پای صحبت‌های سرپرست تیم سازنده کیسه‌های دوستدار طبیعت
دستاورد طبیعت‌دوستانه دانشمندان ایران
پسماندهای پلاستیکی به یکی از معضلات اصلی کره زمین تبدیل شده است. کیسه‌های پلاستیکی بخش عمده‌ای از این پسماندها را تشکیل می‌دهند و جایگزینی آنها به یکی از دغدغه‌های اصلی محققان تبدیل شده است.
به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا از فرهیختگان؛ پسماندهای پلاستیکی به یکی از معضلات اصلی کره زمین تبدیل شده است. کیسه‌های پلاستیکی بخش عمده‌ای از این پسماندها را تشکیل می‌دهند و جایگزینی آنها به یکی از دغدغه‌های اصلی محققان تبدیل شده است. از همین رو جمعی از پژوهشگران دانشگاه صنعتی‌شریف گرد هم آمده‌اند و کیسه‌هایی تولید کرده‌اند که علاوه‌بر ماندگاری کمتر در طبیعت، منجر به کاهش وابستگی به نفت، کمرنگ کردن رد پای کربن و همچنین جلوگیری از صدمات زیست‌محیطی پلاستیک‌ها می‌شود. این دستاورد حاصل یک دهه تحقیق گسترده در زمینه پلاستیک‌های دوستدار محیط‌زیست از سوی گروه تحقیقاتی مواد پلیمری دانشکده مهندسی و علم مواد دانشگاه شریف است. در این دستاورد خانواده جدیدی از پلیمرها صنعتی‌سازی شده است که از منابع تجدیدپذیر تهیه می‌شوند و ماندگاری کمتری در طبیعت دارند. سرپرستی تیم سازنده پلاستیک‌های دوستدار محیط‌زیست برعهده رضا باقری، استاد دانشکده مهندسی و علم مواد، بوده است که در ادامه پای صحبت‌های او و توضیحش درباره این محصول می‌نشینیم.
کیسه‌های دوستدار طبیعت از چه موادی ساخته شده‌اند؟
کیسه‌های دوستدار محیط‌زیست از زیست‌پلاستیک‌ها (bioplastics) تولید شده‌اند. زیست‌پلاستیک به دو خانواده پلاستیک‌هایی با منشا زیستی و پلاستیک‌هایی برگشت‌پذیر به طبیعت دسته‌بندی می‌شوند. بیوپلاستیک‌هایی هم هستند که توامان هر دو ویژگی را دارند. سنتز این‌گونه پلاستیک‌ها دارای پیچیدگی‌های فنی بالایی هستند که خوشبختانه تکنولوژی تولید این‌گونه پلاستیک‌ها در کشور بومی‌سازی و امکان تبدیل آنها به محصول نهایی مثل کیسه فراهم شده است.
ماندگاری پسماند این کیسه‌ها در طبیعت چقدر است؟ بازیافت آن چقدر طول می‌کشد و بعد از تجزیه به چه موادی تبدیل می‌شوند؟
همان‌طور که اشاره شد، برای حل معضلات مربوط به آلودگی کیسه‌های پلاستیکی دو راه‌حل ارائه شده است: پلاستیک‌هایی با منشا زیستی و پلاستیک‌هایی برگشت‌پذیر به طبیعت. راه‌حل نخست آمیزه‌هایی حاوی 40-35 درصد نشاسته ترموپلاستیک است که نه‌تنها سرعت تجزیه محصول در محیط‌زیست را بالا می‌برد، بلکه وابستگی به نفت را کاهش داده و رد‌پای کربن را تا حد قابل قبولی کاهش می‌دهد. راه‌حل دوم نیز آمیزه‌هایی تمام زیست تخریب‌پذیر بر پایه پلیمرهای زیستی همچون نشاسته ترموپلاستیک،PLA و PBAT هستند که قابلیت برگشت به محیط‌زیست را به‌طور کامل دارند. براساس استانداردهای معمول بین‌المللی، عمر این کیسه‌ها در تماس با خاک حدود چندین ماه (تقریبا 6 ماه) است که با تغییر شرایط خاک (میزان رطوبت، دما، اسیدیته و...) این زمان نیز تغییر خواهد کرد.
آماری از میزان دور ریز‌کیسه‌های پلاستیکی دارید؟
آمارها نشان می‌دهند سالانه بیش از 500 میلیارد کیسه در دنیا مصرف و تنها 3درصد آن بازیافت می‌شود. به عبارت دیگر در هر دقیقه یک میلیون کیسه پلاستیکی در دنیا مصرف می‌شود و برای تولید این میزان کیسه سالانه حدود 60 تا 100 میلیون بشکه نفت مورد نیاز است. طبق آمارهای اعلام شده، ایران جزء 10 کشور اول مصرف‌کننده کیسه‌های پلاستیکی در دنیا به حساب می‌آید. براساس گزارش‌ها، هر ایرانی به‌طور متوسط روزانه سه کیسه پلاستیکی را وارد چرخه محیط‌زیست می‌کند. برای تجزیه این کیسه‌ها به بیش از 400 سال زمان نیاز است و سالانه هزاران گونه از جانوران آبزی از قبیل وال، دلفین، فک، لاک‌پشت، ماهی‌ها و بسیاری انواع پرندگان و جانوران در خشکی بر اثر بلعیدن کیسه‌های پلاستیکی یا گیرکردن در آنها دچار خفگی شده و از بین می‌روند. علاوه‌بر موارد فوق، انتشار گازهای مضر گلخانه‌ای، تاثیرات بسیار مخرب کربن و از بین رفتن زیبایی محیط‌زیست از پیامدهای مصرف کیسه‌های غیر‌زیست‌پایه هستند.
کیسه‌های دوستدار محیط‌زیست تا چه حد می‌توانند مشکل پسماندهای پلاستیکی را در ایران مرتفع کنند؟
با مراجعه به آمار ارائه شده توسط نهادهای مختلف، به سادگی می‌توان به حجم نگران‌کننده آلودگی توسط این کیسه‌ها پی برد. علاوه‌بر این، عمده کیسه‌های پلاستیکی برای تجزیه کامل به 1000 سال زمان نیاز دارند و عمر آنها بیش از 10 برابر عمر انسان است. بنابراین تغییر الگوی مصرف و استفاده از کیسه‌هایی که عمر آنها در خاک کمتر از چند ماه است قطعا راه‌حل مناسبی برای حفظ محیط‌زیست و منابع نفتی است.
این محصول مشابه خارجی دارد، اگر نه آیا به دنبال پیدا کردن اسپانسری خارجی برای ارائه آن هستید؟
پلاستیک‌های دوستدار محیط‌زیست در اغلب کشورهای توسعه‌یافته تجاری‌سازی شده‌اند و با توجه به حمایت‌های همه‌جانبه دولت‌ها و نهادهای غیردولتی، این خانواده از محصولات جای خود را در زندگی روزمره مردم پیدا کرده‌اند. در نقاط مختلف دنیا با توجه به درنظرگیری ویژگی‌های اقلیمی، محصولاتی کم و بیش مشابه برای پاسخگویی به دغدغه‌های زیست‌محیطی به تولید رسیده‌اند. با این حال، پروژه جاری برای اولین بار است که در کشور چنین محصولاتی را با گواهی‌های بین‌المللی به تولید انبوه می‌رساند.
چقدر به تجاری شدن محصول خود امید دارید و به نظرتان این محصول چه زمان وارد بازار ایران می‌شود؟
همان‌طور که می‌دانید زندگی بشر همواره با محیط‌زیست ارتباط تنگاتنگی داشته و در سال‌های اخیر نیاز به حفظ آن بیش از پیش احساس می‌شود. حفظ این میراث گرانبها از یک سو و حفظ منابع تجدیدناپذیر نفتی از سوی دیگر، توجه به استفاده از محصولات پلاستیکی دوستدار محیط‌زیست را به‌عنوان یک راه‌حل مناسب و فراگیر دوچندان کرده است. این محصول در حال حاضر تجاری‌سازی شده‌است و برای نفوذ هر چه بیشتر در صنایع مختلف به حمایت همه‌جانبه نهادهای دولتی برای وضع قوانین منع استفاده بی‌رویه از کیسه‌های پلاستیکی و حمایت تمام اقشار مردم برای تغییر الگوی مصرف نیازمند است.
چه اسمی برای محصول خود در نظر گرفته‌اید؟
این محصولات با نام تجاری پارسابیو (ParsaBio) توسط شرکت پارسا پلیمر شریف ارائه می‌شوند.
تیم تحقیقاتی شما برای ساخت این کیسه‌ها از چند نفر تشکیل شده است و غیر از کیسه دوستدار محیط‌زیست چه محصولات دیگری را در دست تولید دارید؟
تحقیقات پایه روی این خانواده از مواد از سال‌ها قبل در گروه تحقیقاتی مواد پلیمری دانشکده مهندسی و علم مواد دانشگاه صنعتی‌شریف آغاز شده است و چندین دانشجو در مقاطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد مسائل علمی این مواد را مورد مطالعه قرار داده‌اند. صنعتی‌سازی نتایج تحقیقات در سال‌های گذشته توسط تیم تحقیقاتی شرکت پارسا پلیمر شریف صورت گرفته است. شایان ذکر است کیسه‌های دوستدار محیط‌زیست در سال 1396 ضمن اخذ تاییدیه‌های بین‌المللی در کشور توسط این شرکت دانش‌بنیان به تولید انبوه رسیده است. در حال حاضر علاوه‌بر کیسه‌های دوستدار محیط‌زیست، محصولات دیگری از این خانواده از مواد توسط شرکت پارسا پلیمر شریف تولید می‌شوند که همگی با نام تجاری پارسابیو به بازار مصرف ارائه می‌شوند. از جمله این محصولات که راه‌حل‌هایی را برای صنایع مختلف ارائه می‌کنند می‌توان به ظروف یکبار مصرف (صنعت بسته‌بندی)، مالچ فیلم (در بخش کشاورزی) و پیش‌بندهای دندانپزشکی اشاره کرد. این شرکت سعی دارد از طریق گسترش تنوع محصولات طیف بزرگی از مصارف پلاستیک‌های سنتی را با این مواد دوستدار محیط‌زیست جایگزین کند.
انتهای پیام/
