سید هادی حسینی: سرمایه گذاری بر محصولات فرهنگی سنتی در سال اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال/ لادن حسینی: نمودهای فرهنگ عامه در خلق آثار ادبی، هنری نقش بسزایی دارند

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، سیدهادی حسینی معاون حقوقی، امور مجلس و استان های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صبح امروز 2 خردادماه در هفتمین همایش ملی حقوق مالکیت ادبی، هنری و حقوق مرتبط با بیان این مطلب و قدردانی از حضور میلیونی ملت در انتخابات ٢٩ اردیبهشت، افزود: همایش امروز هفتمین دوره از سلسله همایش های حقوق مالکیت ادبی- هنری و حقوق مرتبط است که هر سال به مناسبت گرامیداشت روز جهانی مالکیت فکری برگزار می شود.

وی گفت: موضوع همایش امسال حمایت از فرهنگ عامه و نمودهای آن است که در راستای بستر سازی و تمهید مقدمات اقتصاد مقاومتی در حوزه فرهنگ برنامه ریزی شده است.زیرا اقتصاد مقاومتی مفهومی نیست جزتاکید بر منابع و ذخایر طبیعی، فکری و فرهنگی کشور و فراهم نمودن زمینه استفاده و بهره برداری صحیح و حداکثری از آن ها.

فرهنگ عامه یکی از این منابع فکری- فرهنگی است

حسینی ادامه داد: فولکلور یا فرهنگ عامه یکی از این منابع فکری- فرهنگی است که مصادیق و نمودهای متعددی از جمله صنایع دستی، موسیقی، شعر آثار معماری و غیره را بر می گیرد که هریک به نوبه خود ضمن داشتن بار فرهنگی بالا دارای ارزش اقتصادی بی شمار نیز هستند بطوری که تجارت این محصولات در حال حاضر که دنیا به سمت تجاری کردن فرهنگ و هنر پیش می رود، یکی از سودآورترین تجارت هاست.

وی تصریح کرد: با توجه به اینکه ایران یکی از بزرگترین کشورها در زمینه دارا بودن نمودهای فرهنگ سنتی است، باید در سال اقتصاد مقاومتی بر روی این محصولات فرهنگی سنتی سرمایه گذاری کند. در واقع یکی از سیاست های درست و هدفمند در این سال می تواند توجه به منابع اینچنینی و تدوین برنامه جهت افزایش تولید این محصولات و تجاری کردن آنها باشد تا بتوانیم با تولید بیشتر این محصولات هم نیاز داخلی جامعه را مرتفع سازیم و هم با صادرات این محصولات به سایر کشورها، ارز خارجی به کشور وارد کنیم.

معاون حقوقی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: سرمایه گذاری در مصادیق و نمودهای فرهنگ عامه منطقی و عقلانی است زیرا بر خلاف تولید بسیاری ازمحصولات حاصل از منابع طبیعی از جمله نفت و گاز و ... منجر به تخریب محیط زیست نمی شود و در کوتاه ترین زمان ممکن با تربیت نیروی انسانی ماهر و داشتن ذوق هنری و طبع لطیف خلق می شوند.

وی افزود: در سال های اخیر رشد چشمگیر تکنولوژی، مرزها را در هم شکسته و منجر به افزایش ارتباط میان کشورها نسبت به گذشته شده است. همه کشورها به نوعی در بازارهای جهانی حضور دارند و سعی می کنند با عرضه محصولات مورد قبول این بازار، گوی سبقت را از دیگر رقبا بربایند و سود سرشاری را نصیب کشور خود کنند. متاسفانه سهم ایران در این بازار متناسب با فرهنگ چند هزار ساله و هنر هنرمندان چیره دست آن نیست.

حسینی در عین حال تصریح کرد: مسلماً محصولات فرهنگی سنتی ایرانی به دلیل ویژگی های خلاقانه و برگرفته شدن از روح انسانی که نقطه مشترک تمامی انسان ها است و بدون در نظز گرفتن رنگ و نژاد، می توانند در این بازار به خوبی جولان دهند و مشتریان پر و پا قرص زیادی داشته باشند و تجارتشان جزو تجارت های پر رونق محسوب شود.

ورود محصولات سنتی به بازارها، مساوی با کپی برداری غیر مجاز و ورود کالای تقلبی

وی افزود: البته ورود محصولات سنتی به این بازارها ضمن کسب سود و انتقال فرهنگ کشورها که از موضوعات اولویت دار هر کشور فرهنگی محسوب می شود معایب و خطراتی هم دارد؛ از جمله اینکه با عرضه آنها، افراد سودجو از فرصت استفاده می کنند و با رصد محصولی که خواهان زیادی دارد شروع به جعل و کپی برداری غیر مجاز از این محصولات می کند و کالای تقلبی را به جای کالای اصل به دست مشتری می دهد. این امر منجر به کسادی بازار محصول اصیل می شود. معضلی که به عنوان مثال فرش ایران با آن دست به گریبان است.

معاون حقوقی، امور مجلس و استان های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: علیرغم وجود مشکلات اینچنینی در بازار محصولات فرهنگی سنتی تا کنون سندی که در عرصه بین الملل بطور خاص به این محصولات بپردازد و حدود و ثغور حقوق دارندگان و استفاده کنندگان این نمودها و محصولات فرهنگی سنتی را مشخص کند، تدوین نشده است. البته از سال ٢٠٠٠ سازمان جهانی مالکیت فکری کمیته ای را که بطور تخصصی به این موضوعات بپردازد، تشکیل داد که کمیته منابع ژنتیکی ، دانش سنتی و فولکلور نام دارد.

وی تصریح کرد: یکی از وظایف این کمیته تدوین پیش نویس سندی با اوصاف پیش گفته است که بعد از سال ها بحث کارشناسی متنی در این راستا تهیه شده؛ ولی به دلیل تضاد منافع کشورهای عضو آن،هنوز نهایی نشده است.

حسینی گفت: با توجه به اینکه کشور ما عضو سازمان جهانی مالکیت فکری(وایپو) است، در جلسات این کمیته نماینده ای از ایران حضور دارد که مواضع دولت را در خصوص متون پیشنهادی ارائه می کند. البته حسن بزرگی که حضور در این نشست ها برای کشور به همراه داشته این است که به منظور سر و سامان دادن به اوضاع فولکلور در کشور و تبیین چارچوب های قانونی استفاده از نمودهای آن، پیش نویس قانونی با همکاری کارشناسان دستگاههای اجرایی مرتبط،تهیه شده که دربرخی مواد آن برای بعضی از دستگاههای اجرایی از جمله وزارت متبوع حقوق و تکالیفی مشخص شده است.

وی افزود: با توجه به این که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این لایحه به عنوان مقام صالح ملی در خصوص نمودهای فرهنگ عامه معرفی شده و به موجب سایر قوانین نیز مسئول اصلی امر فرهنگ در میان دستگاه های اجرایی است فرصت را مغتنم شمردیم و در سال اقتصاد مقاومتی با عنایت به ویژگی منحصر به فرد این محصولات از حیث فرهنگی و اقتصادی همایش حقوقی خود را بر این موضوع استوار کردیم تا از این طریق ضمن تعیین چارچوب قانونی حاکم بر این محصولات که یکی از پیش نیازهای مهم برای تجاری کردن هدفمند آنها نیز است، توجه کشور و مسئولان امر فرهنگی را به این موضوعات بیشتر جلب نماییم تا در پرتو این همایش و در نتیجه مباحث مطروح در آن سیاست های مشخص و مدون و منسجمی را برای استفاده حداکثری از این محصولات چه برای حفظ و انتقال فرهنگ و چه برای کسب درآمد از آنها پایه ریزی کنیم و کشور را از فرصت های موجود در بازارهای جهانی بیش از گذشته بهره مند سازیم.

حسینی گفت: امیدواریم از همین ابتدای سال با تلاش مسئولان امر نقطه امید در دل تولیدکنندگان این محصولات با مژده به تدوین قانون و تلاش برای تجاری کردن آن ها ایجاد شود و آن ها با انگیزه و اشتیاق بیشتری به خلق و عرضه این محصولات بپردازند و کشور را از مواهب آن برخوردار سازند.

وی افزود: امیدواریم بازار محصولات ناب فرهنگی کشورمان در سراسر بازار آن ها رونق گیرد و این محصولات نقش واقعی خود در اقتصاد کشور را پیدا کنند و همچنین جایگاه واقعی اش در میان سایر محصولات را نیز بیابند.

معاون وزیر فرهنگ و ارشاداسلامی در پایان گفت: به همه دست اندرکاران برگزاری این همایش به خصوص همکارانمان در دفتر حقوقی و امور مالکیت معنوی خدا قوت می گویم.

لادن حیدری مدیرکل حقوقی و امور مالکیت معنوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیر هفتمین همایش ملی حقوق مالکیت ادبی، هنری و حقوق مرتبط نیز گفت: یکی از برنامه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سالهای اخیر، برگزاری سلسله همایش‌های حقوق مالکیت ادبی- هنری و حقوق مرتبط است که خوشبختانه امروز با افتخار شاهد برگزاری هفتمین دوره آن هستیم.

وی گفت: بی تردید برای ارزیابی مثبت بودن هر اقدامی از این دست، معیاری که می‌توان بکار برد، قابلیت تداوم اجرای آن در طول زمان است که بی‌شک استمرار این برنامه در طول هفت سال نشاندهنده آن است که این برنامه مدون ،از وضعیت آزمون و خطا در آمده، پا گرفته و با صرف کمترین هزینه به یک برنامه موفق و راهگشا مبدل شده است.

حیدری ادامه داد: امروز با نگاه مثبت و حمایت همه جانبه مقام عالی وزارت و معاونان ایشان، این نشست علمی – تخصصی به یکی از برنامه های مورد پیگیری و خواست دانشگاهیان و متخصصان حوزه ی مالکیت فکری کشور تبدیل شده است.

بررسی فرادستگاهی موضوعات چالشی حوزه مالکیت ادبی- هنری و حقوق مرتبط با آن

وی تاکید کرد: این همایش به محفلی برای بررسی فرادستگاهی موضوعات چالشی حوزه مالکیت ادبی- هنری و حقوق مرتبط با آن، تضارب آرا صاحبنظران و متخصصان داخلی و خارجی نسبت به مباحث مطروحه و استفاده از خرد جمعی برای حل مسائل مختلف تبدیل شده است.

مدیرکل دفتر حقوقی و امور مالکیت معنوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: این دفتر با استفاده از ظرفیت‌ها و نتایج حاصل از این همایش‌ها، توانسته درباره تدوین یا اصلاح لوایح یا آیین نامه های مورد نیاز بخش حقوق مالکیت ادبی- هنری کشور گام‌های مثبتی بردارد.

وی در عین حال تصریح کرد: این دفتر همچنین از طریق ایجاد تعامل سازنده با دانشگاهیان و برقراری ارتباط تنگاتنگ میان عرصه تئوری و عمل، توانسته است از دانش و تجربه متخصصان حاضر در این نشست ها حتی به وقت دفاع از لوایح ارسالی در کمیسیون های مختلف دولت و مجلس بهره ببرد و ضمن کاهش میزان بدبینی و دلسردی دانشگاه ها نسبت به دستگاه های اجرایی، به داشتن پشتوانه و بنیه قوی علمی لوایح و آیین نامه های ارسالی خود صحه گذارد.

دبیر هفتمین همایش ملی حقوق مالکیت ادبی، هنری و حقوق مرتبط گفت: موضوعی که برای همایش امسال در نظر گرفته شده، حمایت از نمودهای فرهنگ عامه و حقوق مالکیت فکری است.

وی افزود: فرهنگ عامه ترجمه واژه فولکلور است که folk به معنای توده مردم و lore به معنای دانش، ادب، مجموعه‌ای از معارف و دانستنی‌های غیرتخصصی است که شامل مواردی از جمله ادبیات توده، ضرب‌المثل‌ها، قصه ها، افسانه‌ها، آوازها، ترانه ها، معماها، آداب و رسوم مربوط به جشن‌ها یا عزاداری‌های ملی- مذهبی و غیره است که از آن ها به عنوان «نمود فرهنگ عامه» که ترجمه ای از واژه expression of folklore»» است، یاد می‌شود.

حیدری تاکید کرد: مساله حقوقی مربوط به نمودهای فرهنگ عامه که تاکنون در کشور ما مغفول بوده،تعیین چارچوب حقوقی حاکم بر آن‌ها است که متاسفانه با توجه به دارا بودن تعداد زیاد نمود فرهنگ عامه در ایران، نقص بزرگی برای سیستم حقوقی کشور محسوب می شود.همایش امسال ، در صدد است تا از طریق انجام مباحث تخصصی، به این موضوع فرهنگی از زاویه حقوقی بنگرد.

وی افزود: بنابراین این همایش با همایش‌های برگزار شده در سال های قبل از جهاتی متفاوت است. وجوه تمایز آن عبارتند از اینکه اولاً موضوع آن یعنی نمودهای فرهنگ عامه، ابتداءً و بطور خاص و مستقیم در حوزه ی حقوق مالکیت ادبی- هنری قرار نمی گیرد و قابل طرح نیستند.

حیدری تصریح کرد: اگرچه بسیاری از نمودهای فرهنگ عامه مثل داستان ها، شعرها، موسیقی و ... در زمان خلقشان اثر ادبی- هنری محسوب می‌شدند، ولی در حال حاضر به دلیل قدمت زیاد و مشخص نبودن پدیدآورنده اولیه شان امکان اطلاق اثر ادبی- هنری بر آنها دشوار است.

وی افزود: در این همایش همچنین قرار است جایگاه نمودهای فرهنگ سنتی در کلیت نظام حقوق مالکیت فکری تبیین و بررسی شود.در واقع بر خلاف همایش های پیشین ، در این همایش به دلیل لزوم تعیین چارچوب حقوقی مورد نیاز برای حمایت از نمودهای فرهنگی سنتی، ضرورت بحث شاخه مالکیت صنعتی حقوق مالکیت فکری که ارتباطی با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ندارد هم دیده شده است.

مدیرکل دفتر حقوقی و امور مالکیت معنوی گفت: ممکن است این پرسش مطرح شود که اگر واضح است که نمودهای فرهنگ عامه اثر ادبی-هنری محسوب نمی‌شوند و زیر لوای حقوق مالکیت ادبی- هنری قابل حمایت نیستند علت اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عنوان همایش خود را به این نمودها اختصاص داده چیست؟

نمودهای فرهنگ عامه بخشی از فرهنگ کشور

وی تصریح کرد: پاسخ این پرسش روشن است. نمودهای فرهنگ سنتی، اثر ادبی- هنری محسوب نمی‌شوند و مشمول قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان مصوب ١٣٤٨ که این وزارتخانه متولی اجرای آن است،نیستند ولی بی تردید نمودهای فرهنگ عامه همچنانکه از نامشان نیز بر می آید بخشی از فرهنگ کشور و از اصلی‌ترین اجزا آن هستند.

حیدری افزود: بنابراین از آنجا که وزارت فرهنگ مسئول اجرایی اصلی امر فرهنگی کشور است نمی‌تواند نسبت به این قسم از فرهنگ و نمودهای منبعث از آن بی‌تفاوت باشد؛ و اگرچه نمودهای فرهنگ عامه، اثر ادبی- هنری محسوب نمی‌شوند؛ ولی یکی از اساسی‌ترین منابع و منشاهای خلق آثار ادبی- هنری مورد حمایت توسط این وزارتخانه هستند.

وی گفت: بسیاری از آثار بر مبنا یا با الهام از این نمودها پا به منصه ظهور می گذارند و چه بسیار آثاری از این دست که به جهت یادآوری و انعکاس نمود اصلی برگرفته شده از آن با اقبال بی‌نظیری از سوی مخاطبان مواجه شده اند.

حیدری تاکید کرد: نکته مهم دیگری که انتخاب این موضوع را قوت می‌بخشد آن است که علیرغم انتزاع بسیاری از مباحث مربوط به میراث سنتی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اعطای اختیار آن ها به سازمان میراث فرهنگی، برخی از نمودهای فرهنگ عامه بویژه آنچه به حوزه معاونت امور هنری این وزارتخانه مربوط می شود یعنی موسیقی نواحی ، اجراهای آیینی و ... همچنان تحت تولی و نظارت وزارت متبوع است؛ لذا با توجه به اینکه یکی از اصلی ترین نمودهای فرهنگ سنتی همین اجراهای آیینی متعددی است که از مشخصه های بارز هویت ایرانی – اسلامی در همه جای دنیا بشمار می آید، از این حیث نیز موضوع تعیین نحوه حمایت حقوقی از نمودهای فرهنگ سنتی نمی تواند بی ارتباط با وزارت متبوع باشد.

وی افزود: همچنین به منظور مرتفع کردن نقص موجود در نظام حقوقی ایران در ارتباط با نمودهای فرهنگ عامه، خوشبختانه در سال گذشته با همکاری کارشناسان دستگاه‌های اجرایی ذیربط، تحت نظارت دبیرخانه شورای سیاستگذاری مالکیت فکری دستگاه های اجرایی، لایحه ای تهیه شده که در آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مقام صلاحیتدار و مرجع ملی حمایت از نمودهای فرهنگ عامه معین شده که برای آن وظایف مختلفی نیز لحاظ شده است.

مدیر کل دفتر حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: بنابراین این دفتر لازم دید قبل از اینکه این لایحه به مجلس تقدیم شود، در این همایش متن پیش نویس مذکور را به نقد گذارد و از نظرات اصلاحی متخصصان در این خصوص بهره مند شود تا قانونی که قرار است وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یکی از اصلی ترین دستگاه های اجراکننده آن باشد به بهترین شکل ممکن و با کمترین ایراد و مشکل اجرایی به تصویب برسد .

وی ادامه داد: برگزاری این همایش و انتخاب چنین موضوعی برای آن از نظر ما به عنوان یکی از مهمترین و راهبردی ترین اقداماتی است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر پایه آن می تواند ضریب حمایت، حفظ و تلاش برای تعالی جایگاه فرهنگ عامه و نمودهای آن را در کشور بالا ببرد و از این طریق ضمن ادای دین به بانیان فرهنگ کشور و ایجاد بارقه های امید به سامان دادن وضعیت حقوقی دارندگان نمودهای فرهنگ عامه که در واقع وارثان این میراث غیر مادی هستند و نشان دادن و یادآوری ارزش واقعی دارایی های معنوی و فرهنگی آن ها، در مقام متولی اصلی امر فرهنگ کشور، دوام و انتقال این قسم از فرهنگ و نمودهای منبعث از آن را به نسل های بعد تضمین نماید و تکلیف خود را در این خصوص به خوبی ایفا کند.

حیدری گفت: امیدواریم این همایش بتواند همچون همایش های سال های پیش نتیجه مطلوبی در پی داشته باشد و اهداف در نظر گرفته شده برای آن تا حد ممکن محقق شود.

وی در پایان ضمن قدردانی از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونین حقوقی و توسعه مدیریت و منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، افزود: لازم می‌دانم از تمامی اعضای کمیته‌های علمی و اجرایی این نشست، سازمان وایپو، حضور رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی، سازمان گردشگری و میراث فرهنگی و همکارانم در دفتر حقوقی، مرکز روابط عمومی، که بار اصلی برنامه ریزی و اجرای آن را بر عهده داشته اند، نیز تشکر کنم.

هفتمین همایش ملی حقوق مالکیت ادبی، هنری و حقوق مرتبط صبح امروز با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مرکز همایش های کتابخانه ملی آغاز به کار کرد و تا ساعت ١٧ امروز ادامه دارد.