حسین علیزاده: سیاستگذاری در سطح مملکت فرهنگی نیست/باید به خلاقیت بر اساس موسیقی ایرانی توجه شود

به گزارش گروه فرهنگی آنا و به نقل از سایت موسیقی ایرانیان، این روزها جمع بزرگان موسیقی در تالار رودکی جمع است، جمعی که آمده‌اند تا شاهد هنرنمایی جوانانی باشند که روزی آینده موسیقی کشور را خواهند ساخت. جوانانی که با شور و شوق ساز خود را کوک کرده اند تا با محک زدن هنرشان نزد بزرگان موسیقی، مسیر روشن و بهتری برای ارتقای هنر خود انتخاب و با شیوه درست برای رشد موسیقایی ایران زمین گام بردارند.

یک هفته‌ای می‌شود که تالار رودکی میزبان این موسیقیدانان نوجوان و جوان است. در این مدت بزرگان بسیاری در قالب هیات‌های داوری حضور داشتند از جمله حسین علیزاده که از دوره هفتم در قالب شورای سیاستگذاری نقش پررنگی داشت. او که سخنگوی هیات داوران بخش ویژه ردیف بود، در گفتگو با سایت خبری و تحلیلی «موسیقی ایرانیان» در خصوص نقش جشنواره در ارتقای سطح کیفی موسیقی کشور، تقویت شیوه بداهه نوازی در بین نسل جوان و نیز آینده موسیقی کشور مواردی را مطرح کرده که در ادامه می آید.

از زمانی که جشنواره با یک وقفه ۶ ساله شروع به کار کرد شما در قالب شورای سیاستگذاری حضور داشته اید و در ۳ دوره گذشته نیز به عنوان داور در کنار جشنواره بودید ارزیابی خودتان را از این سال‌هایی که گذشته بفرمایید؟ جشنواره از روز اول روی چه سکویی ایستاده بود و الان در چه سطحی قرار دارد؟

فکر کنم هر سال بهتر جا می‌افتد، به خصوص اینکه اهدافی که جشنواره دارد از جمله اینکه سعی می‌کند از سیاست‌های روزمره موسیقی جدا باشد و به ریشه‌ها بپردازد فکر می‌کنم تا حدودی موفق بودیم البته همیشه می‌شود بهتر و بهتر بود ولی ارزیابی این چند سال به خصوص با کثرت شرکت‌کنندگان نشان می‌دهد که در سطح ایران این مسئله جا افتاده به طوری که من خودم در سفرهایی که به شهرهای مختلف داشتم، مشاهده کردم چه قدر جشنواره اهمیت دارد و اکثر جوانان سعی می‌کنند در آن شرکت کنند حتی اگر با حضورشان امتیازی نیاوردند خیلی براشون ایجاد انگیزه می‌کند و به نوعی مشوق است که از این منظر خیلی خوب بود چرا که این جشنواره مبنا و پایه‌اش بر اساس فرهنگ ایران است و همین مسئله باعث شده در شهرستان‌ها به آن جدی‌تر پرداخته شود و ما می بینیم که حتی تعداد شرکت‌کنندگان از شهرستان‌ها به نسبت تهران خیلی بیشتر است و این نشان می دهد که در کل ایران فرهنگ جشنواره یه نوعی جا افتاده و واقعا هم با جشنواره‌های دیگر فرق دارد یعنی هم جنبه معنوی و هم آموزشی‌اش.

در دوره هفتم در بخش تار یکی از شرکت‌کنندگان به عنوان پدیده انتخاب شد ولی در دوره‌های بعد جشنواره پدیده‌ای نداشت آیا از نگاه داوران هیچ نوازنده‌ای در این سالها برازنده چنین جایگاهی نبوده ؟

قطعا هر وقت پدیده‌ای به‌وجود بیاید و نمایان شود ما خیلی خوشحال می‌شویم. اگر یادتان باشد هر وقت تارا ساز می‌زد ما گریان بودیم از شوق اما این اتفاق چیزی نیست که هرسال انتظارش را داشته باشیم حتی در سال‌های بعد سطح توقع جشنواره بالا رفت و وقتی تارا دوباره شرکت کرد این مقام را نیاورد، البته باید تبریک گفت به تارا به خاطر جایگاهی که داشت و در عین حال باز هم که تلاش کرد.

نکته کلی این بود که نسبت توقع جشنواره در سال‌های بعد بالا رفته بود و هر سال نیز بالاتر می‌رود و ما با پدیده‌هایی برخورد می‌کنیم که بعضی مواقع به علت اینکه فاصله امتیازاتشان کم است، نمی‌شود یکی از آنها را به عنوان پدیده تشخیص داد چون حق دیگری تضعیف می‌شود چرا بعضی وقت‌ها اختلاف نیم نمره در معدل ها خیلی منصفانه نیست که یکی را شاخص‌ترین انتخاب کنیم.

طی سال‌های گذشته به گفته برخی از اساتید، موسیقی اصیل‌مان توسط نوازندگان جوان در حال فراموش‌شدن است و به طوری که در نواختن سازهایشان از ریشه‌ها فاصله گرفته‌اند، آیا اضافه شدن بخش ویژه ردیف به جشنواره دهم، به خاطر این اتفاق بوده یا دلیل دیگری داشته ؟

به طور کلی موضوع ردیف کامل یک موضوع خیلی نادر است که جوان‌های با سن و سال کم به آن مسلط شوند ولی روز اول جشنواره که ما رقابت نوازندگان و خوانندگان را در این بخش ویژه دیدم، حتی اگر یک نفر هم امتیاز بیارد باز هم خوب است چون کار بسیار دشواری است و اگر کسی از سن و سال کم به مسئله ردیف مسلط بشود، در وجودش حل می‌شود البته یکی از مشکلات این است که کسانی که دانشگاه می‌روند و تازه ردیف‌نوازی را شروع می کنند، این مسئله برایشان یک واحد درسی می‌شود ولی وقتی از سن کم ردیف را یاد بگیرند برایشان بیان و زبانشان می‌شود و می‌توانند در سنین بالاتر حرکت‌های دیگری داشته و فقط در سطح و حفظ ردیف نمانند و در کارشان خلاقیت داشته باشند.

طبیعتا وقتی ما شرایط موسیقی را طوری می بینم که سیاستگذاری در سطح مملکت فرهنگی نیست بلکه تجاری است، حتی مکانی که در آن نشسته‌ایم (تالار رودکی) که می‌توانیم انتقادات زیادی را به آن وارد کنیم که هدفش از برگزاری برنامه‌ها و فستیوال‌هایش چیست؟ مثلا جشنواره موسیقی فجر هدفش چیست اگر جشن و سرور است یک داستان دیگر است و اگر ارتقا سطح موسیقی است، یک چیز دیگر، ولی در هر صورت وقتی تشخیص می‌دهیم که در جامعه این مسئله موسیقی یک مقدار کمتر بهش توجه می‌شود که ریشه داستان است هم می‌توانیم بگویم که به سنت پشت نکرده‌ایم یعنی سنت‌هایمان را نگه داشتیم و از نظر محتوایی به این مسئله اهمیت دادیم که یک موسیقیدان وقتی جوان است از راه درستش شروع کند و به سن‌های بالاتر که می‌رسد زحمتش کمتر و درجه خلاقیتش بیشتر می‌شود چون دیگر با موسیقی درگیر نیست بلکه جز بیان و زبانش می‌شود.

بارها اشاره شده که نوازندگان ما تک نوازان خوبی نیستند و نمی‌توانند بداهه‌نوازی کنند، فکر می‌کنید جشنواره موسیقی جوان که مبنایش تکنوازی است چه قدر می‌تواند در این زمینه موثر باشد که مقوله تکنوازی شان را قوی کنند و به بداهه نوازی بپردازند؟

البته در جشنواره به بخش خلاقیت روی اصول موسیقی ایرانی باید اهمیت بیشتری داده شود در حال حاضر مسئله‌ای که وجود دارد بیان شخصی یک نوازنده است یعنی اینکه جوانان باید تمام سبک‌ها، شیوه‌ها و ردیف‌ها را کار کنند تا به بیان خودشان برسند همانند استاد کسایی که ردیف هیچ روایتی را مشخصا اجرا نمی‌کرد چرا که خودش ردیف شده بود و خودش هر چه می‌نواخت یک عصاره‌ای از ردیف بود یا خیلی از بزرگان موسیقی ما. به نظرم هر هنرمندی باید به آن مرحله برسد اگر نه به خودی خود ارزش ندارد ما یک جشنواره برگزار کنیم و یک چیزی را ثابت بگذاریم و بگویم شما باید این را امتحان دهید به همین منظور مسئله درک و استفاده از ردیف خیلی اهمیت پیدا می‌کند.

بر این اساس باید گفت که هنوز خیلی راه داریم تا به آنجایی برسیم که وقتی کسی ردیف را یاد می گیرد آن را وسیله‌ای برای ارتقا کارش قرار دهد یعنی ردیف وسیله هدف است نه اینکه خود ردیف هدف باشد.

البته یک بخش با عنوان صرف حذف بودن ردیف همیشه مطرح است اما صرفا حفظ بودن ردیف مهم نیست بلکه تفسیرش نیز اهمیت دارد بنابراین واقف شدن به تفسیر ردیف بهتر از حفظ شدن است. ناگفته نماند که حفظ شدن به شرط اینکه آن آگاهی پشتش باشد خوب است و ما باید این رویه را به جشنواره اضافه کنیم که روی حفظ بودن ردیف نباید تکیه کرد.

آینده موسیقی کشورمان را چطور می بینید؟

موضوع تلخی وجود دارد که در ایران هیچ چیز تداوم ندارد همین که بر تداومش فکر کنیم، کیفیتش صدرصد بهتر می شود مهم اینکه تداوم داشته باشد همین قدر که این چند سال تداوم داشته و باعث پیشرفت خود جشنواره شده بسیار خوب است.