مهریه هنوز زندانی می‌گیرد/ مردانی که توانایی پرداخت اقساط اندک را هم ندارند!

این 2000 نفر که هرکدام براساس گفته‌های سیداسدالله جولایی، حداقل شش ماه و به طور میانگین دو سال ممکن است در زندان بمانند، به خدماتی همچون تهیه خوراک، پوشاک، بهداشت و درمان و برنامه‌ریزی برای پر کردن اوقات فراغت طولانی‌شان در زندان نیاز دارند و بر مبنای آنچه سازمان زندان‌ها قبلا اعلام کرده است، این هزینه به طور متوسط برای هر نفر حدود 150هزار تومان در روز است. (‌مدیرکل وقت زندان‌های استان ایلام، خرداد 95)

اگر هزینه 150هزار تومانی نگهداری هر زندانی را در روز باور کنیم‌، در میانگین دو سالی که یک زندانی مهریه ایام حبسش را می‌گذراند، به طور متوسط بیش از 109میلیون تومان برای تامین نیازهای او هزینه می‌شود. این رقم برای 2000 زندانی، بیش از 200 میلیارد تومان است؛ پس می‌شود گفت این 200 میلیارد تومان هزینه از جیب همه مردم کشور،‌ تاوان «ندانم‌کاری» کسانی است که پای سفره عقد قول‌های ناممکن مالی داده‌اند و عجیب اینجاست که از این تعداد 65 درصد، چنان درآمد پایینی دارند که حتی نمی‌توانند اقساط ماهانه مهریه‌ای را که قول داده‌اند، بپردازند. همه این آمارها را گوشه ذهن‌تان نگه‌دارید و حالا این گفته جهانگیر، رئیس سازمان زندان‌ها را هم به آن بیفزایید که «شایسته نیست اما در موضوع مهریه با عنایت به مرخصی‌ها ما زندانی داریم که پنج سال در زندان بوده است!»

فرهنگ‌سازی،‌ زندانیان مهریه را به صفر می‌رساند

این روزها دیگر کمتر پیش می‌آید که کسی به علت نپرداختن درجای مهریه به زندان برود. براساس اصلاحیه‌ای که در قانون حمایت از خانواده اعمال شده، تنها تا 110 سکه می‌شود نسبت به بازداشت همسر برای مطالبه مهریه اقدام کرد.

در این موارد معمولا در محاکم قضایی، بین 5 تا 10 درصد مهریه بلافاصله به شکل پیش پرداخت از مرد گرفته می‌شود و باقی آن باید به صورت قسطی به زن پرداخت شود، اما اگر مرد نتواند همان قسط را که از ربع سکه شروع می‌شود و بندرت به یک سکه کامل می‌رسد،‌ بپردازد، آنگاه به زندان می‌رود.

این توضیحات از زیر و بم قوانین مربوط به مهریه فقط به این خاطر است که به نتیجه برسید آن 65 درصد از مردان زندانی مهریه، به علت نپرداختن مهریه به شکل یکجا در زندان نیستند؛ بلکه دلیل زندانی‌شدن‌شان،‌ ناتوانی در پرداخت همان اقساط نسبتا اندک مهریه است.

اسدالله جولایی، رئیس ستاد دیه هم با اشاره به همین آمار در گفت‌وگو با جام‌جم توضیح می‌دهد: توجه به اعداد و ارقام به ما می‌فهماند کسانی متعهد به پرداخت مهریه‌های چندصد سکه‌ای شده‌اند که استطاعت مالی بیشترشان بسیار اندک است و همین امر لزوم فرهنگ‌سازی و آموزش را بخصوص برای اقشار متوسط و ضعیف پررنگ می‌کند تا باور کنند مهریه حقی قابل مطالبه و قانونی است که در آینده ملزم به پرداخت آن خواهند شد و بر این اساس باید هنگام متعهد شدن، به توانایی مالی و درآمد ماهانه‌شان توجه داشته باشند.

جولایی از لفظ جالبی برای قبول مهریه‌های چندصد سکه‌ای از سوی کسانی که توانایی مالی ندارند، استفاده می‌کند. او می‌گوید: «این قول‌های دروغ،‌ باطلند اما لباس حق تن کرده‌اند.»

حقوقدان‌ها، چه راهی در چنته دارند؟

هزینه‌های کلان نگهداری زندانیان مهریه که بیشترشان طبق آمار دیروز رئیس سازمان زندان‌ها از پرداخت حداقل اقساط‌شان هم ناتوانند، باعث می‌شود بسیاری از حقوقدان‌ها به راهکارهای دیگری جز حبس برای این گروه از بدهکاران مالی فکر کنند؛ کسانی مثل محمدعلی پورمختار، عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس که می‌گوید: «مهریه یک خانم با ماندن همسرش در زندان پرداخت نمی‌شود، پس باید راه‌های دیگری جست‌وجو کنیم که از یک‌سو هزینه کمتری را به بودجه عمومی کشور تحمیل کند و‌ از سوی دیگر حق مشروع خانم‌ها پرداخت شود.»

پیشنهاد پورمختار این است که به جای زندانی کردن بدهکاران مهریه، این گروه با قید وثیقه آزاد شوند و زیر نظر قوه قضاییه، کار کنند و اقساط‌شان را در فرجه‌ای که دادگاه مشخص می‌کند به همسر بپردازند.

جهانگیر، رئیس سازمان زندان‌ها هم معتقد است گرچه در دوره‌ای، قانونگذاران با هدف منسجم کردن خانواده‌ها برای امری مدنی، مجازاتی کیفری در نظر گرفته‌اند، اما با توجه به این‌که چنین تدبیری در ادامه به تزلزل و حتی فروپاشی برخی خانواده‌ها انجامید، باید قانون را اصلاح کرد تا بدهکار، بزهکار محسوب نشود و جای او در زندان نباشد.

آرش دولتشاهی،‌ وکیل و حقوقدان هم مخالف تحمیل هزینه‌های اضافه به کشور برای نگهداری زندانیان مهریه است. او می‌گوید 150 هزار تومانی که برای هزینه روزانه نگهداری یک زندانی تخمین می‌زنیم، جدا از تبعات اجتماعی فراوانی است که زندانی شدن یک مرد برای خودش،‌ فرزندانش و والدینش دارد .

وی با همین استدلال می‌گوید: حبس، ضمانت اجرایی کیفری است، اما می‌شود به جای آن، از ضمانت‌های اجرایی مدنی همچون محرومیت از برخی حقوق اجتماعی، مسدود کردن حساب بانکی فرد یا ممنوع‌الخروج کردنش استفاده کرد یا برای چنین بدهکارانی مجازات‌های جایگزین حبس در نظر گرفت تا او بیرون از زندان، ترغیب شود با کار بیشتر،‌ اقساط مهریه همسرش را بپردازد.