بررسی تهدیدهای موجود در فضای نشر شعر در گفت‌وگو با یک شاعر
شمس آقاجانی: ناشر، منتقد، روزنامه‌نگار و مخاطب، همه شاعرند!
شمس آقاجانی، شاعر و منتقد ادبی معتقد است فضای شعر و انتشار مجموعه‌ها توسط ناشران، سرشار از تهدید است اما می‌شود با رویکردی درست، تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد، مثل شاعر بودن تمام دست‌اندرکاران چرخه شعر در کشور.
آقاجانی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا، با اشاره به تهدیدهای موجود در فضای نشر شعر، گفت: «مطابق با اصول برنامه‌ریز‌ی‌های مدیریتی، هر پروسه و اتفاقی از چهار منظر ضعف، قدرت، فرصت و تهدید مورد بررسی قرار می‌گیرد و آنالیزورها سعی می‌کنند تهدیدها را با برنامه‌ریزی به فرصت تبدیل کنند. با این رویکرد، فکر می‌کنم تهدیدها در فضای نشر شعر نیز می‌تواند به فرصت تبدیل شود.»
وی ادامه داد: «اینکه در کشور ما علاوه بر سرایندگان آثار و مجموعه شعرها، معمولا ناشر، منتقد، مخاطب و حتی کتاب‌فرو‌ش‌ها شاعر هستند، از یک منظر که شعر را تنها در دایره‌ای خاص و محدود در برابر جامعه، کانالیزه می‌کند، یک تهدید به شمار می‌آید اما حضور افرادی که خودشان متخصص شعر هستند، می‌توان یک نقطه قوت هم باشد.»
شاعر مجموعه «ناگزیری» گفت: «اینکه یک ناشر یا کارشناسان یک مرکز نشر، خودشان شاعر باشند، ممکن است به دلیل جنبه‌های رقابتی که با سایر شاعران، خصوصا شاعرانی که قرار است کتاب‌شان را منتشر کنند، رویکردها و جهت‌گیری‌های نادرستی را در برخورد با شاعران و آثارشان اتخاذ کنند. خود من چنین تجربیاتی را در روند انتشار برخی از کتاب‌هایم داشته‌ام.»
وی افزود: «اما از طرفی کارشناس بودن ناشر، در ارزیابی و انتخاب کتاب‌های خوب برای چاپ، ضروری است. بنابراین مهم آن است که بتوانیم امکانات موجود را به دور از تهدیدها، هدایت و جهت‌دهی کنیم.»
آقاجانی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا شرایط موجود، باعث جریان داشتن شعر در دایره خاصی از جامعه و عدم برقراری ارتباط با سایر اقشار نشده است، گفت: «این ارزیابی در مورد شرایط شعر و دایره مخاطبانش که عمدتا خودشان شاعر هستند، ارزیابی درستی‌ست که می‌تواند یک تهدید باشد اما این مساله ملاحظات دیگری نیز دارد.»
وی توضیح داد: «در زمانه ما، هنر و به خصوص گرایش‌های خاص هنری مثل شعر، دیگر کارکردهای اجتماعی سابق خود را ندارند. یعنی بر خلاف دهه‌های قبل که شعر مستقیما با مخاطب خود در ارتباط بود، در حال حاضر مدیاهای دیگری مثل سینما، موسیقی و... بر جامعه مسلط هستند که اتفاقا دامنه مخاطب بسیار وسیع داشته و بسیار هم تاثیرگذار‌ند.»
این شاعر و منتقد ادبی خاطر نشان کرد: «در این میان، شعر روز به روز به سمت تخصصی شدن گام برداشته و به جای مخاطب عام، در پی مخاطب خاص است که اتفاقا هنرمندان سایر رشته‌های هنری نیز از جمله آن‌ها هستند. به عبارت دیگر شعر به جای اینکه مستقیما بر مردم تاثیر بگذارد، سعی کرده به واسطه تاثیر بر هنرهای دیگر، با مردم ارتباط برقرار کند. کما اینکه تاثیرات شعر بر سینما و موسیقی را می‌توان در سال‌های اخیر به وضوح دید.»
آقاجانی اظهار داشت: «البته عواملی مثل حمایت‌های رسانه‌ای و تبلیغات فرهنگی می‌تواند بر افزایش ارتباط شعر با جامعه تاثیر گذار باشد ولی رویکرد خود شاعران از همه مهم‌تر است. به بیان دیگر شعر خوب به هر حال مخاطب خود را پیدا می‌کند.»
وی با اشاره به جایگاه شعر در تاریخ و فرهنگ ایرانیان گفت: «شاید شنیده‌اید که به طعنه گفته می‌شود در کشور ما از هر 2 نفر، یک نفر شاعر است. ولی این جمله به معنای آن نیست که به لحاظ فنی هم شاعر باشند. احساسات صرف، برای شعر کافی نیست زیرا بدون شناخت و مهارت در زبان و تکنیک، شعری سروده نخواهد شد.»
انتهای پیام/
رئیس مرکز توسعه فناوری راهبردی معاونت علمی:
