سوال کرده بودی. به پدرت که گاه با من صحبت می‌کرد، این را نگفتم، اما انگار او می‌دانست. می‌گفت، روح‌الله به خدا شما را خیلی دوست دارد، حتا گاه احساس می‌کنم شاید بیشتر از من. آقای جوانمرد، به دل نگیرید؛ من به شما غبطه می‌خورم.
اما هنوز باور کنید لب به گلایه نگشوده‌ بودم که دیدم بغضم ترکیده و گریه‌ام گرفته است. آقا شما نمی‌دانید چقدر لذت‌بخش است، آدم پسرش را شیفته و گاه دیوانه‌ی محبت ببیند - محبت به مائده‌ای که در آن چشمه‌سار هنر و مِهر، جاریست.
گفتم عزیز، شما که روح و روان مرا می‌شناسی. می‌دانی، پدرها زبان همدیگر را می‌دانند؛ پدر وقتی می‌خواهد از پسرش - پسر به عرصه رسیده‌اش - صحبت کند، چه حالی دارد.
شما به کارهای پژوهشی این پسر که روح‌الله نام دارد، نگاه کنید. راه دور نروید، نمونه‌اش را فقط در دو مجلد قطور «گروه هنرملی از آغاز تا پایان» که به راستی اعجاب‌انگیز است و من در همه‌ی اوراق آن زندگی کرده‌ام، می‌توانید ببینید.
می‌دانی، من فقط در زندگی، ماهان را ندارم؛ بی‌ریا می‌گویم، ماهان و روح‌الله را دارم، و به عزت و شرف و وجدان آن‌ها، تا وقتی زنده‌ام، به خود می‌بالم.
عزیزم، به شما می‌گویم پدر روح‌الله، نیمی از این افتخار و بالندگی را، شما که پدر روح‌الله هستید، به من دادید.

عباس جوانمرد
12 سپتامبر 2017- اُنتاریو کانادا

روزنامه‌نگاران باید نگاهتان را فراتر کنید

سپس نشان عبدالحسین نوشین برای عضو فعال رسانه به علی اکبر عبدالعلی زاده اهدا شد. لیلی فرهادپورکه برای اهدای این جایزه روی صحنه آمده بود گفت: در بیانیه ای که برای نقد رسانه‌ها، از انجمن منتقدان و نویسندگان منتشر شده بود گفته بودند که کارتان خوب نبود و در این میان عباس غفاری گفت که تقصیر تئاترهاست اما من کاری ندارم و معتقد هستم روزنامه نگار باید نگاه و جهان بینی بیشتری داشته باشد. او باید پیشرو باشد و بداند در کجای جهان و در چه موقعیتی قرار دارد و این نمایش را به تماشا نشسته است. در وضعیت ناامن منطقه اگر به درستی نبینیم نمی توانیم درباره یک فیلم سینمایی و یا تئاتر چیزی بنویسیم شما باید نگاهتان را فراتر کنید.

با حضور مریم دوستی، لیلا حسین خانی مدیر انتشارات آگرد به عنوان ناشر برگزیده انتخاب شد. در بخش بعدی این مراسم با حضور سیمین غانم، علیرضا کوشکی جلالی به عنوان کارگردان تئاتر مورد تقدیر قرار گرفت.

الهام پاوه نژاد که برای دریافت این جایزه روی صحنه آمده بود به پشتکار و عشق کوشکی جلالی اشاره کرد و وی را تحسین برانگیزترین و نماد خستگی ناپذیری و مبارزه با مشکلات معرفی کرد.

در ادامه دومین جایزه این بخش به حسین محب اهری اهدا شد. سپس با پخش کلیپی درباره اسماعیل شنگله، لیلی رشیدی و احترام برومند به روی صحنه آمدند.

بزرگداشت اسماعیل شنگله

در بخش بزرگداشت اسماعیل شنگله پس از تقدیر و تجلیل گفت: اکثر افراد از حکومت‌های بعد از انقلاب شکایت داشتند، من قصد دفاع ندارم ولی معتقدم مقصر اصلی خود ما بودیم. وقتی انقلاب شد ما در شهرهای بزرگ ایران تئاتر داشتیم و من یکی از افرادی بوددم که برای سرکشی و اهدای جوایز به استانها میرفتم اما بعدها یکباره همه چیز جمع شد و هنرمندان همه به تهران آمدند و گفتند که مسئولان استانی ما تئاتر نمی خواستند.

وی ادامه داد: حرفه ما سالن می خواهد اگرچه در اتاقی دربسته می توان تئاتر کار کرد اما من آن را تئاتر نمی دانم چرا که آنجا خلاقیت ایجاد نمی شود از سویی دیگر با باز شدن دانشکده‌ها سالانه هزار نفر فارغ التحصیل می شوند و همه در تهران می مانند و به نوعی برای هم می زنند برای من کسی نزد ولی من چهار تا پنج بار در سال مردم. آخرین بار دو ماه پیش بود که در یک شبکه آن سوی آب خبر درگذشتم منتشر شد. سوال این است که آیا فکر نمی کنند که شاید آشنا یا فامیلی با شنیدن این خبر زیر و رو شود؟ در این میان برخی می‌ترسیدند که با من تماس برقرار کنند. بنابراین مقصر حکومت نیست، مقصر ما هستیم که اینجا پایبند شده ایم.

از ماست که برماست

شنگله گفت: پیش از این، کسی که پول نداشت باز هم به تئاتر می‌آمد و کار می‌کرد و گیشه پرفروشی داشت اگرچه بعد از چهار سال دستمزدها پرداخت می‌شد. اما امروز بازیگری که بر سر صحنه می‌آید 50 درصد از وجودش را جای دیگری گذاشته است. با دو نفر از همکاران کاری داشتیم که وقتی فیلمبرداریش به طول می انجامید، برخی از بازیگرها مدام نق می‌زند. بعدها فهمیدم که آنها در چند جا کار می کنند. به همین دلیل من کار را بوسیدم و کنار گذاشتم، بنابراین از ماست که بر ماست.

چهار نمایش برگزیده

در بخش معرفی نمایش‌های برگزیده انجمن منتقدان و نویسندگان خانه تئاتر چهار نمایش را انتخاب کردند که رتبه سوم آن به نمایش «صوراسرافیل» اثر عامر مسافرآستانه، رتبه دوم مشترکا به نمایشهای «نام تمام مادران...» اثر محمد رحمانیان و «دوشس ملفی» اثر محمد رضایی راد و جایزه رتبه اول به نمایش «می سی سی پی نشسته میمیرد» اثر همایون غنی زاده اختصاص یافت.

باید قدر تماشاگران را بدانیم

همایون غنی زاده نیز گفت: همه ما به اندازه ای که باید قدر تئاتر را نمی‌دانیم و درباره آن صحبت نمی‌کنیم. تئاتر انرژی و نفسش به تماشاگر است. تماشاگران ما باید جسور شوند و ما باید با آنها قدرت و اعتماد به نفس دهیم و نه دستور. ما به اندازه کافی کم فروشی می‌کنیم و نمایش‌ها را در سالن‌هایی که کیفیت لازم را ندارند اجرا می‌کنیم و تئاترهایی که کیفیتش همیشه آنطور که باید باشد نیست را روی صحنه می‌بریم پس باید قدر تماشاگران را بدانیم. اگر سکوت دارد و به ما خیره می شود و تئاتر را می بیند باید ارزش آن سکوت را بدانیم. آن سکوت هدیه ای است که به ما می دهد. دستور نیست که بگوییم کم جابجا شود و به ما تمرکز داشته باشد. تماشاگر باید غرق نمایش شود و هنرمند تنها به یک روش می‌تواند دستور دهد و آن خود هنر است.

وی ادامه داد: موج جدیدی به راه افتاده که به تماشاگر توهین می کند. جوانان محکم با تماشاگر صحبت می کنند درحالیکه اگر ما تماشاگر را جسور نکنیم و اگر این جسارت را ندهیم که اگر اثر هنری ارزش ندارد می‌تواند به راحتی سالن را ترک کند، چگونه از سیاستمداران انتظار داریم که به مردم اجازه دهند راحت حرف بزنند. باید اول از تئاتر شروع شود پس تماشاگر را جسور کنید و به او اعتماد به نفس دهید.

در ادامه رخشان بنی اعتماد که برای اهدای جایزه به همایون غنی زاده روی صحنه رفته بود گفت: فکر می کنم چون استاندارد و آموزش نداریم، آداب خیلی چیزها را فراموش کرده‌ایم. من معتقدم آداب تماشاگر بودن چیزی است که باید رعایت شود.

غنی زاده نیز در ادامه عنوان کرد ما حق نداریم به تماشاگر توهین کنیم و اعتراض بلند داشته باشم.

گاراژ تیاتر گروه برگزیده انجمن منقدان و نویسندگان

سپس با حضور هنگامه اخوان، فرهاد دهنوی تهیه کننده برنامه رادیویی «پرانتز باز» و امیر قمیشی تهیه کننده برنامه تلویزیونی «چشم شب روشن»، جایزه رسانه‌های برگزیده شنیداری و دیداری را دریافت کردند. همچنین علی مسعودی به عنوان سرپرست گروه «گاراژ تیاتر» که در استان قم فعالیت می کند روی صحنه آمد و پس از دریافت جایزه پروه برگزیده گفت: چندی پیش در چهار طبقه زیر زمین مشغول کار تئاتر بودیم که یکباره نیروهای امنیتی به ساختمان آمدند. در حال حاضر پنج ماهی است که به ما مجوز نمایش داده نمی شود و این موضوع بی هیچ دلیلی مورد بی توجهی قرار گرفته اما ما از حرکت نایستاده ایم و نمایش را در آبادی‌ها اجرا می کنیم.

وی افزود: کار کردن تئاتر همه جا سخت است، در ایران سخت تر و سخت ترین شهر برای تئاتر کار کردن قم است.