عضو هیات علمی دانشگاه خووده سوئد: اگر صنعت از دانشگاه مطمئن شود، برای تامین منابع مالی تحقیقات و پروژه‌ها پیش‌قدم می‌شود

حسن رستم‌زاده، خبرنگار آنا در سمنان- برای گفت‌وگو با یکی از دانش‌آموختگان سال‌های نه‌چندان دور دانشگاه آزاد اسلامی سمنان خیلی سختی نکشیدم. هرچند در ابتدا کمی برای گفت‌وگو مردد به نظر می‌رسید اما با همه مشغله اقامت کوتاهش در سمنان به‌واسطه تدارک مراسم ازدواج، قرار مصاحبه در یک مجتمع فرهنگی در داخل شهر گذاشته شد. با توجه به تردیدهایش برای تنظیم وقت، سعی کردم راس ساعت مقرر در محل حاضر باشم تا به خاطر دیرکرد فرصت را از دست ندهم. با روی باز مرا پذیرفت و از آنجا که از روی چهره آشنا در آمدیم با خیال راحت و روی گشاده پاسخگوی سوالاتم شد.

یک دانش‌آموخته موفق سال 86 در مقطع کارشناسی در دانشگاه آزاد اسلامی سمنان و صاحب کرسی تدریس و عضو هیات علمی دانشگاه خووده از سوئد.

* وی خود را این‌گونه معرفی کرد:

مسعود فتحی متولد سال 1364 شهرستان سمنان در نخستین دوره گروه مهندسی صنایع دانشگاه آزاد اسلامی سمنان در سال 1382 پذیرفته شدم و در سال 1386 به‌عنوان نخستین دوره دانش‌آموختگان این رشته موفق به فارغ‌التحصیلی شدم. دوره کارشناسی ارشد را در دانشگاه پوترا مالزی پشت سر گذاشتم و برای دوره دکتری از دانشگاه ناوارا اسپانیا بورس تحصیل گرفتم. دوره فوق دکتری در مهندسی صنایع با گرایش بهینه‌سازی را در دانشگاه پورتو پرتغال با موفقیت طی کردم و اکنون به‌عنوان عضو هیات علمی دانشگاه خووده سوئد مشغول به کار و تدریس هستم.

شهر خووده در قسمت مرکزی جنوب سوئد و در حدفاصل بین دو شهر گوتنبرگ و استکهلم و در چهارمین استان بزرگ این کشور واقع‌شده است، موقعیت استراتژیک شهر خووده ازنظر جغرافیایی به‌گونه‌ای است که دو شهر بزرگ گوتنبرگ و استکهلم را به‌وسیله خط اصلی‌ راه‌آهن به هم مرتبط می‌کند.

دانشگاه خووده (skode) در سال ۱۳۵۵ در شهر خووده کشور سوئد تاسیس شد.این دانشگاه حدود ۱۱۰۰۰ دانشجو دارد و شامل ۵ دانشکده علوم انسانی‌، اقتصاد و بازرگانی، علوم بهداشتی و آموزشی‌، دانشکده مهندسی‌ و دانشکده انفورماتیک است.

این دانشگاه به‌عنوان یکی‌ از دانشگاه‌های تخصصی سوئد در زمینه‌های انفورماتیک، بهداشت و آموزش، زیست‌شناسی، مهندسی‌ و تجارت و بازرگانی مطرح است.

با وجود جوان بودن دانشگاه خووده، طبق ارزیابی موسسه آموزش عالی‌ سوئد، این دانشگاه توانسته است رتبه هفتم را در زمینه کیفیت آموزش، در میان تمامی دانشگاه‌ها کسب کند.

این دانشگاه داری ارتباط تنگاتنگی با صنعت بوده، و در حال انجام پروژه‌هایی متعددی در زمینه‌های آموزشی و پژوهشی با شرکت‌هایی بزرگ سوئدی و بین‌المللی مانند ولوو، اسکانیا و مایکروسافت است.

با توجه به اینکه کارخانه اصلی‌ تولید موتورهای خودرو برای ماشین‌های سنگین و سواری‌ شرکت خودروسازی ولو در شهر خووده واقع‌شده است، این دانشگاه به‌عنوان یکی‌ از ۵ شریک تحقیقاتی‌ شرکت خودروسازی ولوو در دنیا شناخته‌شده است.

* دوران تحصیل در ایران و دانشگاه آزاد اسلامی سمنان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

- بنده جزو نخستین دوره دانشجویان گروه صنایع بودم که در واحد سمنان مشغول به تحصیل شدم. حضور استادانی که ارتباطی خوب با صنعت داشتند باعث شد تا در همه دروس ارتباطی موثر با صنعت برقرار شود و اجرای پروژه‌های مختلف را با صنعت انجام دهیم. ارتباط با صنعت ارتباطی قوی و پویا بود و برای بازدید و انجام پروژه با صنعت برنامه‌های متنوعی در گروه انجام می‌شد. انجام بازدید‌های علمی از کارخانه‌هایی نظیر ایران‌خودرو باعث شد کشش و جذابیت کار در صنعت را از همان دوره کارشناسی به‌خوبی تجربه کنم که زمینه و شوق ادامه تحصیل و کار در حوزه صنعت را برایم فراهم کرد.

* زمینه کاری و تخصص شما در رشته تحصیلی چیست؟

- همان‌طور که گفتم زمینه کار با صنعت از همان دوران ابتدای تحصیل در دانشگاه آزاد اسلامی سمنان فراهم شد و جرقه‌های اولیه زده شد. بعد از ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر نیز این ارتباط ادامه پیدا کرد به‌طوری‌که در مرحله دکتری اجرای پروژه‌ای مشترک با شرکت خودروسازی فولکس‌واگن را در خصوص بهینه‌سازی خطوط تولید و کاهش هزینه‌ها و کاهش آلودگی هوا را انجام دادم. اکنون نیز در دانشگاه ارتباط نزدیکی با شرکت ولوو داریم و پروژه‌های مختلفی را با این شرکت و همچنین شرکت اسکانیا در دست اجرا داریم. در مجموع علاقه من به صنعت خودروسازی و اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی در صنعت خودروسازی مربوط می‌شود.

* دانشگاه آزاد اسلامی شاید از سوی برخی از مخاطبان هنوز به‌عنوان انتخاب اول برای تحصیل قرار ندارد. سطح علمی دانشگاه آزاد اسلامی را در مقایسه با سایر دانشگاه‌ها چطور ارزیابی می‌کنید؟

- من این را که دانشگاه آزاد اسلامی از سطح علمی پایین‌تری نسبت به دانشگاه‌های دولتی قرار دارد، قبول ندارم. حداقل دوران تحصیل خودم در دانشگاه آزاد اسلامی سمنان خلاف این ادعا را ثابت می‌کرد. من هم‌کلاس‌ها و هم‌دوره‌هایی داشتم که به انتخاب خود و برای ادامه تحصیل در رشته مورد علاقه خود به دانشگاه آزاد اسلامی سمنان و رشته صنایع آمده بودند. برخی از آنها حتی پذیرفته‌شده دانشگاه دولتی بودند اما ترجیح دادند در شهر خود و یا در رشته مورد علاقه خود در سمنان تحصیل کنند که بسیار هم موفق و از سطح علمی قابل قبولی برخوردار بودند. برخی از آنان مدارج تحصیلات تکمیلی را طی و به موفقیت‌های خوبی هم در زمینه علمی و تحصیلی دست پیدا کردند.

* فکر می‌کنید چه عواملی در موفقیت دانشجو تاثیرگذار است و آیا جنس دانشگاه به‌طور خاص دولتی بودن یا غیرانتفاعی بودن یا حتی دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند به‌خودی‌خود ضامن موفقیت دانشجو باشد؟

- بدون شک جنس دانشگاه نمی‌تواند تعیین‌کننده باشد. دانشگاه آزاد اسلامی شرایطی را در کشور فراهم کرده که دانشجو می‌تواند با اطمینان خاطر از امکانات و تجهیزات مناسب آموزشی به دنبال تحصیل در رشته مورد علاقه خود باشد. این موضوع در کنار پیگیری و ارتباط دانشجو با محیط دانشگاه مزیتی است که می‌تواند نقش مهمی در موفقیت دانشجو تأثیرگذار باشد. شاید دانشجو در دانشگاه دولتی تحصیل کند اما ارتباط خوبی با استاد یا رشته تحصیلی خود برقرار نکند. اما در دانشگاه آزاد اسلامی به دلیل وجود مزیت اختیار در انتخاب این شرایط برای موفقیت فراهم‌تر باشد. جو تحصیلی که استادان در دانشگاه و گروه تحصیلی می‌توانند ایجاد کنند نیز موضوعی است که در پیشرفت و موفقیت دانشجو تاثیرگذار است. به‌طور مثال جو حاکم بر گروه صنایع در دانشگاه آزاد اسلامی و ارتباط پویا و فعالی که دانشجویان از طریق استادان در این گروه با صنعت داشتند، باعث ایجاد انگیزه و علاقه مضاعف و در نتیجه موفقیت بیشتر دانشجویان در این رشته بود.

* شما بارها و بارها ارتباط با صنعت و حضور در صنعت را یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت خود ذکر کردید. این موضوع را بیشتر توضیح می‌دهید؟

- بدون شک حضور در صنعت و انجام پروژه‌هایی که به نتیجه ختم می‌شود و به‌‌ویژه بتواند مشکلی از مشکلات صنعت یا جامعه را حل کند، باعث نشاط و انگیزه‌ای مضاعف برای ادامه کار و حرکت بیشتر است که این احساس در اثر تحصیل صرف ایجاد نمی‌شود. به جرات می‌توانم بگویم اگر در دانشگاه دولتی تحصیل می‌کردم و فقط به فکر تحصیل بودم چه‌بسا هرگز به موفقیت و ادامه راه تا اخذ مدارک بالای علمی نمی‌شدم به‌نوعی می‌توانم بگویم موفقیت خود را از حضور در دانشگاه آزاد اسلامی و کار با استادان جوان و باانرژی این واحد می‌بینم.

تغییر نگرش در دانشگاه آزاد اسلامی و عبور از دانشگاه نسل اول و دوم به دانشگاه کارآفرین و ایده‌پرداز بحثی است که این روزها مهم‌ترین موضوع جلسات استراتژیک دانشگاه را به خود اختصاص داده است. ارتباط پویا با صنعت، ورود به حل مشکلات تولید و صنعت و کسب درآمد و تامین منابع مورد نیاز مالی دانشگاه یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مدیران ارشد دانشگاه است که در دانشگاه‌های اروپایی بسیار قابل‌لمس و اجرایی است. این موضوع بخش دیگری از سوژه‌های من را به خود اختصاص داد.

* اجازه بدهید وارد مقایسه داخل و خارج از کشور شویم. تفاوت دانشگاه‌های ما با دانشگاه‌های اروپا را در چه می‌بینید؟

- ما به لحاظ علمی جایگاه خوبی داریم اما واقعیت این است که در اروپا نگاه به تحصیل در دانشگاه نگاهی متفاوت است. در ایران و بر اساس آنچه اینجا رخ می‌دهد، تولید علم یعنی تولید مقاله. استاد دانشگاه تلاش می‌کند مقاله تولید کند و رقابت در تولید مقاله بیشتر در دانشگاه‌ها باعث برتری و ملاک محاسبه برتری دانشگاه است. در حالی‌ که در اروپا و حتی بسیاری از کشور‌های آسیایی نگاه به دانشگاه نگاهی کاربردی و حضور در کنار صنعت و اجتماع است.

در اروپا دانشگاه بر اساس میزان تاثیرگذاری در صنعت و جامعه سنجیده می‌شود. به‌‌ویژه در موضوع تحصیلات تکمیلی و مقاطع دکتری، دانشجو بر اساس نیاز صنعت و برای حل مشکلی از صنعت جذب می‌شود. اول، مشکل و موضوعی در صنعت مطرح می‌شود بعد برای حل آن و اجرای این پروژه، دانشجویی با مشخصات، تجربیات و سطح دانش فنی و علمی موردنیاز جذب می‌شود. این موضوع حتی در دانشگاه‌های دولتی که از بودجه دولت نیز برخوردارند، وجود دارد. بخش اعظمی از بودجه دانشگاه‌ها را صنعت تامین می‌کند و حتی بودجه دولتی به دانشگاه به خاطر کار و حل مشکل صنعت به دانشگاه تخصیص می‌یابد. از طرف دیگر نوع دانشجو نیز در این دانشگاه‌ها متفاوت است.

* دانشجوها در دانشگاه شما چگونه هستند و چگونه وارد دانشگاه می‌شوند؟

- در دانشگاه ما (سوئد) دانشجو به چند گروه تقسیم می‌شوند. دانشجویی که به‌عنوان تکنسین پرورش داده می‌شود و برای جذب به بازار کار وارد دانشگاه می‌شود و عموما کسانی هستند که بلافاصله پس از فراغت از تحصیل جذب صنعت شده و مشغول کار می‌شوند. دسته‌ای دیگر نیز دانشجویانی هستند که برای ادامه تحصیل و کسب مدارج بالاتر به تحصیل مشغول شده‌اند که عموما از طرف دولت هزینه آنان پرداخت می‌شود و هزینه‌ای بابت تحصیل نمی‌دهند. گروهی نیز دانشجویان بین‌المللی هستند که در ازای پرداخت شهریه به تحصیل در دانشگاه مشغول هستند و بخش اصلی دانشجویان دانشگاه را دانشجویان تکنسین تشکیل می‌دهند.

ایجاد رشته در آنجا (سوئد) بر اساس نیاز صنعت تعریف می‌شود و بر اساس این نیاز حتی سرفصل‌های درسی تعیین و جلسات متعددی برای این منظور حتی روزانه بین دانشگاه و صنعت برگزار می‌شود تا دانشگاه نیاز صنعت را در بحث تامین نیروی انسانی متخصص مرتفع کند.

* مدت‌زمانی که شما در دانشگاه حضور فیزیکی دارید و به تدریس مشغول هستید، چگونه است؟

- حضور در دانشگاه برای استادان به‌ مانند کارکنان و کارکنان الزامی است و نزدیک به 8 ساعت وقت روزانه خود را در دانشگاه سپری می‌کنم. به‌نوعی حضور در دانشگاه به شکل کارمندی و تحت ضوابط آن است. اما تدریس در دانشگاه کمی متفاوت است. یک عضو هیات علمی بیشتر زمان خود را در دانشگاه به انجام پروژه‌های تحقیقاتی تعریف‌شده می‌گذراند و تدریس را در زمان‌بندی خاص و به‌صورت کاملا برنامه‌ریزی‌شده و محدود انجام می‌دهد. با این‌ حال استادانی نیز هستند که آموزشی محسوب شده و بیشتر وقت خود را برای تدریس صرف می‌کنند.

ارتباط دانشگاه و صنعت واقعیت تا آرزو

* نحوه ارتباط دانشگاه با صنعت چگونه است و برای برقراری این ارتباط نزدیک‌بین دانشگاه و صنعت چه باید کرد؟

- دانشگاه و صنعت در اروپا ارتباطی نزدیک و تنگاتنگ دارد به‌ طوری‌ که هیچ دانشگاهی بدون این ارتباط نمی‌تواند ادامه داشته باشد و حتی ممکن است دانشگاه تعطیل شود. این در مورد دانشگاه‌های دولتی هم صادق است. دانشگاه‌ها باید با خارج دانشگاه ارتباط زیادی داشته باشند و پروژه‌های مشترکی را با صنعت اجرا کنند. تا از این طریق بخشی از بودجه موردنیاز خود را تامین کند. برای برقراری این ارتباط نیز باید اجازه داد و شرایطی فراهم کرد که صنعت به دانشگاه اعتماد کند. صنعت اگر از دانشگاه برای حل مشکلات و تنگناهای تولید مطمئن شود به‌راحتی برای تامین منابع مالی تحقیقات و پروژه‌ها پیش‌قدم می‌شود. این موضوعی است که در اروپا به‌خوبی حل‌شده و این اطمینان در صنعت ایجاد شده است. باید شرایط حضور صنعت در دانشگاه را از این طریق فراهم و با جلب اعتماد صنعت زمینه همکاری‌های مشترک و بیشتر را ایجاد کرد. به‌ عنوان‌ مثال در دانشگاهی که در آن مشغول هستم، ارتباطی تنگاتنگ و نزدیک با دو شرکت خودروسازی ولوو و اسکانیا برقرار است و ما بسیاری از پروژه‌های تحقیقاتی این شرکت‌ها را انجام می‌دهیم.

صحبت پایانی و حرف‌های نگفته

- آرزوی هر ایرانی است که بتواند در هرکجای این دنیا برای کشورش، هرچند کوچک قدمی بردارد. من هم‌ آرزو دارم و در تلاش هستم تا دین خود را به دانشگاه آزاد اسلامی بپردازم. در این راه نیز البته گام‌هایی برداشته‌شده و حرکت‌هایی انجام داده‌ام. اکنون مقدمات ارتباط با دانشگاه محل کار و دانشگاه آزاد اسلامی را فراهم کرده و برای انجام پروژه‌های مشترک اقدامات اولیه برداشته‌شده است. دوست دارم تا این ارتباط و این همکاری در زادگاه و دانشگاه محل تحصیلم نیز روی دهد و روزی شاهد برقراری ارتباط این دو دانشگاه باشم.

باید از استادان بزرگواری که در زمان تحصیل سنگ بنای اولیه موفقیت من را گذاشتند، یاد کنم و مراتب قدردانی صمیمانه خود را تقدیم آنان کنم. دکتر علی جهان مهم‌ترین و دوست‌داشتنی‌ترین استادم که بدون شک نقش مهمی در ایجاد انگیزه و ادامه راه تحصیلم بر عهده داشت، دکتر عبدالشاه و دکتر عالمی و بسیاری از استادان دیگر که برای آموزش من در چهار سال حضور در دانشگاه آزاد اسلامی سمنان تلاش کردند.

نگاه‌های گریزانش بر روی ساعت پایان زمان مصاحبه را به من گوشزد می‌کند. صحبت‌هایم با دانش‌آموخته تازه‌داماد دانشگاه را در شرایطی خاتمه می‌دهم که گوشه ذهنم درگیر تفاوت‌های دانشگاه‌های خودمان با دانشگاه‌های آن دورها است و شعاری که سال‌ها در کشور مطرح بوده و ارتباطی که هرگز به‌طور کامل شکل نگرفته و شاید یک حلقه مفقوده که برای این ارتباط همچنان در کشور ناشناس باقی‌مانده است... شاید فصلی دیگر ... شاید زمانی دورتر ... و شاید ...

بدون شک فردا را دانش‌آموختگان افتخارآفرین ایران اسلامی برای کشورم خواهند ساخت و من به‌عنوان عضو کوچکی از خانواده دانشگاه آزاد اسلامی از اینکه سهم کوچکی در پرورش آنان بر عهده‌دارم بر خود می‌بالم.