کدخدایی: افکار عمومی نسبت به اقدامات شورای نگهبان خوب توجیه نشده است

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری آنا عباسعلی کدخدایی عضو حقوقدان شورای نگهبان در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر با توجه به عملکرد این نهاد 36 ساله با اشاره به عدم رضایت در مقاطعی از شورای نگهبان گفت: بخشی از اینها ممکن است نواقصی باشد که در ساختار یا در قوانین بوده، برخی از اینها ممکن است در عملکردها باشد و برخی هم نواقص به مفهوم ضعف عملکردی و دستگاه اجرایی شورای نگهبان باشد.

مثلاً اطلاع‌رسانی خوبی نشده است، یعنی شورای نگهبان وظایفش را به خوبی انجام می‌دهد اما اطلاع‌‌رسانی صحیح و خوبی نشده است و افکار عمومی نسبت به اقدام شورای نگهبان خوب توجیه نشده است و این را به عنوان سایر ضعف¬ های شورای نگهبان هم تلقی کرده باشند.

وی ادامه داد: شاید از این نگاه شورای نگهبان یک نوع معذوریت هم دارد که برخی از عملکردهای خودش را یا نمی ‌تواند به خوبی و به طور علنی با عامه مردم مطرح کند و یک بخشی را هم نتوانسته است به صورت شفاف و آشکار ارائه کند و بنابراین، از هر دو بعد این ضعف مشهود بوده و همه اینها موجب می‌شود که یک جریان انتقادی و در نگاه دیگر، هجمه‌‌هایی از سوی دشمنان به شورا صورت بگیرد.

من فکر می‌کنم که بخش عمده‌ای از اینها قابل حل است؛ یعنی هم در بُعد اطلاع‌رسانی این امکان وجود دارد که با ارتباط بیشتر، ارائه توضیح بیشتر، ارتباط با اصحاب رسانه و با افکار عمومی شورای نگهبان مشکلات کار خودش را مطرح بکند، نواقصی را که مربوط به شورا نیست ولی در قانون به شورای نگهبان تحمیل شده است، بیان کند و در رابطه با بخش‌های دیگری هم نیازمند اصلاحات عمده‌‌ای باشیم که باید در درازمدت به سمت آن اصلاحات برویم و در کوتاه¬ مدت شاید فرصتی نباشد که آنها را برطرف کرد.

او درباره رفع مشکلات این شورا با توجه به تجربه 36 ساله این نهاد گفت: یکی از مشکلاتی که شورای نگهبان همیشه داشته و نمایندگان محترم مجلس همیشه انتقاد داشتند و همین چند روز هم در مجلس مطرح بود، مسئله اعلام نظر شورای نگهبان نسبت به مصوبات مجلس است.

کدخدایی اضافه کرد: به طور طبیعی، تعداد مصوباتی که امروز در سال ۹۵ داریم، نسبت به تعداد مصوباتی که در سال ۶۰ داشتیم خیلی افزایش پیدا کرده است و این افزایش، نیازمند این است که شورای نگهبان هم بیشتر در این جهت فعالیت کند، اما زمانی که در قانون اساسی مقرر شده است، دو تا ۱۰ روز است؛ اگر شورای نگهبان ظرف این دو ۱۰ روز که مجموعاً ۲۰ روز است اعلام نظر نکند مصوبه تایید شده تلقی می‌‌شود.

وی گفت: یک مصوبه‌بیش از هزار ماده‌ای از سوی مجلس محترم برای شورای نگهبان می‌آید، شورای نگهبان فرصت نمی‌کند برای آن اعلام نظر بکند، دقت کار پایین می¬ آید، مجلس هم ناراحت می‌ شود که مصوبه در زمان خودش بررسی نشده است. اما شورای نگهبان هم چاره¬ ای ندارد که ظرف آن دو تا ۱۰ روز یک اعلا‌م‌ نظری بکند، حالا این اعلام‌ نظر ممکن است مقطعی و کوتاه باشد، ممکن است نیازمند به بحث و بررسی بیشتری داشته باشد؛ اگر قرار باشد در این بُعد بررسی کنید، نیازمند اصلاح قانون اساسی هستید، این را دیگر نمی‌‌توانید در کوتاه‌ مدت اصلاح کنید.

او همچنین درباره نظام انتخاباتی اظهار کرد: بحثی که این روزها خیلی مطرح است و ما هم این مساله را مکرر در رسانه‌ها مطرح کرده‌‌ایم که نظام انتخاباتی ما، یک نظام حداقلی و ناکارآمد است، چون مبتنی است بر نظرات دهه‌ ۶۰ و اوایل انقلاب.قوانینی که در این رابطه وضع شده است مجموعه ای از شرایط کیفی را در نظر گرفته، اما هیچگاه یک معیار نداده است برای سنجش این شرایط کیفی؛ شورای نگهبان ناچار است به تشخیص خودش عمل کند که بارها مورد اعتراض هم قرار گرفته است. البته اعضای محترم تلاش می‌ کنند هیچگاه خدایی ناکرده نظرات شخصی خودشان را دخالت ندهند، اما وقتی در یک انتخاباتی ۱۲ هزار نفر ثبت‌نام می‌کنند، طبیعی است میزان دقت هم پایین می‌آید و نتوان به خوبی این شرایط را بررسی کرد.

یا حتی زمان بررسی صلاحیت‌ ها که اینها خوشبختانه چون در قانون عادی آمده است قابل اصلاح در کوتاه‌ مدت هم است، یعنی اگر ما بتوانیم «قانون جامع انتخابات» را در فاصله یکی دو سال آینده تدوین کنیم، این می¬ تواند خیلی از این اشکالات را برطرف کند که دیگر شورای نگهبان مورد اعتراض واقع نشود و حقوق مردم و شهروندان به خوبی رعایت شود و از آن طرف منافع نظام هم حفظ شود.

کدخدایی درباره سخت‌ترین مقطع این نهاد در این مدت 36 سال گفت: در بُعد نظارت تقنینی ما خیلی مشکلات جدی نداشته‌ایم؛ هر وقت هم یک مشکلی داشتیم به دلیل اینکه رایزنی‌ های بین مجلس و شورای نگهبان صورت گرفته، سریع حل شده است. شاید مقطعی که اختلافات شورای نگهبان با مجلس در دهه ۶۰ اوج گرفت و نهایتاً منجر شد به تشکیل یک مجمع موقتی با عنوان «مجمع تشخیص مصلحت نظام» و بعدا این مجمع به صورت رسمی و دائمی در قانون اساسی ما وارد شد، آن زمان شاید سخت ‌ترین زمان‌ها بوده و من چون نبودم نمی‌ توانم اظهارنظر دقیقی بکنم. اما در حوزه انتخابات هم ما انتخابات ریاست جمهوری سال‌ ۸۸ را داشتیم، انتخابات مجلس هفتم را هم داشتیم، ولی در مجموع آنچه مهم است اینکه ما باید در یک تعامل مشترک با مجلس، با نمایندگان، با دولت محترم، با قوه قضاییه و همه نهادها این مشکلات را حل کنیم. چون طبیعی است در هر جامعه انسانی شما هر تدبیر و روشی را داشته باشید اینها در یک زمان مشخصی ممکن است خوب و کارآمد باشد و در زمان دیگری هم کارآمد نیست، یا ممکن است نواقصی داشته باشد.

او درباره اینکه چه نمره‌ای به عملکرد شورای نگهبان می‌دهد گفت: یک بار قبلاً نمره داده‌ام و حالا یادم رفته است (می‌خندد)، اما چون من نمره ۲۰ سر کلاس‌ به دانشجویانم نمی‌دهم به شورای نگهبان هم نمی‌توانم نمره ۲۰ بدهم، چون قطعاً نمره‌ اش ۲۰ نیست و باید تلاش بکنیم ان‌شاءالله به نقطه مطلوبی برسیم.واقعیت این است که شورای نگهبان خدمت‌ های زیادی به نظام و مردم کرده است و زحمات همه اعضای شورای نگهبان در همه ادوار قابل تقدیر و قدردانی است و حالا چون باب شده است و نظرخواهی می‌ کنند، شاید نمره ۱۷ خوب باشد؛ حداقل برای دوره‌ای که من بوده‌ام، برای دوره‌ های گذشته را نمی‌توانم قضاوت کنم.

وی ادامه داد: شاید اگر ما برگردیم به سال ۶۰، مجموعه قوانین انتخاباتی و نظام انتخاباتی ما خیلی خوب بوده بود، چون رقابت سیاسی اینگونه نداشتیم و اینقدر ولع ثبت‌ نام نداشتیم که هر کسی بخواهد برود ثبت‌ نام کند.

او با توجه به کار آمد بودن نظام انتخاباتی در سال 60 گفت: این به دلیل اقتضائات آن زمان است که قانون انتخابات متعلق بود به آن زمان؛ هر چه جلوتر آمدیم، اقتضائات تغییر کرده است ولی قانون پا به پای اقتضائات زمان تغییر نکرده است.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان درباره نظارت استصوابی گفت: ما اگر در یک زمانی قانون خاصی نداشتیم ولی به قوانین دیگر استناد کردیم به این دلیل نیست که قانونی نبوده است. نظارت استصوابی استنباط اعضای محترم شورای نگهبان از اصل ۹۹ قانون اساسی است، این خودش قانون است؛ یعنی وقتی قانون اساسی‌ می‌ گوید که شورای نگهبان نظارت بر انتخابات خبرگان، انتخابات ریاست جمهوری، انتخابات مجلس و همه پرسی‌‌ها را برعهده دارد، برداشت شورای نگهبان به عنوان مفسّر قانون اساسی این است که این نظارت، لوازمی را می‌ طلبد و باید در این جهت گام بردارد و توسعه پیدا کند.