زمان تحول اساسی در سیاست‌هاى کلان آموزش عالى فرا رسیده‌ است

هاشم پایون، خبرنگار آنا در سیرجان- دکتر عباس صالحیان کبیر عضو هیأت علمی گروه ادبیات و زبان فارسی دانشگاه آزاد اسلامی سیرجان و یکی از استادان خوش‌ذوقی است که دانشجویان، استادان و کارکنان دانشگاه علاقه زیادی به او دارند.

او متولد مهر ١٣٤٧ خورشیدى در شهر تفت استان یزد است. در دبستانى درس خوانده که پدرش آموزگار آن بوده است. صالحیان درسخوان بوده و نسبت به سایر نوآموزان احساس امنیت بیشترى مى کرده و اعتماد به نفس و اتکا به توانایى هاى فردى اش بیش از سایران بوده است.

کتابخانه کوچک پدر، او را به سیاست، تاریخ و ادبیات علاقه‌مند کرد اما ادبیات و تاریخ برایش جذابتر شد. این کتابخانه، باغ دلگشاى تابستان هایش بوده و داستان و روزنامه تمام اوقات فراغت او را در کوچه باغ هاى زادگاهش پر کرده است.

او درباره تحصیلات و کارش می‌گوید: ادبیات را سال ١٣٧٣ تا کارشناسى ارشد خواندم و همزمان دبیر حق التدریس هم بودم. پس از فراغت، طرح خدمت سربازى ام در دانشگاه آزاد اسلامى به خدمت در واحدى دوردست موکول شد. از این گونه سربازى، سر باز زدم و در وزارت دفاع در تهران و در سازمان صنایع دفاع در مسئولیت هاى مدیریتى، سربازى ام سپرى شد.

بعد از پایان خدمت در آذر ١٣٧٥ خورشیدى از تهران به زادگاه خود تفت بازگشتم و درصدد کارى از هر قید و بند آزاد برآمدم. چنین کارى پیدا نشد، پس به نویسندگى رادیو یزد مدتى از عمرم تباه شد و آنگاه در طلب آب چشمه کم اما همیشگى دانشگاه. بهمن همان سال به خدمت در دانشگاه آزاد اسلامى واحد سیرجان مشغول شدم. روزى زمستانى در سال ١٣٧٥ خورشیدى به سیرجان آمدم و درخواست استخدامى را که چند هفته پیشتر از آن زمان به دانشگاه نمابر کرده بودم با موافقت مدیران وقت دانشگاه به جریان افتاد و شدم معلم ادبیات.

تدریسم متفاوت بود و کلاس هایم شلوغ مى شد و براى من که جوان بودم و پر از انگیزه و انرژى، فرصت تدریس در دانشگاه بسیار مغتنم بود. سیرجان، اهالى اش، دانشجویانش و دانشگاهش و همکارانم در این دانشگاه برایم دوست داشتنى ترین خاطرات زندگى ام را به وجود آورده اند.

در دهه هشتاد خورشیدى و همزمان با ربع قرن فعالیت دانشگاه آزاد اسلامى از سوى سازمان مرکزى مقرر شد که واحدهاى دانشگاهى تاریخچه خود را تألیف کنند، این مهم در سیرجان به من محول شد.

زمانى که نسخه کتاب «نخستین دانشگاه در سیرجان» که نه تنها تاریخچه واحد دانشگاه آزاد بلکه تاریخ شکل گیرى آموزش عالى را در سیرجان شامل مى شد براى تأیید نهایى به سازمان مرکزى ارسال و از من دعوت شد تا تألیف تاریخ دیگر واحدهاى دانشگاهى را نیز عهده دار شوم.

از سال ١٣٨٥ خورشیدى تا امروز همکارى اینجانب با معاونت فرهنگى سازمان در این باره استمرار داشته و ماحصل آن تألیف پنج جلد کتاب از مجموعه کتاب هاى «رشد و بالندگى دانشگاه آزاد اسلامى» بوده است.

صالحیان در کنار پروفسور ستوده استاد ادبیات واحد سیرجان

خبرنگار خبرگزاری آنا به مناسبت همکاری دکتر عباس صالحیان کبیر با معاونت دانشجویی فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی و با هدف معرفی بیشتر رشته ادبیات، نقش ادبیات در زندگی انسان ها، راه حل های رونق گروه ادبیات و .... به گفت‌وگو نشسته است که آن را پی می گیریم:

* رشته ادبیات و جایگاه آن را معرفی کنید.

- هیچ‌کس در هیچ دانشگاهى این ادعا را ندارد که رشته ادبیات تربیت کننده نویسندگان و شاعران است. آنچه در رشته ادبیات تدریس مى شود، مجموعه اى از واحدهاى درسى است که دانشجو را ادبیات شناس، محقق و پژوهشگر متون ادبى عمدتاً کلاسیک مى کند و به او این توانایى را مى دهد که ظرائف و دقایق آثار مهم ادبیات ایران زمین را بشناسد و انتقال دهد بویژه درس خوانده هاى ادبیات در آموزش و پرورش مى توانند نقشى فوق العاده حیاتى در تحکیم پایه هاى فرهنگى و تقویت هویت و غرور ملى داشته باشند.

در سه دهه اخیر، علوم انسانى به طور اعم و رشته ادبیات به طور اخص در چنبره اى از معضلات متعدد؛ از سویى دچار رشد کمى و از سویى دیگر افت کیفى شدید شده اند. مجال و میدان بررسى بیشتر، این زمان و اینجا نیست و باید در فرصتى دیگر و به شکلى بسزا به آن پرداخت اما همچون برخی رشته‌ها، ادبیات هم در گردنه تقاضاى بازار کار، نفسش بریده و انگشت شمار داوطلبانى هستند که با قافله ادبیات دل به راهى ببندند که امید چندانى به جذب در بازار کار بدان نیست. اگر به این مورد، کاهش جمعیت داوطلبان را نیز بیفزاییم، نتیجه منطقى، همین فرجامى مى شود که امروز، هم ادبیات و هم دیگر رشته ها با آن دست به گریبان هستند.

*رشته ادبیات در بین رشته هایی که در دانشگاه آزاد اسلامی سیرجان وجود دارد کمی کمرنگ است یا به شکلی باید گفت در سطح کلان به گروه ادبیات توجه نمی شود دلیل چیست؟

- خشت اول در رشته ادبیات واحد سیرجان راست نهاده شد. به همین دلیل تا به امروز در همه مقاطع، استانداردهاى آموزش عالى به دقت رعایت شده و فارغ التحصیلان ادبیات از این دانشگاه مایه آبرو و مباهات بوده و هستند. اما اقبال دانشجو به صرف علاقه محض به ادبیات، پاسخگوى صندلى هاى خالى نیست.

مسائل دانشگاه جدا از مسائل جامعه نیست. مدیریت آموزش عالى در سه دهه گذشته اگر به درستى نقد شود، چرایى بسیارى از گرفتاری هاى امروزى را در مى یابیم. اگر دهه به دهه بررسى و دولت به دولت نگاه کنیم، دانشگاه آزاد اسلامى هیچگاه حرکتى آهسته و پیوسته نداشته است. کند و تند بودن حرکتش هم در تناظر و تقابل با این و آن بوده و به نظرم دیگر زمان آن رسیده که تحولى اساسى در سیاست هاى کلان آموزش عالى به وجود آوریم و نقش هر عضو از خانواده شلوغ آموزش عالى را به روشنى تعیین کنیم.

* نقش ادبیات در زندگی انسان‌ها چیست؟

- این انتظار که ادبیات بخوانیم تا درست بگوییم و درست بنویسیم، انتظارى بجاست. اینکه گفتار و نوشته هایمان زیبا و پرکشش شود، محصول طبیعى انس با ادبیات و آثار ادبى است. ادبیات بخش مهمى از توانایى هاى رفتارى ما را تحت الشعاع قرار مى دهد بویژه امکانات ما را براى بیان بهتر تقویت مى کند.

مخزن واژه ما را غنى تر مى سازد تا براى گفتن و نوشتن مصالح بیشترى داشته باشیم. طبیعتاً حسابدار، مدیر، مهندس و یا پرستارى که با آثار ادبى مأنوس است در فعالیت هاى حرفه اى خود هم موفق تر است و بیشتر در معرض توجه همکاران و اطرافیان قرار مى گیرد.

* خیلی از کارشناسان معتقدند خلاء رشته ادبیات باعث ناهنجاری شده نظر حضرتعالی چیست؟

- هرچند این امتیاز ادبیات سال ها مغفول بود اما امروز دوباره مورد توجه قرار گرفته و غالباً متوجه شده اند که ضعف گفتارى و نوشتارى على رغم داشتن دانش تخصصى و حرفه اى قابل قبول چقدر کمیت انسان را در کار و زندگى لنگ مى کند. دوره هاى آموزش ضمن خدمت که مکاتبات ادارى و آیین نگارش در آنها تدریس مى شود پاسخى درخور به همین مطالبات مدیران و کارمندانى است که درصدد رفع این مشکل برآمده اند.

*راه حل هایی که باعث رونق گروه ادبیات بشود، چیست؟

-یکى از راه حل‌ها، اطلاع رسانى به سازمان هایى نظیر آموزش و پرورش و فرهنگ و ارشاد است که به تخصص هاى ادبى نیازمند هستند. بویژه روابط عمومى سازمان ها که کارشان برقرارى ارتباط کارگشا با دیگر نهادها و مردم هست ناگزیر از توانایى هاى بالاى گفتارى و نوشتارى هستند. اما از همه مهمتر درد و شوق درونى افراد است که بخواهند مطلوبیت رفتارى و گفتارى و روابط اجتماعى، عاطفى و خانوادگى خود را ارتقا دهند. ادبیات در این زمینه ها معجزه مى کند.

*سطح استادان گروه ادبیات واحد سیرجان چگونه است؟

- خوشبختانه متناسب با مقاطع سه گانه کارشناسى، کارشناسى ارشد و دکترى، هیأت علمى معتبر و باورمند به کار در این گروه آموزشى مشغول به تدریسند و قاطبه دانشجویان هم از عملکرد همکاران رضایتمند.

* گرایش های گروه ادبیات واحد سیرجان را نام ببرید.

-در رشته ادبیات هنوز جز گرایش محض در همه مقاطع، گرایشى وجود ندارد اما در تلاشیم که اگر استقبال خوبى در آینده رخ داد حتماً گرایش هاى خاص هم در مقاطع این رشته دایر کنیم.

*توصیه شما به علاقه‌مندان ادبیات فارسی

- یادمان باشد که ما در جامعه زندگى مى کنیم و از ایجاد پیوند با دیگران ناگزیریم، بنابراین راه هاى ارتباط را باید بلد باشیم.

زبان قوى بخشى از قدرت ماست و نشان‌دهنده ذهن ما. رابطه زبان، ذهن و اندیشه، رابطه اى مستقیم است و ادبیات منبعى غنى است که باعث رشد این بخش از رفتارهاى اجتماعى ما مى‌شود. بگذریم از این که خلاقیت هاى ادبى، بیان و قلم فاخر چه تأثیرات عمیق و بلندمدتى بر فرهنگ و مدنیت بشرى مى گذارد و در ماندگارى نام و گرانقدرى آن چقدر مؤثر است.