فرصت مطالعاتی اساتید در صنعت؛ قانونی که نیاز به تقویت دارد
به گزارش خبرگزاری آنا، ارتباط میان صنعت و دانشگاه، از مهمترین ارکان توسعه پایدار و پیشرفت فناوری در جوامع امروزی است. دانشگاه بهعنوان مرکز تولید علم و اندیشه، توانایی پرورش نیروی انسانی متخصص و خلاق را دارد، در حالی که صنعت بستر بهکارگیری دانش و تبدیل آن به محصول، فناوری و ثروت است.
پیوند مؤثر این دو حوزه، موجب میشود تا نتایج پژوهشهای دانشگاهی از حالت نظری خارج شده و در قالب طرحهای کاربردی به نیازهای واقعی جامعه پاسخ دهند. از سوی دیگر، حضور صنعت در فضای دانشگاه باعث میشود آموزشها به سمت مهارتمحوری، کارآموزی و کارآفرینی هدایت شود و دانشجویان در جریان مسائل واقعی بازار کار قرار گیرند. همکاری دانشگاهها با شرکتهای دانشبنیان، واحدهای فناور و بخش خصوصی، به شکلگیری پروژههای مشترک، تأسیس مراکز رشد و توسعه نوآوری کمک میکند.
در نهایت، ارتباط نظاممند میان دانشگاه و صنعت نهتنها به اشتغالزایی و رشد اقتصادی منجر میشود، بلکه موجب ارتقای کیفیت آموزش، افزایش بهرهوری ملی و حرکت کشور به سمت اقتصاد دانشبنیان خواهد شد. بدون این پیوند، علم در دانشگاه میماند و صنعت نیز از نوآوری و خلاقیت بازمیماند.
از همین رو؛ گفت و گوی تفصیلی با محمودرضا آقامیری رئیس دانشگاه شهیدبهشتی ترتیب دادهایم که در ادامه میخوانید.
ارتباط دانشگاه و صنعت در کشور ما چه وضعیتی دارد؟
ارتباط دانشگاه و صنعت موضوع تازهای نیست، اما در سالهای اخیر دوباره در حال شکلگیری است. در گذشته دانشگاه نتوانسته بود صنعت را به عنوان یک واقعیت اجتماعی درک کند و از طرف دیگر صنعت هم اعتماد و اعتباری برای همکاری با دانشگاه قائل نبوده است.
طی چهار تا پنج سال اخیر، تلاش شده ارتباط نزدیک و منظمی بین صنعت و دانشگاه برقرار شود تا دانشگاه بتواند پاسخگوی نیازهای واقعی صنعت باشد. البته انتظار صنعت از دانشگاه زمانی منطقی است که دارای امکانات، زیرساختهای پژوهشی و آزمایشگاهی کافی باشد.
دانشگاه شهیدبهشتی بهدلیل برخورداری از پژوهشکدهها و مراکز تخصصی در حوزههای مختلف از جمله گیاهان دارویی، نفت و انرژی، توانسته ارتباط موثری با صنایع مرتبط برقرار کند. در حال حاضر حدود ۱۰ پژوهشکده و مرکز تخصصی در دانشگاه فعال هستند که خدمات تحقیقاتی به صنایع ارائه میدهند.
وضعیت آزمایشگاهها و زیرساختهای پژوهشی دانشگاه شهیدبهشتی چگونه است؟
برخلاف گذشته که بیشتر آزمایشگاهها آموزشی بودند، امروز این دانشگاه دارای آزمایشگاههای پیشرفته و قابل اعتماد است. امکانات مناسب سبب شده استادان و دانشجویان در پروژههای صنعتی فعالتر شوند.
برای تشویق اعضای هیأت علمی به همکاری با صنعت چه اقداماتی انجام شده است؟
چارچوب اداری منظم همراه با ابزارهای تشویقی طراحی شده تا اساتید برای دریافت پروژههای صنعتی انگیزه بیشتری داشته باشند. هدف این است که حرکت پیشدستانهای از سوی دانشگاه به سمت صنعت شکل بگیرد.
ترکیب علوم انسانی و فنی؛ رمز تعامل مؤثر در همکاریهای صنعتی
دانشگاه شهیدبهشتی به دلیل دارا بودن ترکیب علوم انسانی و فنی، توانسته تعامل مؤثری میان دانشکدههای مختلف برقرار کند. حتی برخی دانشکدههای علوم انسانی مانند روانشناسی نیز در همکاری صنعتی پیشروتر از برخی دانشکدههای فنی عمل کردهاند.
منابع مالی پژوهشهای دانشگاه شهیدبهشتی از کجا تأمین میشود؟
بر اساس قانون، ۱۵ درصد از اعتبارات دانشگاهها باید به پژوهش اختصاص یابد. بخش عمده این درآمد از محل همکاریهای صنعتی تأمین میشود و اکنون حدود ۸۰ درصد درآمدهای اختصاصی دانشگاه شهیدبهشتی از صنعت به دست میآید.
همکاری دانشگاه با کدام صنایع و وزارتخانهها پررنگتر است؟
دانشگاه شهید بهشتی به سراغ صنعت رفته و نمیتوان گفت که با هیچ نهادی در ارتباط نیست، اما عمدهترین همکاری را با وزارتخانههای نفت، نیرو، برق، پتروشیمی و نیز شهرداریها و نهادهای مختلف داریم. همکاران ما با چندین سازمان مختلف در حال همکاری به خصوص در گروه علوم انسانی هستند. همچنین، از آنجایی که دانشگاه شهیدبهشتی در حوزه هوش مصنوعی به عنوان دستیار علمی چند وزارتخانه فعالیت میکند؛ پس پروژههای مربوط به این عرصه را انجام میدهیم.
آیا دانشجویان در این پروژهها نقش دارند؟
بله، دانشجویان میتوانند بخشی از پروژههای صنعتی باشند و حتی چند پایاننامه کارشناسی ارشد یا دکترا در یک پروژه ملی ترکیب شود. این رویکرد هم موجب تجربه عملی دانشجویان و هم گسترش ارتباط دانشگاه با صنعت میشود. دانشگاهها با شرایط فعلی پولی که دریافت میکنند، نمیتوانند زندگی کنند. دانشگاههای جهان هم با کمکهای دولت و هم با کمک وقف پیش میروند و هم خودشان سرمایه گذاریهایی انجام میدهند.
اساتید شریک سود محصولات صنعتی میشوند
مدل سرمایهگذاری دانشگاه شهیدبهشتی در پروژههای صنعتی چگونه است؟
دانشگاه شهیدبهشتی بیشتر سرمایهگذاری انسانی انجام میدهد. به این معنا که اگر همکاری دانشگاهی منجر به محصول شود، استاد یا گروه پژوهشی در سود آینده آن شریک خواهد شد. این مدل با حمایت مشاوران اقتصادی دانشگاه در حال ساماندهی است.
برای افزایش انگیزه اعضای هیأت علمی چه برنامههایی در نظر گرفته شده است؟
در نظر داریم بخشی از فعالیتهای صنعتی اساتید در فرآیند ارتقا و تبدیل وضعیت آنان لحاظ شود. این موضوع میتواند انگیزه همکاری با صنعت را چند برابر کند.
چه تغییری در آییننامه ارتقا ضروری است؟
نخستین اقدام شورای عالی انقلاب فرهنگی باید اصلاح آییننامه ارتقا باشد؛ چرا که اکنون معیارها بیشتر مقالهمحورند و به فعالیتهای صنعتی و کاربردی توجه کمتر میشود. با وجود آنکه تولید مقاله مهم است، باید در کنار آن برای فعالیتهای فناورانه نیز امتیاز قائل شد.
آیا دانشگاه میتواند در محتوای دروس آموزشی نیز تغییر ایجاد کند؟
بله، در حال حاضر پیشنهاد شده دانشگاهها بتوانند تا حدود ۲۵ درصد از دروس را متناسب با نیاز صنعت تغییر دهند. البته این کار با هماهنگی شورای برنامهریزی آموزشی وزارت علوم انجام میشود و در مواردی چند درس به اختیار دانشگاهها واگذار خواهد شد.
شهیدبهشتی؛ پیشنهادگر رشتههای نو، مجری مأموریتهای ملی
آیا دانشگاه شهید بهشتی بهصورت مستقل اقدام به معرفی رشتههای جدید میکند؟
یکسری رشتههای جدید را معرفی کردیم؛ در اصل نیازهایی را احساس کردیم، رشتههایی را اعلام کردیم، ولی اینگونه نیست که ما بگوییم مثلاً پنج تا درس ما انجام میدهیم، آنها باید اعلام کنند، مأموریت بدهند، چون بعد باید این برود تأیید شود و دانشگاه دیگر آن را انجام دهند.
این رشتههای جدید بر اساس کدام نیازها تعیین شدهاند؟
الان اکثر دانشکدهها متفاوتند. از آنجایی که هم اکنون بحث هستهای مطرح است، مثلاً رشته «کاربرد پرتو» در دانشگاه شهید بهشتی به پیشنهاد شهید شهریاری مطرح شد. در حوزه علوم انسانی، دوستان ما در دانشکده روانشناسی دو، سه رشته اعلام کردند. در پژوهشکده خانواده هم دو، سه رشته جدید اعلام شد. در اقتصاد، رشتههایی مثل اقتصاد اسلامی و اقتصادی که مرتبط میشود با موضوع تحریم و شرایط کشورمان اعلام شدند. در دانشکده حقوق هم بحث رشته حقوق بشر مطرح است. این رشتهها از همین دست هستند.
نقش اساتید در شناسایی و اعلام این نیازها چیست؟
اساتید به دلیل تخصصشان مرتبط هستند. مثلاً وقتی صنعت نفت نیازی دارد، یکی از اساتید دانشکده مدیریت ما پیشنهاد داد و پروپوزال به وزارت نفت فرستاد تا پروژههای مربوط به بهرهوری را اجرا کند. او با چند شرکت با اهداف ارزیابی، عیبیابی و افزایش بهرهوری قراردادهایی منعقد کرد.
آیا نیازها فقط از طرف دانشگاه اعلام میشوند؟
نه، بعضی وقتها از طرف صنعت اعلام میشوند. اما اگر مثلاً شهرداری متقاضی نباشد، استاد نمیتواند مأموریت بگیرد و وقتش را صرف پروژه کند. وقتی شهرداری نیاز را اعلام میکند، دانشگاه استاد مورد نظر را پیدا میکند و مأموریت میدهد. این روش نتیجهاش بسیار بهتر است.
ضرورت تقویت قانون فرصت مطالعاتی اساتید در صنایع
چه قوانینی در زمینه همکاری اساتید با صنعت وجود دارد؟
الان قانونی به نام «فرصت مطالعاتی اساتید در صنایع» وجود دارد که باید تقویت شود. این قانون میتواند کمک کند استاد برای شش ماه در صنعت حضور داشته باشد و ضمن شناخت عیوب، راهحل ارائه دهد. تا سه سال پیش صنعت از دانشگاه بیگانه بود و اعتماد نداشت، ولی امروز این روند تغییر کرده است.
این تغییر نگاه صنعت نسبت به دانشگاه چگونه شکل گرفته است؟
صنعت به تدریج با دانشگاه آشتی کرده و نیاز خود را احساس میکند. دلیلش نه اینکه صرفاً دانشگاه یا صنعت بهتر شده باشد، بلکه رشد سریع علم است. هر فردی که میخواهد رشد کند، یکی از راههایش را ارتباط با دانشگاه میداند، چون دانشگاه منبع علم روز است و مسائل جدید را دنبال میکند.
این روند در مقایسه با سایر کشورها چگونه است؟
در ارتباط صنعت با دانشگاه ما مدلی شبیه مدل آمریکایی داریم؛ یعنی دانشگاه کار خود را میکند، صنعت هم کار خودش را، ولی هرجا نیاز باشد کنار هم قرار میگیرند. در حالیکه مثلاً آلمان مدلی دارد که دانشگاه بخشی از صنعت شده و توسعه و تحقیق صنعتی را درون خود دارد. برای همین دانشگاههای آلمان «مهارتمحور» هستند، اما ما بیشتر دانشگاههای مستقل داریم. با این حال حدود ۴۰ درصد کشور ما نیز در مسیر مشابه حرکت میکنند.
نقش کنفرانسهای دانشگاهی در جذب دانشجو
در حوزه اشتغال دانشجویان چه برنامههایی در دانشگاه اجرا میشود؟
هر سال کنفرانسهای متعددی برگزار میکنیم. یکی از مهمترین آنها توسط پارک علم و فناوری دانشگاه است که شرکتهای دانشبنیان را دعوت میکند تا نیازهای شغلی خود را اعلام کنند. پارسال حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر از دانشجویان متقاضی بودند که از طریق این رویدادها جذب شدند.
اخیراً در کنفرانس انجمن رمز ایران، «کافه اشتغال» برگزار شد که تعداد زیادی دانشجو برای برقراری ارتباط با شرکتها مراجعه کردند و این طرح بسیار مؤثر بود.
حضور شرکتهای دانشبنیان در پارک علم و فناوری دانشگاه شهیدبهشتی چگونه است؟
پارک دانشگاه با شرکتهای دانشبنیان توافق کرده که درصدی از نیازهای شان را باید از طریق اساتید و دانشجویان مرتفع کنند. شرکتهای بزرگی مثل دیجیکالا و تپسی اینجا مستقر شدهاند و پروژههای نرمافزاری و برنامهنویسی خود را با همکاری دانشگاه انجام میدهند.
دانشگاه تولیدکننده فناوری نیست، بلکه تولیدکننده علم است. ما باید علم را به مرز دانش برسانیم تا استاد و دانشجو بتوانند بعداً در بازار آن را به محصول تبدیل کنند. دانشگاه فقط زمینه را برای ارتباط میان علم، فناوری و ثروت آماده میکند، نه اینکه مداخله مستقیم داشته باشد.
نقش نهادهای حاکمیتی در این روند چیست؟
مسئولان حاکمیتی باید زمینه را فراهم کنند تا شرکتهای دانشبنیان فعال شوند. وزارت علوم با راهاندازی سامانه «نان» برای ثبت نیازها و ایدهها در همین مسیر حرکت کرده است تا ایدههای پژوهشگران سریعتر به اجرا برسند.
۴۰ درصد ارتباطات صنعتی؛ دستاورد پیوند فارغالتحصیلان با دانشگاه
ارتباط فارغالتحصیلان با دانشگاه چگونه حفظ شده است؟
یکی از نقاط قوت دانشگاههای بزرگ، دانشآموختگانش هستند. بسیاری از آنها که امروز در صنعت یا نهادهای دیگر در جایگاههای مناسب هستند، اصرار دارند که ارتباط خود را با دانشگاه حفظ کنند. حدود ۴۰ درصد از ارتباطات صنعتی فعلی ما به واسطه همین شناخت و پیوند فارغالتحصیلان دانشگاه شهیدبهشتی ایجاد شده است.
آیا حمایت مالی از پروژههای دانشگاهی انجام میشود؟
بله، نهادهای مرتبط مثل سازمان تحقیقات، بودجه مناسبی را به تحقیقات دانشگاه تخصیص دادهاند تا این فعالیتها تداوم یابند.
انتهای پیام/
