همایون شجریان: نقطه مرکز «پروژه سی»، شاهنامه فردوسی است/ سهراب پورناظری: هدف ما در این پروژه بازسازی هویت ملی است

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، ماحوزی، دراماتور پروژه سی گفت:‌ «اهمیت شاهنامه و اینکه چرا به این پروژه پرداخته شده به این دلیل بود که در جمع دوستانه‌ای که با سهراب پورناظری داشتیم درباره شاهنامه صحبت می‌کردیم که چقدر پرداختن به آن و متنی چون شاهنامه ضرورت دارد که نتایج آن این شد که به شکل جدی‌تری به آن بپردازیم و کار جدیدی در این زمینه آغاز شود.»

وی ادامه داد: «شاهنامه در برهه آشوب در ایران فرهنگ ایران را زنده نگه داشت و به همین دلیل دو تمدن بزرگ اعراب و دیگری ایرانی باقی ماند. فردوسی با پاسبانی از اساطیر توانست فرهنگی را ایجاد کند که تاکنون باقی بماند.»

وی درباره اینکه آیا هم اکنون می‌توان از شرایط آشوب منطقه، فرهنگ ایران را بازسازی کرد، تشریح کرد: «به نظر می‌رسد در طوفان‌های این سرزمین هر شاعری آمده بازسازی انسان را مد نظر قرار داده و بر اسطوره‌ها تکیه کرده و نمونه انسان ایرانی را بازسازی کرده است گمان است یکی از حساس‌ترین دوران ایران زمین این دوره باشد و آشوب است که کماکان اسطوره‌ها وجود دارند. اسطوره‌ها آیینه‌هایی هستند که خود را در آن به نظاره می‌نشینیم.»

تنها سرزمینی که کلید واژه‌اش مهر باشد ایران است

وی تاکید کرد: ‌«تعارض اصلی که در شاهنامه مطرح می‌شود در پروژه سی بیشتر در نظر گرفته شده همچنین باید یادآور شویم که شاهنامه کتاب جنگ نیست بلکه بر مهر استوار شده است و کسانی که با شاهنامه آشنا می‌شوند می‌بینند که در پشت صحنه‌های رزم مهر عاطفی نهفته است. ما تمرکزمان اولین مفهومی که در فرهنگ ایران به آن تاکید شده بود و تنها سرزمینی که کلید واژه‌اش مهر باشد ایران است. ما بر روی مهر تمرکز کردیم و قصه زال و رودابه.»

وی ادامه داد: «بر اساس نگاه مرکزی روی مفهوم عشق و محبت می‌بینیم اولین متنی که رابطه انسان و خدا را دلدار و دلداده می‌بیند زرتشت است ما سعی کردیم داستان‌هایی از شاهنامه برگزینیم که تمرکزش بر روی سه مفهوم عشق، آزادی و تقابل عشق به میهن و خانواده و مهر باشد.»

حسین توتونچیان مدیر این پروژه نیز تشریح کرد: «پروژه سی پروژه‌ای است که از 15 مرداد ماه در کاخ سعدآباد آغاز می‌شود و فروش بلیت‌های آن از طریق سایت ایران کنسرت و می‌ر سی انجام خواهده شد. امیدوارم طی دو هفته آتی و بعد از عید فطر فروش بلیت را که قیمتش از 25 تا 195 هزار تومان است آغاز کنیم.»

وی درباره قیمت بلیت‌ها گفت: «نگاه حمایت از جوانان و دانشجویان و کسانی که ممکن است قیمت بالای بلیت با توجه به درآمدشان تناسب نداشته باشد این میزان را در نظر گرفته‌ایم ما به اصل قضیه و ماهیت هنری کار نگاه داشتیم. پیش از این اتفاقات و کنسرت‌ها در فضاهای باز این چنینی نارضایتی نسبت به چیدمان صندلی‌ها و یا حتی نوع آنها را در پی داشت که ما سعی کردیم همه چیز به بهترین شکل ممکن باشد و حتی شیب استاندارد سالن نیز رعایت شود.امیدواریم هیچ نقطه کوری در محل اجرا وجود نداشته باشد و همه با آرامش و رضایت محل اجرا را ترک کنند.»

نغمه ثمینی که متن این پروژه را به نگارش درآورده است نیز گفت:‌ «غریب به 10 ماه پیش برای اولین بار سهراب پورناظری با من صحبت کرد که می‌خواهد پروژه‌ای با موضوع شاهنامه داشته باشد. طی صحبت‌های طولانی که پاییز و زمستان به طول انجامید به این رسیدیم که شکلی به نام درام موسیقایی که ترکیبی از درام نمایش و موسیقی است و جایی که نمایش و موسیقی به هم متصل می‌شود را ایجاد کنیم. در طول آشنا شدن با داستان زال و رودابه شدن شدم و این متن تمام صحبت‌های اولیه‌اش و بخش مهم تحقیقی‌اش در پاییز و زمستان انجام شد و بهار نسخه اولیه آن به نگارش درآمد اکنون نیز این متن آماده شده است.»

برای اولین بار در تقابل چند رسانه، اثری واحد به تماشاگر ارائه می‌شود

علی‌اصغر دشتی که کارگردانی این پروژه را برعهده دارد، گفت: «این پروژه برایم به عنوان کارگردان تفاوت اساسی با دیگر پروژه‌های تئاتر دارد. جذابیت این پروژه برایم به خاطر این است که برای نخستین بار تعدادی از هنرمندان گرد هم آمدند و در تقابل چند رسانه را به عنوان اثری واحد به تماشاگر ارائه می‌کنند. ما کارمان را از دی ماه آغاز کرده‌ایم و از تیر ماه تمرینات‌مان آغاز خواهد شد.»

سحر دولتشاهی نیز اظهار کرد: «در شروع پروژه چندان خود را به داستان‌های شاهنامه نزدیک احساس نمی‌کردم ولی در پروسه تولید بسیار دغدغه‌مند کنار گروه قرار گرفتم.»

مهدی پاکدل نیز تصریح کرد: ب«یش از این که به عنوان بازیگر در این پروژه همکاری داشته باشم از این خوشحال هستم که بالاخره در چنین پروژه‌ای از گنجینه ادبیات ایران استفاده می‌شود چرا که خیلی از وقت‌ها از آن غافل بودیم.»

امیر جدیدی اظهار کرد:‌ «امیدوارم این کار حرکتی باشد که مردم با سرزمین و ادبیات و آفرینش خود از طریق شاهنامه بیشتر آشنا شوند.»

درک بهتری از زیبایی شاهنامه

فرهاد هجرت مدیر مارکتینگ شرکت سامسونگ نیز گفت:‌ «امروزه دنیا، دنیای فناوری‌هایی است که هر لحظه تغییر می‌کند چه فضای دیروز و چه شکل امروزی همه شکلی از هنر هستند که اثرگذارترین عامل فرهنگ است. هنر و فناروی در کنار هم سبک زندگی را متحول می‌کند و افق‌های جدیدی را پیش چشمان‌مان باز می‌کند بهترین‌های سینما، تئاتر و موسیقی در این پروژه در کنار هم قرار گرفته‌اند تا درک بهتری از زیبایی شاهنامه حاصل شود.»

همایون شجریان نیز گفت:‌ «نقطه مرکز پروژه شاهنامه فردوسی است. چه اشعاری که انتخاب می‌شوند و چه متنی که نغمه ثمینی به نگارش درآورده همه حول این محور است ولی نکته مهم این است که تمامی اشعار قرار است از شاهنامه باشد ولی ما موسیقی‌ها و تصانیف مختلفی خواهیم داشت به طوری که احتمال دارد قطعه‌هایی چون «آهای خبردار» را نیز اجرا کنیم. هدف اصلی من و سهراب پورناظری برای این پروژه این بود که نسل‌های مختلف را در کنار هم بنشانیم و کاری را خلق کنیم که از چند نسل شنونده و بیننده داشته باشد و همچنین پیام شاهنامه را منتقل کند.»

وی تاکید کرد:‌ «فرم‌های موسیقی که برای این پروژه انتخاب کردیم همه در همین راستا بود که افراد مختلف با سلایق مختلف و فرهنگ‌های متنوع از آن لذت ببرند و بر شاهنامه نگاهی داشته باشند شاید بتوانیم سلایق موجود را با شاهنامه به هم نزدیک کنیم.»

این کار برایم اجرای نوینی است

شجریان افزود: «این اجرا با کنسرت‌هایی که همیشه داده‌اند متفاوت است و برای من حداقل کار نوینی است و بسیار هیجان‌زده هستم تا ببینم چه اتفاقی رخ خواهد داد. در پروژه سی به داستان زال و رودابه، رستم و اسفندیار و رستم و سهراب می‌پردازیم همچنین در این اجرا پری داریم که من تصوری از آن ندارم.»

پوریا سوری مدیر روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که از دیگر سخنرانان این نشست بود، گفت:‌ «کار اصلی سازمان میراث فرهنگی توجه به میراث ایران و بحث ترویج فرهنگ است، بنابراین وقتی خبردار شدیم که دوستان قرار است پروژه‌ای این چنینی داشته باشند ما نیز از آن استقبال کردیم. اگر ما امروز ایران را می‌شناسیم از شاهنامه است که از آثار سترگ فردوسی است.»

شاهنامه میراث ناملموس

وی تاکید کرد:‌ «دلیل ورود سازمان میراث فرهنگی و حمایت از چنین پروژه‌هایی، این است که شاهنامه از میراث ناملموس محسوب می‌شود و به آوازها و آیین‌های پهلوانی و نجوم و نقالی اشاره دارد که در کنوانسیون جهانی یونسکو ثبت شده است. ما خوشحال شدیم که تفاهم‌نامه‌ای امضا کنیم و از اجرای آثار هنری در مکان‌های تاریخی حمایت کنیم عموما اجرای موسیقی در چنین فضاهایی را شاهد بوده‌ایم و این اولین پروژه با پیوست فرهنگی است که چندین شاخه را در بر می‌گیرد امیدوارم این پروژه سرآغازی شود که از آثار تاریخی نهایت استفاده به عمل آید. با این روش هم فرهنگ شناخته می‌شود و هم مردم اوقات خوشی را سپری می‌کنند.»

سهراب پورناظری نیز گفت:‌ «اجرای این پروژه برایم یک رویا بود. در امتداد تورهایی که با همایون شجریان داشتیم فکر کردیم نیاز است بر روی یک پروژه ملی که تاثیرش بر روی اجتماع باشد کار کنیم چرا که ما توان، گنجایش و چنین ظرفیتی را داریم.»

وی ادامه داد: «به نظرم وظیفه حکومت و دولت است که چنین پروژه‌هایی را اجرایی کند ولی در ایران همه چیز با هنرمندان است اگر چه در این میان سازمان میراث فرهنگی در کنار ما است. ما فکر کردیم شب‌های موسیقی ایرانی با روایت و جلوه‌های تصویری همچون شب حافظ داشته باشیم و وقتی در این باره با حبیب نعمت‌الله صحبت کردیم گفت سینما و تئاتر را نیز به آن اضافه کنید که در نهایت قرار شد فیلم 30 دقیقه‌ای از داستان شاهنامه ساخته شود و بازیگران بر روی صحنه بیایند و دوباره به پرده بازگردند بنابراین با نغمه ثمینی جلسه گذاشتیم و صحبت‌هایی در این زمینه کردیم اما جدی شدن پروژه با فیلم شعله‌ور نعمت‌الله مصادف شد و ما از امتیاز هنر سینما محروم شدیم بنابراین به ما پیشنهاد داده شد که از تکنولوژی ویدئو مپینگ استفاده کنیم در ادامه با مشورت با اهالی تئاتر چند تن از کارگردانان برجسته معرفی شدند که علی‌اصغر دشتی را برای کارگردانی انتخاب کردیم و سپس بازیگرانی که روی صحنه می‌آیند انتخاب شدند که کمک بسیار زیادی به ما کردند. در امتداد این داستان پیشنهاد اسپانسر را به شرکت سامسونگ دادیم که در این پروژه با ما همکاری خواهد کرد.»

هدف ما در این پروژه بازسازی هویت ملی است

سهراب پورناظری در سخنانش تکید کرد:‌ «هدف ما در این پروژه بازسازی هویت ملی است و من امیدوار هستم بیشتر نقاط حسن و مثبت پروژه دیده شود. موسیقی این کار از موسیقی محلی، سنتی و معاصر ایرانی و آواز و موسیقی کلاسیک غربی شامل می‌شود همچنین در این اجرا از سازهایی چون تنبور، عود، دوتار، چنگ، دودوک، سازهای کوبه‌ای، سه تار، تار و ارکستر غربی بهره گرفته شده است.»

سهراب پورناظری در سخنانش در خصوص همکاری حافظ و شهرام ناظری گفت:‌ «خوشحالم که این دو هنرمند پروژه دیگری با موضوع شاهنامه را اجرا می‌کنند و چه خوب شد که شهرام و حافظ در یک سال دو پروژه بزرگ روی فردوسی دارند امیدوارم برنامه‌شان به بهترین شکل ممکن برگزار شود و ما نیز در این پروژه به حداقل‌های توقع‌هایمان برسیم.»

علی‌اصغر دشتی گفت: «تمام تلاش تیم این بود که یک همنشینی درست و جالب در حوزه تئاتر، موسیقی و ویدئو مپینگ انجام شود. اساس این بود که اثری واحد دیده شود که به سختی موسیقی و تئاتر را بتوان از آن جدا کرد.»

وی با بیان اینکه بازیگران در این اثر قرار نیست آوازی بخوانند در خصوص دیالوگ نویسی‌های ثمینی عنوان کرد:‌ «دیالوگ‌های این نمایش‌نامه نویس آهنگی درون کلام دارد که تلاش می‌کنیم در لحن، بازی و ارائه به لحاظ شنیداری فضای خوش‌آیندی را برای مخاطب ایجاد کند. در این پروژه موسیقی کاراکتری پیدا کرده و نغمه ثمینی تلاش کرده این ترکیب را در نمایش‌نامه ایجاد کند.»

سهراب پورناظری همچنین در بخش دیگری از این نشست گفت:‌ «همایون شجریان می‌توانست از ناز و نعمت شجریان بودن استفاده کند و پا به این عرصه‌ها نگذارد ولی از این که دل به دریا بزنیم و از انواع موسیقی که می‌شود اجرا کنیم به تصانیف‌هایی چون تصنیف ایرانی، خراسانی قدیم و صدای شش دانگ همایون شجریان بهره‌مند خواهیم بود در حقیقت در مسیر موسیقایی این پروژه از تمام ظرفیت‌ها استفاده می‌کنیم.»

این اثر نه به اپرا شبیه است و نه تئاتر موزیکال

نغمه ثمینی نیز در معرفی هر چه بیشتر پروژه سی گفت:‌ «این اثر نه به اپرا شبیه است و نه تئاتر موزیکال. من نمی‌توانم به جرأت بگویم که این اولین اتفاقی است که به این شکل می‌افتد اما برای من اولین بار بود که موسیقی و آواز و تئاتر به هم نزدیک می‌شوند. موسیقی در داستان و منودرام نقش ایفا می‌کند و من با کمک‌هایی که از طرف ماحوزی دریافت می‌کردم خیالم راحت بود که مسیر را به درستی می‌روم.»

وی درباره میزان تغییرات ایجاد شده تشریح کرد: «در نهایت ما می‌خواهیم به یک نمایشنامه برسیم، اساطیر امکان بی‌نظیری به ما می‌دهند که با شرایط امروز و انسان امروز هم‌خوانی داشته باشد و نسبتی برقرار کند. این متن بازخوانی آزادی از داستان‌ها دارد ضمن اینکه پایه داستان‌ها به قوت خود حفظ شده است.»

ما نمی‌خواهیم نقالی و پرده‌خوانی شاهنامه داشته باشیم

سهراب پورناظری در تکمیل این صحبت‌ها خاطر نشان کرد:‌ «ما نمی‌خواهیم پرده‌خوانی شاهنامه داشته باشیم و یا نقالی کنیم بلکه برداشت امروزی از شاهنامه از دریچه ذهن نغمه ثمینی را شاهد خواهیم بود بنابراین در این اجرا سفری به امروز، فردا و دیروز داریم و در این خصوص از هیچ چیز دریغ نکرده‌ایم.»

همایون شجریان نیز عنوان کرد: «موسیقی در خدمت نمایش نیست و یا بالعکس، بلکه در این اجرا اتفاق دیگری می‌افتد و همه چیز دوش به دوش هم پیش می‌رود در حقیقت ما می‌خواهیم نیاز کسانی که آمده‌اند موسیقی و نمایش ببینند و بشنوند را برآورده کنیم ما سعی کردیم برای این کار مرزی قرار ندهیم کما اینکه اگر قرار باشد فرمی که پیش از این اجرا شده و مورد استقبال قرار گرفته را اجرا کنیم برای من چندان جذاب نیست من دوست ندارم فرم‌ها را تکرار کنیم سلیقه من به بخش سنتی نزدیک است ولی سعی کرده‌ایم روحیه را نگه داریم و به سمتی رویم که نسلی که وجود دارد به آن گوش دهد.»

سهراب پورناظری در ادامه اظهار کرد: «شاهنامه پتانسیل کنسرت شدن را از نظر من ندارد و یک داستان روایی است وقتی در قالب موسیقی می‌رود خیلی مشکل است که برای مدت یک ساعت و 20 دقیقه چنین فضایی را مدیریت کنیم بنابراین از اشعاری که به متن ما مربوط است و تصانیف استفاده خواهیم کرد.»

مهدی پاکدل در خصوص نقشش بیان کرد: «در عرصه نمایش آثار متفاوتی به شکل‌های مختلفی کار کرده‌ام که بحرطویل بود ولی هیچ گاه چنین تجربه‌ای نداشتم و علاقه‌مند هستم که تمرینات هر چه زودتر آغاز شود. ما دقیق نمی‌دانیم چه اتفاقی قرار است بیفتد و این اجرا برایم بسیار جذاب، بدیع و جالب است.»

سحر دولتشاهی نیز گفت:‌ «پروسه تمرین‌ها بیشتر تحلیلی بوده و در کنار گنجینه‌ای از موسیقی و ادبیات این کار تجربه جدیدی برایم خواهد بود.»

نغمه ثمینی در معرفی نقش‌ها اعلام کرد: «سحر دولتشاهی نقش رودابه، مهدی پاکدل نقش رستم و امیر جدیدی نقش زال را بازی خواهد کرد.»

اصول حفاظت از بنای کاخ سعدآباد را در نظر گرفتیم

پوریا سوری در پاسخ سوال خبرنگار فرهنگی آنا مبنی‌بر اجرای موسیقی و تئاتر در بناهای تاریخی تشریح کرد: «حفاظت از شاکله میراث فرهنگی و بناها یک اصل است و از وظایف سازمان میراث فرهنگی، حفاظت و حراست از محوطه‌های تاریخی است ولی کنوانسیون‌های جهانی این تبلیغ را دارند که مردم بیشتر با فرهنگ و گذشته آشنا شوند بنابراین اجرای برنامه‌ها با یکسری دستورالعمل‌ها به بناهای تاریخی ببریم. ما با تفاهم‌نامه‌ای که با تهیه کنندگان پروژه سی منعقد کردیم اصول حفاظت از بنای کاخ سعدآباد را در نظر گرفتیم و گروه هم این همکاری را دارد و گام‌هایی را برمی‌دارد تا استانداردها برای کسانی که می‌خواهند اجرا داشته باشند، ایجاد شود.»

سوری اظهار کرد: «امیدوارم این تجربه تجربه موفقی باشد و در دیگر بناها از جمله بناهای تاریخی استان کرمانشاه، فارس و .. این برنامه‌ها را اجرا کنیم و از مردم دعوت کنیم تا با بناها و فرهنگ خود بیشتر آشنا شوند.»

وی چنین پروژه‌هایی را در راستای معرفی جاذبه‌های گردشگری معرفی کرد و افزود: «در جهان چنین برنامه‌هایی از جاذبه‌های گردشگری است که کشور ما از آن بی‌بهره است و من امیدوارم چنین با پروژه‌هایی توریست‌ها را افزایش دهیم و به توسعه گردشگری از منظر فرهنگ کمک کنیم.»

4 بازیگر دیگر به گروه ملحق می‌شوند

علی‌اصغر دشتی نیز در پاسخ به سوال خبرنگار فرهنگی آنا درباره طراحی صحنه این اثر گفت:‌ «صحنه مقابل کاخ ملت سعدآباد قرار دارد و تصویر کاخ پس زمینه‌ای از صحنه است ولی به لحاظ اینکه می‌خواستیم بهترین استفاده را از فضا داشته باشیم از منوچهر شجاع دعوت به همکاری کردیم تا بدون اینکه به میراث و معماری بنا آسیب وارد شود سازه‌ای ایجاد کند که صحنه نمایش باشد. همچنین ماریا حاجی‌ها طراحی گریم، صبا کسمایی طراح نور و شرکت کدون ویدئو مپینگ این اجرا را برعهده خواهند داشت.»

وی درباره بخش دیگری از سوال خبرنگار فرهنگی آنا در معرفی بازیگران این اجرا عنوان کرد: «این اثر 7 بازیگر دارد و قرار است 4 بازیگر دیگر به این پروژه اضافه شوند. اجرا به لحاظ اجرا گران شلوغ نیست و در کل به 7 بازیگر محدود می‌شود در کنارش شجریان و پورناظری به عنوان کاراکترهای موسیقی روی صحنه خواهند بود.»