جلیسه: کتاب کودک جایی در سبد خانوار ایرانی ندارد

به گزارش گروه فرهنگی آنا و به نقل از روابط عمومی خانه کتاب، دومین همایش دو سالانه «ادبیات کودک و مطالعات کودکی» با حضور مجیدغلامی جلیسه، مدیر عامل خانه کتاب، نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک، حسین شیخ رضایی، دبیر علمی همایش، کریستین اریاستر و آسه ماریا آماندسن از نروژ و جمعی از پژوهشگران و دست‌اندرکاران ادبیات کودک، صبح امروز(5 آبان ماه) از سوی شورای کتاب کودک با همکاری موسسه خانه کتاب، در موسسه خانه کتاب برگزار شد. این همایش تا عصر پنجشنبه (ششم آبان‌ماه 1395) ادامه دارد.

در ابتدای این نشست، مجید غلامی جلیسه با بیان اینکه چرخه کتاب اعم از کتاب کودکان و بزرگسالان سه محور تولید، توزیع و ترویج دارد، گفت: ما طی دو سال گذشته بالغ بر 70 میلیون جلد کتاب کودک در ایران تولید کردیم این رقم نشان می دهد در حوزه تولید اوضاع خوبی داریم چون اگر جمعیت کودک و نوجوان را چیزی حدود 15 میلیون نفر بدانیم به ازای هر نفر در سال حدود دو کتاب اختصاص پیدا می کند.

جلیسه ادامه داد: شاید در بخش تولید در ظاهر مشکلی نداشته باشیم اما تعداد کتابفروشی هایی که به پخش کتاب می پردازند اساسا پایین است. اگر کتابخانه ها را هم در این حوزه قرار دهیم کتابخانه های کودک و مدار اوضاع استاداری ندارند و کتاب دیر به دیر به آنها تزریق می شود. به عبارتی بودجه مستقیمی در آموزش و پرورش برای کتابخانه ها در نظر گرفته نشده است تا کتاب و کتابخوانی به معنای واقعی در مدارس جارس و ساری باشد.

وی به فروش کتاب در طرح« تابستانه کتاب» اشاره کرد و گفت: در این طرح، آمار دقیقی از فروش کتاب ها داریم که مجموع 600 کتابفروشی در این طرح شرکت کردند که از این تعداد کمتر از 50 کتابفروشی در حوزه تخصصی کودک فعال هستند. این درحالی است که حدود هزار کتابفروشی در کل کشور داریم که توزیع کتاب را به دوش می کشند. هرچند برای توزیع کتاب اتفاقات خوبی را شاهد بودیم. به عنوان نمونه، در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برای اولین بار بن دانش آموزی توزیع شد. همچنین، در طرح «تابستانه کتاب» تخفیف 25 درصدی برای کتاب های کودک و نوجوان در نظر گرفتیم تا دانش آموزان در اوقات فراغت به خرید و خواندن کتاب تشویق و ترغیب شوند. در طرح، «عیدانه کتاب» نیز فروش کتاب کودک حدود 12 درصد بود که در «تابستانه کتاب» این درصد به بیش از 25 درصد رسید.

مدیر عامل خانه کتاب، نوع و تسهیل دسترسی به کتاب را یکی از مشکلات توزیع کتاب دانست و گفت: باید برای رفع این مساله سازوکار جدی از نوع خرید و امانت کتاب در نظر بگیریم. در حوزه ترویج کتاب و کتابخوانی اوضاع خوبی نداریم و در طول سال فعالیتی برای ترویج کتاب انجام نمی دهیم. در سال گذشته حدود 5 جشنواره در حوزه ترویج کتاب در پایتخت برگزار شد که برای اثر بخشی بیشتر این جشنواره ها باید آنها را به صورت جدی تری دنبال کنیم. از این رو باید در حوزه ترویج کتاب برنامه ریزی های جدید در سطح مدارس، مهد کودک ها و جامعه داشته باشیم.

جلیسه پیشنهاد کرد: برای افزایش لذت خواندن در کودکا باید همه این مشکلات رفع شود. اگر تقاضا افزایش پیدا کند به دنبال خود مشکل تولید و توزیع را نیز حل خواهد کرد. کتاب در سبد خانوار جایی ندارد. این در حالی است که متوسط قیمت کتاب کودک در دو سال گذشته چیزی حدود شش هزار تومان بود اما خانواده ها سهم آنچنانی برای کتاب کودک و نوجوان قائل نیستند. شاید همین عوامل باعث مشکل تولید و توزیع کتاب شده باشد و در سیستم تقاضا قطعا تاثیرگذار است.

وی با بیان اینکه اصلی ترین موضوع در حوزه کتاب کودک، ادبیات و شعر است، گفت: در این حوزه، 60 درصد تالیف و 40 درصد ترجمه است این آمار نشان می دهد که اقبال ناشران و مخاطبان به سمت ترجمه است اما باید از هر دو سو برنامه ریزی های خاصی کرد.

در ادامه، نوش آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک به پیشینه تاسیس شورای کتاب کودک اشاره کرد و گفت: شورای کتاب کودک از دیرباز از زمان تاسیس در سال 1342 جلسات متعددی را برگزار کرد و علاقمند بود با جامعه وارد بحث و گفت و گو شود. در یک دوره زمانی به سراغ جلسات خصوصی و تخصصی رفتیم و به این نتیجه رسیدیم که شورای کتاب کودک همواره نوآور بوده و نباید دچار روزمرگی شود و اقتضای زمانه را مد نظر قرار دهد. موضوع اصلی و دغدغه اصلی ما این است که سازمان مردم نهاد مقلد نیست و شورای کتاب کودک نمی‌خواهد، مانند دانشگاه باشد. پیدا کردن خود در تحقیقات علمی برای شورا دغدغه است و شاید در شکل برگزاری همایش به تفاوت میزان شورا و دانشگاه پی ببریم.

انصاری ادامه داد: بعد از گذشت 50 سال از زمان تاسیس شورای کتاب کودک به این فکر رسیدیم که گام های جدی تری را تجربه کنیم. باید راه خودمان را در شورای کتاب کودک به عنوان یک سازمان مردم نهاد در کار پژوهش پیدا کنیم. بسیاری از دوستان عضو شورا معتقد هستند، شورا خود یک دانشگاه است. افرادی از دانشگاه آمده اند که در شوار بسیار تاثیرگذار هستند و بین ما و جامعه دانشجویی ارتباط برقرار می کنند.

در ادامه، حسین شیخ رضایی، دبیر علمی دومین همایش دوسالانه «ادبیات کودک و مطالعات کودکی» به چرایی انتخاب عنوان این همایش اشاره کرد و گفت: به شکل سنتی وظیفه اصلی نظام آموزشی را سواد می دانند و پایه سواد خواندن است. از هر جنبه ای به ماجرا نگاه کنیم در مساله خواندن اختلال وجود دارد. آمار قابل اتکایی از سرانه خواندن وجود ندارد و آمارهای مختلفی ارائه می شود و معلوم نیست بر چه اساسی این آمارها ارائه می شود.

شیخ رضایی افزود: تیراژ، دسترس پذیری کتاب، تبدیل کارکرد کتابخانه های عمومی به قرائت خانه و... نشان می دهد مساله مهم است. تغییر سلیقه و خواندن مساله مهمی است که با ابزار دیجیتال و فضای مجاری نه تنها سلیقه بلکه نوع خواندن، نوع مطلب، آزادی خواندن هم تغییر کرده است. افراد زیادی از معلمان و مروجان درگیر مساله خواندن هستند و تجربه های آنها کمتر ثبت شده است. این عوامل دست به دست هم دادند تا مساله خواندن مهم باشد. در کشور ما خواندن پیوند مهمی با یادگیری دارد و کمتر با عنوان تفریح و لذت شناخته شده است. لذت های خواندن و پیوند ناگسستنی با ادبیات باعث شده این عنوان را انتخاب کنیم.

وی در پایان گفت: تعداد مقالات و کیفیت آنها نسبت به دوره قبل بهتر بودبه گونه ای که از هر شش مقاله یک مقاله برای ارائه انتخاب شده است.