اعزام نیروی کار به خارج؛ از رویا تا واقعیت

سهیلا گلی‌زاده، خبرنگار گروه اقتصادی: طی سال‌های گذشته اعزام نیروی کار به خارج از کشور بسیار محدود بوده به طوری که اندک نفرات اعزامی به خارج نیز از دالان کاریابی‌های بخش خصوصی عبور کردند.

آمار کاریابی‌های بین‌المللی از اعزام 2 هزار و 500 نفر برای کار به استرالیا طی 3 سال گذشته خبر می‌دهد که آن هم به روابط بخش خصوصی با همتایان خود باز می‌گردد. بر اساس آمارها در سال گذشته مجموعا 3 هزار و 200 نفر از طریق کاریابی‌های خارجی دارای مجوز برای کار مهاجرت کرده‌اند.

در این مدت اما کمیته بین‌المللی اعزام نیروی کار وزارت تعاون، علی رغم مکاتبات با مقامات کشورها و مذاکرات با هیات‌های اعزامی به ایران نتوانست راه به جایی برد. به عبارتی دست و پای دولتی‌ها برای اعزام به علت تحریم‌ها بسته بود و بسیاری از کشورها به خاطر بحث هسته‌ای کشور و شفاف نبودن روابط دیپلماتیک برای جذب نیروی کار ایرانی در بازار خود بهانه‌گیری می‌کردند.

معضلی که طی سال‌های اخیر بسیار دامن‌گیر شد و حتی معدود کشورهایی هم که در زمان اعزام هیات‌های تجاری خود به ایران ناچارا توافق‌نامه‌ای را برای جذب نیروی کار از ایران امضا می‌کردند، پس از مدتی از زیر بار مسئولیت آن شانه خالی کرده و عملا بحث اعزام نیروی کار ایرانی به پله نخست خود باز می‌گشت.

بر اساس برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه باید 100هزار نیروی کار به دیگر کشورها اعزام می‌شد، اما مشکلات سیاسی و وضع نامطلوب روابط دیپلماتیک همواره سنگ پیش روی تحقق این هدف بود.

با وجود اینکه بسیاری از کارشناسان بازار کار، رسیدن به توافق هسته‌ای را سرآغازی برای تحول بحث اعزام‌های نیروی مازاد کار کشور تلقی می‌کردند، اما با این حال تغییر و تحولات پس از توافق نیز توقعات را آن طور که انتظار می‌رفت، برآورده نکرد. البته توافق هسته‌ای زمینه‌ای برای ایجاد رغبت در کشورها برای جذب نیروی کار شد ، اما همچنان اعزامی طی سال‌های اخیر از سوی وزارت تعاون صورت نگرفته است.

هر چند آن طور که محمد اکبرنیا مدیرکل دفتر هدایت نیروی کار و کاریابی‌های وزارت تعاون به خبرنگار آنا بیان می‌کند؛ این وزارتخانه اختیاراتی را به کاریابی‌های بین‌المللی واگذار می‌کند تا بتوانند با حمایت وزارت تعاون برای انعقاد تفاهم‌نامه‌هایی در راستای اعزام نیروی کار به خارج از کشور اقدام کنند و از این مسیر وزارتخانه نیز از هدایت نیروی کار ایرانی حمایت می‌کند؛ راهکاری که به نظر می‌رسد می‌تواند بخشی از معضل بیکاری بازار کار ایران را حل و فصل کند.

اما جرقه‌ها و تکانه‌های بازار اعزام نیروی کار با توافق‌نامه به امضا رسیده میان ایران و ایرلند حاصل شد. بر اساس این توافق قرار است تا 3500 نیروی کار ماهر ایرانی در رشته‌های هتلداری و آشپزی به ایرلند اعزام شوند.

این موافقت‌نامه را حسن کرباسی رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی کاریابی‌های بین‌المللی ایران (اصکابا) و «آنتونی گری» رئیس انجمن رستوران‌داران ایرلند امضا کردند که البته هنوز جرئیات بیش‌تری از شرایط حائز اهمیت برای متقاضیان به اعزام اعلام نشده است.

با این حال بازار برخی کاریابی‌ها برای جبران زیان خود در دوره‌های سوت و کور تحریم داغ شده است و هنوز شرایط اعزام به ایرلند مشخص نشده، اقدام به ثبت نام از افراد متقاضی در ازای دریافت هزینه می‌کنند. اقدامی که طبق اعلام انجمن کاریابی‌های بین‌المللی کشور خلاف قانون است و با متخلفان برخورد می‌شود.

یکی از کاریابی‌های بین‌المللی در حالی برای اعزام نیروی کار به ایرلند اقدام به ثبت می‌کند که هزینه‌های دوره آموزشی را 3 تا 5 هزار یورو و هزینه ثبت‌نام کاریابی را 25 هزار تومان اعلام می‌کند.

کارشناس این کاریابی درباره مدرک تحصیلی مورد نیاز برای اعزام نیز به خبرنگار آنا می‌گوید: دارا بودن دیپلم برای اعزام نیرو به ایرلند در راستای توافق صورت گرفته کفایت می‌کند.

به گفته وی، طول دوره‌های آموزشی برای اعزام 2 تا 6 ماه پیش‌بینی شده و فرد می‌تواند پس از گذران این دوره‌ها حتی خانواده خود را نیز همراه ببرد. همچنین اولویتی برای جنسیت افراد اعزام شده وجود ندارد و خانم و آقایان متقاضی می‌توانند مراحل اعزام را طی کنند.

اما رئیس انجمن کاریابی‌های بین‌المللی کشور اعلام می‌کند که کاریابی‌ها می‌توانند تا زمان مشخص شدن دقیق شرایط نیروهای اعزامی به ایرلند در حد ثبت اطلاعات و مشخصات متقاضیان اقدام کنند، اما حق ثبت‌نامی که پول دریافت کنند را ندارند.

حسن کرباسی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادی آنا با بیان اینکه کاریابی‌های بین‌المللی عضو انجمن، پس از تکمیل و اعلام شرایط و ضوابط اعزام به ایرلند می‌توانند اقدام به ثبت‌نام کنند، گفت: اما اینکه اکنون کاریابی در ازای نام‌نویسی افراد اقدام به دریافت هزینه کند، غیرقانونی است.

وی تصریح کرد: البته زمانی که متقاضی اعزام به خارج از کشور برای کار به کاریابی مراجعه می‌کند و خدماتی مانند مشاوره را دریافت می‌کند، حتی در صورت دارا نبودن شرایط لازم با احراز باید هزینه مشاوره و ثبت‌نام کاریابی‌ را بپردازد.

وی با بیان اینکه کاریابی‌های بین‌المللی دو دسته هستند که مجوز خود را از وزارت تعاون دریافت کرده‌اند، ادامه داد: اکنون 40 کاریابی بین‌المللی در سطح کشور عضو انجمن کاریابی‌های بین‌المللی هستند و سایر شرکت ها عضویت انجمن را ندارد. برای ثبت‌نام اعزام به ایرلند هم کاریابی‌هایی می‌توانند اقدام کنند که عضو انجمن کاریابی‌های بین‌المللی هستند.

کرباسی با تاکید بر اینکه ساماندهی نیروی کار علاوه بر ارزآوری، تبادل تجربه میان کشورها را نیز به همراه خواهد داشت، اضافه کرد: سال گذشته اطلاعاتی از سوی سفارت ایران در ایرلند مبنی بر نیاز این کشور به نیروی کار با توجه به حجم توریست به دستمان رسید که بر اساس آن ایرلند در زمینه امور هتلداری و آشپزی کمبود نیروی کار داشت.

وی اظهار کرد: در همین راستا با مقامات مسئول این کشور وارد گفت‌وگو و تبادل نظر شدیم که پس از یک سال نیز این مذاکرات جواب داد.

رئیس انجمن کاریابی‌های بین‌المللی کشور تصریح کرد: بر این اساس برنامه‌ریزی کردیم تا افرادی که در زمینه هتلداری و آشپزی سابقه کار دارند و یا افراد بدون سابقه کار در این باره با گذراندن دوره‌های آموزشی فنی و حرفه‌ای بتوانند اعزام شوند. حتی ممکن است که فرد پس از اعزام در ایرلند دوره‌هایی را برای آموزش سپری کند و سپس بلافاصله جذب کار شود.

وی تاکید کرد: طرف‌ ایرلندی شغل را برای افراد اعزامی تضمین کرده‌ است که این امر یک پشتوانه حقوقی برای افراد محسوب می‌شود که می‌توانند اطمینان خاطر داشته باشند پس از گذراندن دوره‌های آموزشی به طور قطع جذب کار می‌شوند.

کرباسی بیان کرد: کارگروهی در وزارت تعاون به ریاست امین سازگارنژاد معاون وزیر و رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای ظرف هفته آینده تشکیل می‌شود تا شرایط طرف ایرلندی برای پذیرش نیروی ایرانی و شرایط و ضوابط لازم در این زمینه را بررسی کنیم.

وی گفت: شرایطی تدوین می‌شود تا افراد متقاضی صرفا به جهت کار اعزام شوند و در این میان یک سری از دغدغه‌های موجود نیز پوشش داده شود. صرف‌نظر از این موضوع باید ضوابطی برای احراز شرایط متقاضیان در نظر گرفته شود که نیروهای اعزامی از هر جهت به لحاظ مهارتی آماده باشند چرا که این نیروها به نوعی معرف بازار کار ایران در دنیا خواهند بود.

کرباسی خاطرنشان کرد: کاریابی‌های عضو انجمن کاریابی‌های بین‌المللی می‌توانند اکنون اسم و مشخصات متقاضیان برای کار در ایرلند را بگیرند و پس از اعلام شرایط کامل مراحل ثبت‌نام خود را تکمیل کنند.