سهم سینمای ایران از سوژه منافقین

اما توجه کارگردان‌ها به سازمان منافقین و فعالیت‌های آنها در ایران به دهه شصت بر می‌گردد. در همان سال‌ها فیلمسازانی بودند که در آثارشان به این موضوع غیرمستقیم و گاهی هم مستقیم توجه کردند. شاید یکی از نخستین فیلم‌هایی که به این موضوع پرداخت فیلم «توهم» سعید حاجی‌میری بود. این فیلم درباره دو تن از اعضای «سازمان منافقین» است که در یک خانه تیمی پناه گرفته‌اند. یکی از آنها نسبت به مواضع فکری وسیاسی سازمان تردید دارد، اما دیگری همچنان بر ادامه راه راسخ است آن دو به دنبال حادثه‌ای خیال می‌کنند که به محاصره نیروی انتظامی گرفتار شده‌اند، تلاش می‌کنند تا اسناد درون سازمانی را در آتش بسوزانند و با نیروهایی که به آنها هجوم آورده‌اند، مقابله کنند. در این کشاکش آنکه نسبت به سازمان در تردید است، می‌گریزد و دیگری دوست رابط خود را که وارد خانه شده است به اشتباه از پا درمی‌آورد. این فیلم در سال ١٣٦٤ ساخته شد.
«بایکوت» محسن مخملباف هم یکی دیگر از فیلم‌هایی است که به شکل غیر مستقیم به فعالیت سازمان منافقین پرداخته است.
این فیلم هم در سال ٦٤ ساخته شد که داستانش درباره جوانی به نام واله معصومی است که عضو یک گروه مارکسیستی است که علیه رژیم شاه فعالیت می‌کند و در نهایت توسط ساواک دستگیر می‌شود.
آشنایی با یک زن و شوهر مبارز سیاسی مسلمان و برخوردهای هم‌حزبی‌هایش بیرون از زندان باعث می‌شود که واله نسبت به ایدئولوژی خود دچار تردید شود. در نهایت، او اعدام می‌شود و اعضای حزب از او یک قهرمان حزبی می‌سازند. مخملباف در این فیلم احزاب سیاسی دوره پهلوی و فعالیت‌های‌شان را بررسی می‌کند. حضور مجید مجیدی، کارگردان مطرح این سال‌های سینمای ایران به عنوان بازیگر در این فیلم یکی از نکات جالب توجه است. در کنار مجیدی، محمد کاسبی و زهره سرمدی نیز در فیلم مخملباف ایفای نقش کردند.
«دستنوشته‌ها» به کارگردانی مهرزاد مینویی فیلم دیگری است که با موضوع سازمان منافقین ساخته شده است. فیلمنامه این اثر نوشته بهروز افخمی و موضوع آن درباره فردی به نام حسین معتمد است که قبلا عضو کمیته انقلاب اسلامی بوده.
او به دلیل نقض مقررات از کمیته اخراج شده و حالا راننده تاکسی است. جرم او این بوده که در جریان یک تعقیب و گریز، از اتومبیل شخصی یک رهگذر استفاده کرده و بعد همین موضوع منجر به خسارات جانی و مالی شده است. از یک خانه تیمی سندی به دست می‌آید که نشان می‌دهد نقشه ترور حسین معتمد کشیده شده است. کمی قبل از آن، جوانی به نام منصور انتصاری به معتمد مراجعه می‌کند و می‌گوید که مامور اجرای طرح ترور اوست، اما چون خودش از سازمان بریده، حاضر به کار نیست. او قصد دارد اطلاعاتش را در اختیار معتمد بگذارد، اما آنچه می‌داند، کمکی به یافتن سرنخ مطمئنی نمی‌کند. معتمد اجازه می‌دهد که منصور به نقش خود در سازمان ادامه دهد تا با تعقیب او بتواند سرنخ‌های بیشتری پیدا کند.
در همان حال، کمیته نیز که در تعقیب ماجراست، معتمد را از دخالت در موضوع برحذر می‌دارد تا قانون خود به موضوع رسیدگی کند. منصور توسط سازمان کشته و معتمد دستگیر و به یک خانه تیمی برده می‌شود. خانه توسط ماموران کمیته محاصره می‌شود. معتمد به کمک یکی از توابین که در خانه تیمی نفوذ کرده از داخل و ماموران کمیته از خارج، عده‌ای را کشته و بقیه را دستگیر و خانه را تصرف می‌کنند.
داستان معمایی و حادثه‌ای این فیلم در اواسط دهه شصت مورد توجه توجه قرار گرفت.
اما در کنار آثار سینمای داستانی در حوزه مستند هم فیلم‌هایی درباره سازمان منافقین ساخته شده است. ازجمله آنها «فیلم ناتمامی برای دخترم سمیه»، است فیلم مستندی درباره زندگی خانوادگی مصطفی محمدی (یکی از اعضای سابق سازمان منافقین) و تلاش او برای بیرون آوردن دخترش سمیه از اردوگاه اشرف است. تدوین فیلم پس از اصلاحات نهایی در مهر ماه ۱۳۹۴به پایان رسید.
فیلم روایتگر بخشی از زندگی پدری است که خواهان نجات فرزندانش از کمپ اشرف، پایگاه سازمان منافقین خلق در عراق بوده است. مصطفی محمدی زمانی از طرفداران سازمان منافقین خلق بوده است. سال‌ها قبل دختر او به بهانه بازدید به اردوگاه اشرف برده می‌شود، اما هیچگاه بازنمی‌گردد و بعد از ۲۵ سال تلاش برای بازگرداندن دخترش درمی‌یابد که او به‌ظاهر تمایلی به بازگشت ندارد. محمد محمدی پسر مصطفی نیز عضو این سازمان بوده است و رفته رفته نگاه این شخص به سازمان تغییر می‌کند.
همچنین مستند «زیر پوست اشرف» نیز آخرین روزهای حضور منافقین در پادگان اشرف را به تصویر می‌کشد. مستند «ردپای گرگ ها» هم که از تلویزیون پخش شد،
نیز فعالیت‌های منافقین را مورد بررسی قرار داده است.
یکی دیگر از آثار مطرح مستند با این موضوع «رویای سیاه» است که به زندگی ابوالحسن بنی‌صدر و فعالیت‌های پشت‌پرده او می‌پردازد. البته آثار بسیار دیگری نیز در حوزه مستند درباره منافقین ساخته شده که تعداد زیادی از آنها نیز مورد توجه قرار گرفتند و در این گزارش تنها به ذکر نام چند مستند بسنده کردیم.