واحد علوم دارویی بیش از 3250 فارغ‌التحصیل داروسازی دارد/ 7 محصول واحد علوم دارویی آماده ورود با بازار

مصطفی سعیدی، خبرنگار آنا- ۵ شهریور مصادف با زادروز و بزرگداشت محمدبن زکریای رازی است، روزی که به نام روز «داروسازی» در تقویم ملی کشورمان نام‌گذاری شده است. صنعت داروسازی ایران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی صنعتی کاملا وابسته و وارداتی بود اما با پیروزی انقلاب و تربیت جوانان مختصصی در رشته‌های حوزه علوم دارویی و داروسازیی ایران به خودکفایی رسید و اکنون بیش از 95 درصد داروی مصرفی در کشور تولید می‌شود.

دانشگاه آزاد اسلامی هم در تربیت این متخصصان داروسازی نقش مهمی داشته داشته و حدود 20 درصد از داروسازان و متخصصان این عرصه از دانش‌آموختگان این دانشگاه هستند. بی‌شک واحد علوم دارویی یکی از بهترین و شناخته‌شده‌ترین واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی است که به صورت تخصصی در این حوزه فعالیت دارد.

به مناسبت روز داروساز به سراغ دکتر سیدمهدی رضایت، رئیس این واحد دانشگاهی رفتیم تا گفت‌وگوی مفصلی درباره فعالیت‌های واحد علوم دارویی و صنعت داروسازی داشته باشیم. مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید:

* آقای دکتر لطفا به صورت مختصر خودتان را معرفی کنید.

- متولد 1343 شهر تربت حیدریه هستم. دوره دکتری عمومی‌ام را در رشته داروسازی و در دانشگاه علوم پزشکی مشهد گذراندم و دکتری تخصصی‌ را در رشته فارماکولوژی – سم‌شناسی در دانشگاه علوم پزشکی تهران به پایان رساندم، اکنون هم استادتمام پایه 21 و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران هستم.

* از چه سالی همکاری با دانشگاه آزاد اسلامی را از آغاز کردید؟

- باعث افتخارم است که از سال 1387 به صورت مامور از دانشگاه علوم پزشکی تهران و به دعوت دکتر جاسبی به واحد علوم دارویی آمدم و مشغول به خدمت شدم.

بر خلاف بسیاری از همکاران دانشگاه آزاد اسلامی، من آشنایی چندانی با این دانشگاه نداشتم، حتی به دلیل اینکه حدود 17 سال مدیرگروه علوم پایه دانشگاه علوم پزشکی تهران بودم هیچ وقت در دانشگاه آزاد اسلامی تدریس نداشتم اما همسرم فارغ‌التحصیل دانشگاه آزاد اسلامی بود و از این رو آشنایی و قرابتی با این دانشگاه داشتم.

زمانی که آقای دکتر جاسبی از دفترش با من تماس گرفت و گفت که می‌خواهد با هم صحبتی داشته باشیم، من نمی‌دانستم این صحبت راجع به چیست. زمانی هم که واحد علوم دارویی آمدم حدود 20 سال بود که مرحوم دکتر محمدباقر شایورد ریاست واحد علوم دارویی را بر عهده داشتند و خدمات ارزنده‌ای به واحد عرضه کرده بودند.

مرحوم شایورد که از خانواده‌ای روحانی بود، پیش از پیروزی انقلاب اسلامی که هنوز جریان‌های سیاسی قوت نگرفته بود، جزو فعالان انقلاب بود و همکاری نزدیک با دکتر جاسبی داشت، ایشان سوابق علمی و خدمات زیادی پس از پیروزی انقلاب در کارنامه داشتند و بسیار متشرع و دیندار بودند.

* واحد علوم در مدت 8 سال مدیریت شما در این دانشگاه چه پیشرفت‌هایی داشته است؟

- سال 87 که به واحد علوم دارویی آمدم این دانشگاه فقط یک رشته دکتری عمومی داروسازی با 700 دانشجو داشت.

خدا را شکرگزارم و از آمدن به دانشگاه آزاد اسلامی خوشحال هستم، احساس می‌کنم دانشگاه آزاد اسلامی فضایی است که اگر در آن وقت و انرژی بگذاری می‌توانی آثار آن را در خدمت به مردم که شاخص آن جوانان هستند، دید. واحد علوم دارویی که در سال 87 یک رشته دکتری عمومی داروسازی داشت، اکنون دارای 40 رشته تحصیلی است که از تعداد، پنج رشته در مقطع کارشناسی و بقیه رشته‌ها در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی ارائه می‌شود.

تعداد دانشجویان این واحد از 700 دانشجو در سال 87 به بیش از هشت هزار دانشجو رسیده است و با پذیرش دانشجویان جدید برای سال تحصیلی 95-96 شاید این تعداد به حدود 10 هزار دانشجو افزایش یابد.

سال 87 واحد علوم دارویی، داروخانه نداشت و اکنون این واحد دارای شش داروخانه فعال است. داروخانه جای مهمی برای کارآموزی دانشجویان و بنگاه اقتصادی برای درآمدزایی واحد است.

زمانی که به واحد علوم دارویی آمدم تعداد کارکنان این واحد حدود 50 نفر بود، اکنون بیش از 200 کارمند در بخش‌های مختلف دانشگاه و در شش داروخانه فعال واحد علوم دارویی مشغول به کار هستند.

سال 87 حدود 15 عضو هیات علمی داشتیم و اکنون بیش از 80 عضو تمام وقت دارایم؛ با فراخوانی که انجام داده‌ایم، تلاش داریم این تعداد را به 100 نفر برسانیم. بیش از 300 عضو هیات علمی هم به صورت حق‌التدریسی با این واحد دانشگاهی همکاری دارند که در حوزه علوم دارویی جزو بزرگترین استادان هستند.

واحد علوم دارویی تنها واحد دارای مجوز از سوی وزارت بهداشت برای مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی است. در این واحد رشته‌های فارماکولوژی، سم‌شناسی، مدیریت اقتصاد دارو، نانوفناوری پزشکی و داروسازی سنتی برای مقطع دکتری تخصصی ارائه می‌شود. از رشته‌های وزرات علوم هم رشته‌ صنایع غذایی را در سه گرایش داریم.

دانشجویانی که واحد علوم دارویی را برای تحصیل انتخاب می‌کنند، می‌گویند که در رشته صنایع غذایی بین این واحد و واحد علوم و تحقیقات رقابت شدیدی وجود دارد.

به لحاظ اقبال دانشجویان هم، همیشه و در بیشتر رشته‌ها با مشکل متقاضی بیش از ظرفیت واحد مواجه بوده‌ایم. به‌طوری که نمی‌توانیم پاسخ‌گوی همه علاقه‌مندان به تحصیل در این واحد دانشگاهی باشیم. بر خلاف کاهش تعداد دانشجو در کشور، واحد علوم دارویی سال 93، سی درصد و سال گذشته هم حدود 15 درصد افزایش دانشجو نسبت به سال‌های گذشته داشته است.

در سه دوره مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی به ویژه دوره مدیریت دکتر میرزاده که فردی دانشمند و صاحب تجارب مدیریتی است، واحد علوم دارویی روند به رو رشدی داشته و مورد حمایت و مساعدت مسئولان این دانشگاه بوده است.

* دلیل استقبال دانشجویان از واحد علوم دارویی، افزایش متقاضیان رشته‌های پزشکی است یا ویژگی‌های این واحد؟

- هر دو موضوع از دلایل تعداد زیاد متقاضی ورود به رشته‌های علوم دارویی و علاقه‌مندان به تحصیل در این واحد دانشگاهی است. با وجود اینکه جمعیت جوان کشور در حال تغییر است و تعداد دانش‌آموزان و دانشجویان رو به کاهش رفته است، بر اساس آمار را که نگاه می‌کنیم امسال در کنکور سراسری بیشترین متقاضیان ورود به دانشگاه، دانش‌آموزان علوم تجربی بودند و اقبال همیشه به سمت رشته‌های علوم پزشکی بالا بوده است.

در دانشگاه آزاد اسلامی این اقبال به این دلیل بیشتر است که در رشته‌های علوم پزشکی، مجوزهایی که وزارت بهداشت داده است، نسبت به وزارت علوم کمتر بوده است و در عین حال استقبال از مقاطعی مثل دکتری پزشکی، دکتری عمومی دندانپزشکی، داروسازی چه به لحاظ جایگاه اجتماعی و چه مسایل شغلی و آینده کاری آن، اقبال بیشتری به آنها وجود داشته است.

در رشته‌های دیگری هم مثل دکتری عمومی داروسازی، در دانشگاه آزاد اسلامی فقط سه واحد رشته دکتری عمومی پذیرش دارند و دو واحد آن به تازگی مجوز گرفته‌ است و قدیمی‌ترین واحد دانشگاه آزاد اسلامی در این حوزه، واحد علوم دارویی است.

در رشته‌های صنایع غذایی هم با اقبال دانشجویان مواجه هستیم. رشته‌های بیوتکنولوژی و میکروبیولوژی که شاید به‌طور مستقیم با حوزه پزشکی وصل نباشد، در حوزه علوم دارویی قرار می‌گیرد و در این رشته‌ها هم با استقبال دانشجویان روبه‌رو هستیم.

ما در سال‌های گذشته با افرادی مواجه بودیم که فرزندان آنان در دانشگاه‌های دولتی شهرستان پذیرفته شده بودند، اما ترجیح دادند فرزندان‌شان در واحد علوم دارویی و در تهران تحصیل کنند.

* تفاهم‌‌‌نامه‌های همکاری با مراکر علمی و تحقیقاتی خارج از دانشگاه داشته‌اید؟

- یکی از ویژگی‌هایی که به رشته‌های ارائه شده در واحد علوم دارویی و حوزه علوم دارویی مربوط می‌شود، این است که تعداد پایان‌نامه‌های از جنس دانش‌بنیان آن نسبت به واحدهای دیگر بیشتر است.

تعداد پایان‌نامه‌های این واحد قابل توجه است و در موضوع تولید علم که ملاک آن تعداد مقالات است به نسبت تعداد دانشجویان و استادان، وضعیت بسیار مناسبی داریم. سال گذشته تعداد مقاله‌های ISI ما از 250 عنوان گذشت که این عدد در سطح دانشگاه آزاد اسلامی بسیار قابل توجه است با توجه به ایکه تعداد اعضای هیات علمی این واحد حدود 80 نفر هستند.

از خصوصیات برخی رشته‌های واحد علوم که موجب اقبال دانشجویان شده به آنها شده این است که برخی رشته‌های ما دوره‌های کارآموزی دارند و در این راستا باید با انواع کارخانه‌های داروسازی ارتباط داشته باشیم که خوشبختانه از این ارتباط به خوبی استفاده کرده‌ایم. اکنون حدود 10 نفر از مدیران عامل شرکت‌های مرتبط با حوزه علوم دارویی علاوه بر اینکه مدیرعامل بوده، در این حوزه صاحب مدرک تخصصی نیز هستند. به عنوان مثال فردی مدیر عامل یکی از شرکت‌های دارویی است و دکتری تخصصی داروشناسی هم دارد یا فرد دیگری مدیر عامل است و دکتری تخصصی مدیریت اقتصاد دارو دارد. ارتباطی در واحد علوم دارویی به وجود آمده است که این افراد به دانشجویان ما درس می‌دهند و با واحد علوم دارویی تعامل و همکاری دارند.

تدریس این افراد صاحب‌نام و کارآموزی دانشجویان در شرکت‌های مرتبط و تبدیل آموخته‌های آنان به پایان‌نامه‌ باعث شده است که واحد علوم دارویی با بیش از 50 کارخانه و موسسه دارویی، قرارداد و تفاهم‌نامه همکاری منعقد کند. این ارتباط با صنعت، خارج از بحث‌های شعاری در این واحد دانشگاهی محقق شده است و این همکاری‌ها همان‌طور که دکتر میرزاده بر آن تاکید دارد، باعث می‌شود که هر پایان‌نامه یکی از مشکلات و نیازهای کشور را برطرف کند.

* در واحد علوم دارویی فعالیت‌های اقتصادی دانش‌بنیان هم داشته‌اید؟

- بله، ما در واحد علوم دارویی کمیته‌ای به نامه «کمیته محصول» ایجاد کرده‌ایم و در آن حدود 15 طرح را به عنوان طرح‌هایی که می‌تواند تجاری‌سازی و منجر به تولید محصول شود، شناسایی کردیم. از بین این طرح‌ها تا کنون طرح «دهان‌شویه فلورین توتال» با دو طعم مختلف روانه بازار شده است. همچنین قرص «زینک گلوکونات» و یک پماد که از سقز ساخته شده است هم مجوزهای لازم را از وزارت بهداشت دریافت کرده‌ و قرارداد تولید آنها با کارخانه‌های مربوط منعقد شده است. تولید این محصولات به این شکل است که فرمولاسیون و نظارت بر تولید از واحد علوم دارویی است و کارخانه سفارش‌گیرنده این محصول را بر اساس مجوز واحد علوم دارویی و «لیبل» دانشگاه آزاد اسلامی تولید می‌کند.

هفت محصول دانش‌بنیان واحد علوم دارویی هم در نشست شورای اقتصاد دانش‌بنیان دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران به تائید رسیده است. این محصولات که در حوزه دارو و صنایع غذایی است، بعد از تائید در هیات امنای استان، وارد بازار خواهد شد.

* درباره فعالیت داروخانه‌های واحد علوم دارویی بگویید.

- واحد علوم دارویی شش داروخانه فعال دارد که سه داروخانه آن شهری است. این داروخانه‌ها علاوه بر آنکه محلی برای کارآموزی دانشجویان است، برای واحد درآمدزایی هم دارد و محل ارائه خدمات دارویی به مردم است.

داروخانه خیابان فلسطین، داروخانه خوبی است که با همکاری واحد تهران مرکزی راه‌اندازی شده است. داروخانه دیگر این واحد در خیابان موسیوند قرار دارد و ویژگی‌اش این است که از داروخانه‌های مورد اعتماد وزارت بهداشت بوده و داروهای خاص مربوط به بیماری‌های صعب‌العلاج در این داروخانه عرضه می‌شود. داروخانه دیگر واحد علوم دارویی در نزدیکی پارک نهج‌البلاغه است و سه داروخانه دیگر هم در بیمارستان‌های دانشگاه آزاد اسلامی قرار دارد.

علاوه بر داروخانه‌ها، واحد علوم دارویی چهار مرکز تحقیقاتی دارد که «مرکز تحقیقات علوم دارویی» از سوی وزارت بهداشت به عنوان مرکز تحقیقاتی معتمد شناخته شده‌ است و برخی محصولات دارویی که می‌خواهد وارد بازار بشود، با توجه به اینکه وزرات بهداشت به تنهایی توان بررسی همه محصولات را ندارد، شرکت مربوط را به مرکز تحقیقات علوم دارویی این واحد معرفی می‌کند و ما در ازای دریافت هزینه، آنالیزهای محصول را در آزمایشگاه مجهز این واحد انجام می‌دهیم. همه تجهیزات مرتبط با آنالیز و تجهیزاتی که مرتبط با حوزه‌های نانوفناوری و سلولی مولکولی است در آزمایشگاه واحد علوم دارویی وجود دارد.

«مرکز تحقیقات داروهای گیاهی»، «مرکز تحقیقات مواد اولیه دارویی» و «مرکز تحقیقات دارو رسانی» سه مرکز تحقیقات دیگر واحد علوم دارویی است.

* چند آزمایشگاه در واحد علوم دارویی فعال است؟

- واحد علوم دارویی 37 آزمایشگاه دارد؛ در حالی که تعداد آزمایشگاه‌های این واحد در سال 87، ده آزمایشگاه بود. 15 آزمایشگاه این واحد، تحقیقاتی است. در ارتباط با صنعت و قراردادها و تفاهم‌نامه‌هایی که منعقد کرده‌ایم گاهی منجر به این می‌شود که کاری که شرکت می‌خواهد انجام بدهد از امکانات آزمایشگاهی واحد علوم دارویی استفاده می‌کند. این اقدام، کار بسیار ارزشمندی برای دانشگاه و اعتباری برای واحد علوم دارویی است که شرکت‌های معتبر دارویی محصولات خود را در آزمایشگاه این واحد اعتبارسنجی می‌کند.

* آزمایشگاه‌های واحد علوم دارویی را در (ساها) ثبت کرده‌اید؟

- دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دارویی یکی از نخستین واحدهایی است که در سامانه «ساها» وارد شد و تجهیزات و امکانات آزمایشگاهی خود را ثبت کرد. کتابچه آزمایشگاه‌های این واحد منتشر شده و برخی از تجهیزات این واحد مثل میکروسکوپ نیروی اتمی (AFM) و میکروسکوپ تونلی روبشی STM، دستگاه گازکروماتوگراف (GC mass) در استان تهران بی‌نظیر است.

* مرکز رشد و شرکت دانش‌بنیان هم در واحد علوم دارویی راه‌اندازی کرده‌اید؟

- یکی از مشکلات واحد علوم دارویی، کمبود فضای فیزیکی است و به‌شدت دنبال ایحاد مرکز رشد هستیم. دانشگاه آزاد اسلامی هم از ما حمایت می‌کند که زیرساخت‌های لازم را فراهم کنیم. هیات علمی و طرح و در برخی موارد سخت‌افزار را آماده داریم و فقط باید فضای مناسب را ایجاد کنیم تا بتوانیم مرکز رشد واحد را راه‌اندازی کنیم.

پنج محصول واحد علوم دارویی در کمیته محصول این واحد در حال تجاری‌سازی است و در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان فعالیت خواهند کرد و هیات مدیره آن هم اعضای هیات علمی این واحد هستند.

* درباره موفقیت‌های علمی و آموزشی واحد علوم دارویی بگویید.

- بیش از 20 دانشکده داروسازی در کشور وجود دارد و در دو واحد دامغان و آیت‌الله آملی هم به تازگی این دانشکده ایجاد شده است که تعداد دانشجویان این دو واحد کم است؛ واحدی که عملا در دانشگاه آزاد اسلامی داروساز پرورش می‌دهد، واحد علوم دارویی تهران است، بیش از 20 درصد داروسازان کشور فارغ‌التحصیلان این واحد دانشگاهی هستند؛ دانش‌آموختگان واحد علوم دارویی در رشته‌های مقطع کارشناسی ارشد همچون سلولی مولکولی، میکروبیولوژی، فیتوشیمی، شیمی اسانس، بیوتکنولوژی و بیوشیمی جزو بهترین فازغ‌التحصیلان این رشته‌ها در کشور هستند.

به عقیده بنده یکی از ضعف‌هایی که در حوزه پزشکی وجود دارد، موضوعات مدیریتی است. یکی از اولین کارهایی که در من در واحد علوم دارویی انجام دادم، راه‌اندازی رشته مدیریت اجرایی (MBA) بود و اکنون دو رشته MBA داریم و تا سال گذشته تنها واحد حوزه پزشکی که رشته MBA داشت، واحد علوم دارویی بود.

کنار موضوع‌های فنی، مدیریت بسیار مهم است، کسی که در فضای علوم دارویی MBA می‌خواند با فضای صنعت سلامت کشور و حوزه دارویی آشنا می‌شود؛ این موضوع در وزارت بهداشت این موضوع جا افتاده‌ای است.

سال گذشته بیش از نیمی از قبولی‌های دکتری تخصصی در کشور، فارغ‌التحصیلان واحد علوم دارویی بودند و در سال‌های قبل هم همیشه میانگین قبول‌شدگان این واحد بیش 20 درصد بوده است.

در آزمون جامع علوم پایه و در قطبی که دانشگاه آزاد اسلامی در آن شرکت کرده بود، دانشجویان داروسازی واحد علوم دارویی پذیرفته‌‌شده در این آزمون، از بین 25 نفر که حدود 2.5 درصد برترین‌های کشوری هستند، 18 نفر بودند. در بین سه رشته دندانپزشکی، داروسازی و پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی نفرات برتر بر اساس نمره قدر مطلق، متعلق به واحد علوم دارویی بود.

در المپیاد متمرکز درون‌دانشگاهی دانشجویان علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی که امسال در واحد نجف‌آباد برگزار شد هم از واحد علوم دارویی پنج نفر شرکت کرده بودند که سه نفر آنها رتبه برتر را به دست آورند. پیش‌بینی ما این است که در المپیاد کشوری هم حتما واحد علوم دارویی دارای رتبه خواهد شد.

* چه تعداد فارغ‌التحصیل دارید؟

- واحد علوم دارویی تاکنون چهار هزار و 279 دانش‌آموخته تحویل جامعه داده است که از این میان سه هزار 264 نفر فارغ‌التحصیل رشته داروسازی هستند.

* واحد علوم دارویی چند دانشکده‌ دارد؟

- دانشکده‌ داروسازی، فناوری‌های نوین، شیمی دارویی و دانشکده جدیدالتاسیس میان‌رشته، 4 دانشکده واحد علوم دارویی هستند. اکنون هم به دنبال راه‌اندازی دانشکده پنجم با عنوان «دانشکده تغذیه و سلامت غذایی» هستیم.

در دانشکده داروسازی حدود دو هزار و 200 دانشجو داریم که بیشتر این دانشجویان در مقطع دکتری عمومی مشغول به تحصیل هستند، در این دانشکده علاه بر داروسازی، رشته‌های مقطع کارشناسی سم‌شناسی و نظارت بر امور دارو هم ارائه می‌شود.

- دانشکده داروسازی 10 رشته در مقطع تحصیلات تکمیلی دارد که از این تعداد، 4 رشته مربوط به دوره دکتری تخصصی، 5 رشته مربوط به کارشناسی و یک رشته هم مربوط به دوره دکتری عمومی است.

* در کل چند رشته در واحد علوم دارویی ارائه می‌‌ود؟

- دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دارویی دارای 14 رشته در مقطع دکتری تخصصی است که از این میان 5 رشته مربوط به وزارت بهداشت است، 5 رشته هم در مقطع کارشناسی و 20 رشته در مقطع کارشناسی ارشد در این واحد دایر است.

* آقای دکتر، یکی از نکات قابل توجه واحد علوم دارویی، استفاده از بانوان در پست‌های مدیریتی است به طوری که تعداد زیادی از مسئولان این دانشگاه را بانوان تشکیل می‌دهند، البته این موضوع با تشکیل شورای زنان فرهخیته مورد تاکید رئیس دانشگاه آزاد اسلامی هم هست، دلیل شما برای انتخاب نیروهای دانشگاه از بین بانوان چه بوده است؟

- نسبت دانشجویان دختر در واحد علوم دارویی به گونه‌ای است که بیش از 60 درصد دانشجویان این واحد را خانم‌ها تشکیل می‌دهند و در برخی از رشته‌ها این نسبت به 80 درصد می‌رسد، گاهی در برخی از کلاس‌ها که تدریس دارم، می‌بینیم که در یک کلاس فقط 4 پسر حضور دارند و بقیه دانشجویان همه از خانم‌ها هستند، پس با توجه به این موضوع، فضای واحد می‌طلبد که از خانم‌ها بیشتر استفاده شود، علاوه بر اینکه در ترکیب کارکنان و اعضای هیات علمی هم تعداد خانم‌ها نسبت به آقایان بیشتر است.

سال 87 که به این واحد آمدم با اینکه قبل از آن در دانشگاه دولتی بودم و شناخت زیادی از دانشگاه آزاد اسلامی و واحد علوم دارویی نداشتم، حتی یک نفر هم به همراه خودم از بیرون واحد نیاوردم، چون معتقدم که یکی از کارهای مدیر کادرسازی و پرورش نیروی جوان است و خوشبختانه در این واحد هم تعداد زیادی مدیر جوان تربیت شده است.

در بین استادان هم تجربه من نشان داده است خانم‌ها در موضوع وظیفه‌شناسی و علم‌اندوزی از آقایان پیشی گرفته‌اند. البته بیشتر کسانی که در هیات علمی این واحد هستند، فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های بزرگ هستند و همواره در انتخاب اعضای هیات علمی در این واحد وسواس و دقت نظر زیادی وجود داشته است.

خانم‌ها در انجام کارهایشان بسیار جدی و وظیفه‌شناس هستند، معاون پژوهش و فناوری، مدیر فرهنگی، مدیرکل روابط عمومی، رئیس دانشکده داروسازی، رئیس دانشکده شیمی دارویی، رئیس مرکز تحقیقات علوم دارویی، مدیرگروه میکروبیولوژی و مدیرگروه بیوتکنولوژی این واحد از بین بانوان توانمندی هستند که در پست‌های مدیریتی فعالیت دارند.

* درباره روز داروساز بگویید و اگر توصیه‌ای به دانشجویان و علاقه‌مندان به این رشته دارید، بفرمایید.

- شهریور هر سال، روز پزشک و داروساز را داریم که هر دو در حوزه سلامت است، از آنجایی که نام واحد ما «علوم دارویی» است، طبیعتا رشته داروسازی در این دانشگاه به صورت پررنگ‌تر دیده می‌شود. یکی از مکان‌ها در حوزه علوم دارویی که خدمات خوزه سلامت و مشاوره را به‌راحتی و بدون دریافت هزینه‌ای به مراجعه کنندگان ارائه می‌کند، داروخانه‌ است. همه داروخانه‌ها یک مسئول فنی دارند که فارغ‌التحصیل داروساز است و مراجعه‌کنندگان می‌توانند بدون هیچ محدودیتی وارد داروخانه بشوند و از مسئول فنی داروخانه اطلاعات و مشاوره بگیرند.

این حرف من یک پیامی هم به همکارانم دارد؛ جایی مثل داروخانه که وظیفه‌ای بر عهده دارند، باید خدمات دارویی به مراجعه‌کنندگان به صورت عام ارائه کنند و به‌صورت خاص هم زمانی‌ که دارو تحویل می‌دهند، اطمینان داشته باشند که دارو به درستی داده می‌شود، سالم باشد، تاریخ مصرف مطمئنی داشته و اطلاعات خوبی به مراجعه‌کننده و پزشکی که با داروخانه در ارتباط است، بدهند.

یکی از دیگر جاهایی که داروساز و متخصصان علوم دارویی نقش‌آفرینی می‌کنند، مراکز پژوهشی و کارخانجات داروسازی است. از نکات جالب واحد علوم دارویی این است که فارغ‌التحصیلان این واحد نه فقط در جاهای تخصصی مثل داروخانه و شرکت‌های بازرگانی دارویی و کارخانجات داروسازی مشغول به فعالیت هستند، بلکه در پست‌های مدیریتی حوزه سلامت هم دانش‌آموختگان داروسازی افراد بسیار موفق هستند.

اکنون داروسازانی داریم که سابقه آنها در حد معاون وزیر و رئیس دانشگاه است، در حوزه‌های سیاسی، ادب، علم و فلسفه داروسازهایی داریم که در این حوزه‌ها حرف برای گفتن دارند و افراد موفقی هستند، مرحوم شایورد یک نمونه از این آنهاست که فردی عارف مسلک و یک فعال سیاسی بنام بود.

توصیه‌ای که به دانشجویان و علاقه‌مندان به این رشته و حرفه دارم این است که با توجه به سوگندی که در دوره فارغ‌التحصیلی یاد می‌کنند، خودشان باید شأن و جایگاه داروسازی را حفظ کنند و اگر جامعه این احساس را داشته باشد که داروساز و حرفه‌های تخصصی علوم دارویی در زندگی آنها موثر است و وظیفه خودشان را به خوبی انجام می‌دهند، منزلت و شأن داروساز حفظ خواهد شد و این مسئولیت در مرحله نخست با ما داروسازان است.

به همین دلیل است که مسایل اخلاقی و فرهنگی به همان اندازه دروس تخصصی که دانشجویان در این واحد دانشگاهی می‌آموزند، برای ما اهمیت دارد. این واحد معروف به سخت‌گیری در این گونه موارد است و برای ما مهم است که فارغ‌التحصیلی که از واحد علوم دارویی به بازار کار می‌رود، اخلاق حرفه‌ای و اخلاق فرهنگی را هم به خوبی آموخته باشد.

اگر به سازمان غذا و دارو مراجعه کنید، در همه طبقات این سازمان فارغ‌التحصیلان واحد علوم دارویی را خواهید دید و دلیل آن شناختی است که مسئولان این حوزه از واحد علوم دارویی و دانش‌آموختگان آن دارند.

بنده زمانی‌که می‌خواهم دانشجویی را به جایی معرفی کنم، می‌گویم که دانشجویان واحد علوم دارویی سه شاخص دارند، شاخص اول اینکه این دانشجویان واحد علوم دارویی را انتخاب کردند و برای تحصیل‌شان هزینه پرداخت می‌کنند؛ شاخص دیگر این است که چون دانشجویان این واحد در طول ترم‌های تحصیلی‌شان باید نمرات بالا کسب کنند، از سطح علمی بالایی برخوردار هستند و نکته دیگر این است که با توجه آنکه شهریه‌ دانشجویان در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی کم است، هزینه‌ای که دانشجویان در رشته‌های پزشکی و علوم دارویی پرداخت می‌کنند، نسبت به سایر رشته‌های دانشگاهی بیشتر است پس به این دلیل دانشجویانی به واحد علوم دارویی می‌آیند که خانواده‌های آنان برای تحصیل فرزندان‌شان هزینه بیشتری پرداخت می‌کنند و عموما خانواده‌های دانشجویان این واحد از خانواده‌های فرهنگی هستند.

موضوع دیگری که درباره روز داروساز می‌خواهم بگویم، نقش جوانان و متخصصان در پیشرفت علم و جایگاه داروسازی در سلامت کشور است، قبل از انقلاب اسلامی صنعت داروسازیِ کاملا وابسته‌ای داشتیم و حداکثر کاری که در این حوزه در کشور انجام می‌شد، بسته‌بندی داروها بود اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی به همت داروسازان جوان و انقلابی، صنعت داروسازی با توجه به شرایط بحرانی جنگ تحمیلی پیشرفت خود را آغاز کرد.

یکی از راهکارهای هوشمندانه‌ای که در آن زمان و بعد از پایان جنگ تحمیلی کارگشا بود، راه‌اندازی و اجرای طرح «ژنریک» بود که در کشور انجام شد و وابستگی دارویی قبل از انقلاب را از بین برد. اگر بخواهیم وضعیت کنونی تولید دارو در کشور را با گذشته مقایسه کنیم، اکنون بیش از 100 کارخانه داروسازی در کشور وجود دارد و به لحاظ عددی حدود 97 درصد داروهای مورد کشور در داخل تولید می‌شود که به لحاظ مالی این مقدار حدود 70 درصد بازار مالی کشور را شامل می‌شود. برای درک ارزش این کار ملی، باید بگویم با اینکه میزان داروهای وارداتی ما کمتر از 3 درصد است، اما همین میزان حدود 30 درصد بازار مالی ما را شامل می‌شود. تصور کنید اگر میزان واردات دارویی ما بیش از 3 درصد بود چه میزان ارز از کشور خارج می‌شد.

اکنون بیش از 20 دانشکده داروسازی فعال در کشور وجود دارد و تقریبا همه تخصص‌های مورد نیاز کشور در این دانشکده‌ها تامین می‌شود. نخبگان داروسازی ایران صاحب عنوان‌های جهانی بوده و در سطح بین‌المللی افراد شاخص و مطرحی هستند چه باعث افتخار است.

در بحث داروهایی که از فناوری بالا برخوردار است هم کارهای بزرگی در کشور انجام شده است و داروهای نوترکیب مهمی همچون انواع «اینترفرون‌ها» را در داخل کشور تولید می‌کنیم، حتی از نسل داروهای جدید و گران قیمت که هزینه‌های زیادی باید برای آن پرداخت می‌کردیم مثل «مونوکلونال آنتی بادی» و در موضوع نانو دارو، پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته‌ایم که این پیشرفت‌ها را مرهون تربیت جوانان آموزش دیده و متخصصان این حوزه هستیم.

دانشگاه آزاد اسلامی هم در این پیشرفت نقش مهمی داشته است و بیش از 20 درصد فارغ‌التحصیلان کشور، دانش‌آموخته این دانشگاه (در حوزه داروسازی) هستند و تعداد زیادی از این فارغ‌التحصیلان که دوره دکتری عمومی و تخصصی خود را گذرانده‌اند در مراکز پژوهشی، علمی و خدماتی صنعت دارو به بهترین وجه مشغول فعالیت هستند و دانشگاه آزاد اسلامی را سربلند کرده‌اند.

* و حرف آخر....

برای همه داروسازان کشور آرزوی موفقیت دارم و دست آنان را به گرمی می‌فشارم و آرزومندم که نسل جدید که در حال آموختن علم و یادگیری تخصص است علاوه بر علم‌آموزی همانند نسل قبلی خود علاوه بر تخصص و مهارت، اخلاق حرفه‌ای را جزء واجبات کاری خود رعایت کنند.