گازرسانی سراسری؛ از تهدید منابع تا فرصت توسعه

حوری قاسمی، خبرنگار گروه اقتصادی آنا، ایران یکی از بزرگترین دارندگان ذخایر گازی جهان به شمار می‌رود. این کشور در بزرگترین میدان گازی جهان یعنی پارس جنوبی شریک است و علاوه بر آن ذخایر گازی فراوان دیگری را نیز در اختیار دارد.

دسترسی به این منابع باعث شده تا استفاده از این سوخت پاک در کشور در دستور کار قرار گیرد. از همین رو از چند دهه پیش گازرسانی سراسری به نقاط مختلف کشور در دستور کار قرار گرفت و ایستگاه‌های تقویت فشار و علمک‌های گاز سر برآوردند.

از سوی دیگر صادرات گاز نیز از سال‌ها قبل مورد توجه دولت واقع شد. به همین منظور لازم بود تا زیرساخت‌های لازم برای رساندن گاز تا مرز کشور همسایه فراهم شود که این خود موجب احداث برخی از خطوط سراسری انتقال گاز بود که در مسیر خود شهر‌ها و روستا‌ها را نیز تحت پوشش قرار می‌داد.

با این فعالیت‌ها،‌ سهم گاز در سبد انرژی کشور به 70 درصد رسید و اکنون بیش از 96 درصد جمعیت شهری کشور به شبکه گاز طبیعی وصل هستند. با فعالیت‌های دولت،‌ ضریب نفوذ روستاییان نیز تا پایان دولت یازدهم به 95 درصد خواهد رسید.

همچنین سهم صنایع و نیروگاه‌ها از سوخت گاز نیز در سال‌های اخیر مورد توجه بوده و افزایش چشمگیری داشته است.

اکنون اغلب نیروگاه‌های کشور به شبکه گاز وصل هستند و به جز مواقع اوج مصرف در زمستان،‌ از سوخت مایع استفاده نمی‌کنند.

با وجود مزایای فراوان گازرسانی به سراسر کشور، ‌اما انتقاداتی نیز به آن وارد می‌شود.

به عقیده منتقدان،‌ برخی مناطق ایران به دلیل صعب العبور بودن و هزینه بالا،‌ صرفه اقتصادی برای کشیدن خطوط لوله گاز ندارند. به گفته آنها بهتر است تا سایر حامل‌های انرژی که هزینه انتقال به مراتب کمتری در مقایسه با گاز دارند،‌ جایگزین شده و با قیمت پایین‌تر در اختیار این بخش از کشور قرار گیرد.

از سوی دیگر،‌ آب و هوا در برخی نقاط ایران به شدت گرم است و بنابراین نیاز به سوخت برای گرمایش در این مناطق بسیار پایین خواهد بود. از این رو گاز رسانی به این مناطق توجیه اقتصادی ندارد اما با وجود آن گازرسانی انجام شده است.

انتقاد دیگری که به گازرسانی به همه نقاط کشور وارد است،‌ هزینه بالای آن در مقایسه با انتقال سایر حامل‌های انرژی است،‌از آنجا که زیرساخت های لازم برای انتقال بقیه حامل‌ها از گذشته درکشور وجود داشته است،‌ ایجاد زیر ساخت‌های جدید برای انتقال گاز،‌ هزینه‌های فراوانی را به دولت تحمیل می‌کند.

همچنین منتقدان، وجود شبکه گسترده گاز در دل شهرها را تهدیدی بزرگ می‌دانند که مانند بمبی ساعتی خواهد بود و در صورت حوادثی مانند زلزله شهرها را با معضل آتش سوزی‌های گسترده روبرو خواهد کرد.

با این وجود اما اغلب شهرها و روستاهای کشور گازرسانی شده‌اند و مدیران شرکت گاز نیز پاسخ‌های مناسبی به این انتقادات می‌دهند.

به‌صرفه بودن انرژی گاز نسبت به انرژی باد، خورشید و برق در ایران

در واقع اغلب مدافعان گازرسانی با اذعان بر این نکته که گازرسانی سراسری هزینه های زیادی دارد و منابع مالی را بدون توجیه اقتصادی مصرف می‌کند اما آن را فرصت مناسبی برای توسعه بخش‌های مختلف کشور می‌دانند که با پشتوانه انرژی ارزان،‌ رونق تولید را ایجاد می‌کند.

حمیدرضا عراقی،‌ مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در جواب منتقدان گفته که استراتژی شرکت ملی گاز ایران مبنی بر گازرسانی به تمام نقاط کشور با در نظرگرفتن استثناها در این زمینه است.

معاون وزیر نفت در امور گاز نیز با قبول این موضوع مبنی بر اینکه همه کشور از گاز طبیعی استفاده کنند، چندان منطقی به نظر نمی‌رسد، ‌گفت: بسیاری از مردم تصور می‌کنند که اگر انرژی مورد نیاز برخی نقاط را با برق، LPG، انرژی الکتریکی گرفته‌شده از خورشید، باد و ... تامین کنیم، باصرفه تر است.

به گفته مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، اگرچه استفاده بهینه از انرژی‌های تجدیدپذیر منطقی تر به نظر می‌رسد، ولی انرژی باد، خورشید و برق در ایران، بسیار گران‌تر از انرژی گاز است.

راندمان 27 تا 35 در صدی نیروگاه های کشور

دلیل مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران نیز این است که در حال حاضر، نیروگاه‌های ایران با نیروگاه‌های دنیا تفاوت بسیار دارند. به طور مثال کانادا و آمریکا از نیروگاه‌هایی استفاده می‌کنند که بین 85 تا 90 درصد راندمان دارند، در حالی که ما در ایران از نیروگاه‌هایی استفاده می‌کنیم که متأسفانه تنها بین 27 تا 35 درصد راندمان را ثبت می کنند؛ خود این اتلاف انرژی موجود در این مسیر، بسیار گران‌تر از گاز طبیعی تمام می‌شود.

علاوه بر این،‌ ایران مخازن مشترک فروانی در گاز دارد که برای حفظ سهم خود بایدبرداشت حداکثری از آنها داشته باشد در غیر این صورت سهم خود را به کشور همسایه واگذار کرده است.

از همین رو ایجاد فضای مناسب در کشور برای بهره برداری بهینه از این سوخت مورد توجه است و در کنار آن صادرات نیز در دستور کار قرار دارد.

معاون وزیر نفت در امور گاز نیز با اشاره به مزیت طبیعی دیگری که ایران دارد،‌ گفت: در مخازن مشترک خود گاز طبیعی داریم؛ مخازن مشترک بدین معنی است که اگر ما این گاز را استخراج نکنیم، طرف دیگر گاز بیشتری را استخراج کرده و می‌فروشد. بنابراین باید از این گاز استفاده بهینه در کشور و سپس برای صادرات، صورت گیرد.

وی با اشاره به این که همه این محاسبات به طور دقیق انجام شده، گفت: با این تفاسیر، به این نتیجه می‌رسیم که؛ اولاً صنایع بهترین گزینه برای مصرف گاز طبیعی است که این مهم در حال انجام است و به صنایع گازرسانی می‌شود. ثانیاً نیروگاه‌ها نیز باید به خاطر حفظ محیط زیست و کاهش آلودگی از گاز استفاده کنند که گازرسانی به آن هم در حال انجام است. حال اگر نیروگاه‌ها با راندمان پایین کار می‌کنند، این وظیفه وزارت نیرو و دولت است که راندمان آن‌ها را ارتقا دهد.

موضوع دیگری که گازرسانی سراسری به کشور را توجیه پذیر می‌کند،‌ توانایی سازندگان داخلی برای ساخت تجهیزات مورد نیاز گازرسانی در کشور است.

شرکت ملی گاز ایران تاکنون بیش از 95 درصد از اقلام گازرسانی و ٨٠ درصد تجهیزات و اقلام مورد نیاز در بخش انتقال گاز را بومی سازی کرده است.

مدیر عامل شرکت ملی گاز ایران نیز با اشاره به تأمین 95 درصدی تجهیزات و اقلام مورد نیاز شبکه گازرسانی در داخل کشور، از مدل تجمیع تقاضا به عنوان عامل موفقیت این دستاورد در سطح شرکت ملی گاز ایران یاد نمود و تلاشهای صورت گرفته در سطح شرکت ملی گاز را به عنوان یک مدل مناسب برای بحث بومی سازی و استاندارد سازی منطبق بر نیازهای کارفرما و مصرف کننده نهایی دانست.

بومی سازی و دسترسی به تجهیزات سبب شده تا علاوه بر ایجاد اشتغال در داخل کشور،‌ هزینه گازرسانی را نیز به شدت کاهش دهد.

گاز رسانی به تمام مناطق در راستای عدالت اجتماعی

اما به عنوان دلیل آخر و شاید یکی از مهمترین دلایل بتوان به تحقق عدالت اجتماعی در کشور اشاره کرد. گازرسانی به مناطق محروم و روستاها با وجود تحمیل هزینه به دولت در راستای رسیدن به عدالت اجتماعی انجام می‌شود.

شرکت ملی گاز در راستای اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی، محرومیت زدایی و گسترش عدالت اجتماعی، تمام زیرساختهای لازم برای توسعه گازرسانی در داخل کشور بویژه گازرسانی به روستاها را فراهم کرده است. این برنامه افزون بر افزایش رفاه در این مناطق سبب ایجاد امید به زندگی، اشتغالزایی و نشاط در نقاط مختلف کشور شده است.

در پایان باید گفت، هم اکنون پروژه گازرسانی به چهار منطقه کشور در دستور کار است و نخستین پروژه گازرسانی به روش سی ان جی به شهر بیدروبه از توابع شهرستان اندیمشک استان خوزستان همزمان با هفته دولت امسال به بهره برداری رسید و عملیات اجرایی گازرسانی به شهرهای خور و بیابانک، جندق، فرخی، انارک و دو روستای چاه ملک و چوپانان در استان اصفهان نیز آغاز شد.

همچنین گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان که یکی از مهمترین سازوکارهای تحقق عدالت اجتماعی بشمار می رود و از اهداف عالی نظام جمهوری اسلامی است بعنوان یکی دیگر از طرحه‌ای اولویت‌دار شرکت ملی گاز ایران در دست اجراست.