«مرنجاب»بازیابی هویت سکونتگاهی دائمی پیشینیان یا تجهیز مقصد سفر موقت گردشگران؟

مقداد نمکی دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان در یادداشتی برای خبرگزاری آنا نوشت؛ «مرنجاب» (ثبت شده در فهرست میراث جهانی) ازجمله ۹۹۹ کاروانسرا‌های تاریخی ایران است که به دستور شاه‌عباس صفوی در اوایل قرن یازدهم هجری در حاشیه دریاچه نمک ساخته شد تا اقامت کاروانیان راه ابریشم و زائران مسیر حرکت به خراسان هموار شود. از آن زمان که در ساحل دریاچه سفیدپوش نمک در کویر مرکزی ایران، دژی استوار و امنیتی پایدار برقرار شد در اطراف آن، زندگی مردمانی با اشتغال به کار‌هایی متناسب با معادن و طبیعت کویر نمک و رُستنی‌های بیابانی رقم خورد.

حدود یک قرن پیش که در ایران برای افراد شناسنامه صادر شد؛ محل زندگی و کسب‌وکار اهالی هر منطقه به‌عنوان نام فامیلی آنها در شناسنامه‌ها ثبت شد که گویای پیشینه محل زندگیِ افراد بود. ازجمله آنها می‌توان به«مرنجاب» اشاره کرد که نشان از وجود یک نقطه زیستیِ هویت‌دار در روزگارِ گذشته بوده و افراد ساکنِ آن با عنوان «مرنجابی»، شناخته می‌شدند. امروزه نیز به‌کار بردن برخی پسوند‌های نام خانوادگی یا حتی نام فامیلی افراد همانند نمکی، صحرایی، کویری، هیزمی یا بیابانی گویای این مطلب است.

بیش از یک قرن پیش پیری کویرنشین به نام «غلام» دارای پسر‌هایی به نام آقاعلی، حبیب و شکرالله بود که زندگی خود را با شغلِ شترداری در مرنجاب گذراند و در اواخر دوره قاجاریه درگذشت و پیکرش در جوار حرم حضرت محمدهلال‌بن‌علی‌بن‌ابیطالب (ع) به خاک سپرده شد.

بعد از فوت غلام و به دلیل وجود ناامنی در برخی از دوره‌های زمانی در کویر و اطراف کاروانسرای مرنجاب که به‌عنوان مسیر عبور کاروان‌های شمال و جنوب ایران به شمار می‌آمد، ساکنان مرنجاب ازجمله پسرانِ غلام از کویرِ مرنجاب کوچ کرده و در آبادی‌های اطراف سکونت گزیدند.

در شمارِ نوادگانِ غلام، «حاج لطفعلی امیدی مرنجابی» فرزند آقاعلی بود که با مهاجرت خانوادگی از مرنجاب، سال‌ها در مزرعه«گاه‌روز» برزُک با احیای قنات و زمین، کشاورزی کرد و روایتِ روزگارِ زندگیِ اجدادش در مرنجاب از بیانش، شیرین و شنیدنی بود. لازم به یادآوری است که اکنون برخی از اهالی ساکن در آران به نام «مرنجابی» یا «مرنجابیان» شهرت دارند و برخی به «مرنجیان» شناخته می‌شود.

حالا با وجودی که برای «مرنجاب»، عنوانی بین‌المللی با حضور طبیعت گردان از نقاط مختلف جهان تصویر شده، جدای از موضوعاتی مانند مباحث گردشگری و طبیعت‌گردی یا استقرار مراکز صنعتی به دلیل استحصال از مواد معدنی دریاچه نمک که منبع مهمی از عناصر شیمیایی برای مصارف صنعتی است، ذکر این نکته دارای اهمیت بوده که آنچه بیش از هر چیز خواهد توانست هویت تاریخی مرنجاب را پایدار نگه داشته و بوم طبیعی و زیست گیاهی و جانوری این منطقه را حفظ کند.

توجه ویژه به بازگشت هویت انسانیِ این زیست‌بوم کویر مرکزی ایران است تا هم بتواند برای مهمانان مرنجاب میزبانی خوب و دارای خدمات متناسب با بوم‌گردی کویری فراهم آورد و هم با لحاظ تدابیر لازم به‌عنوان جایگاه مکانی در ساختار نظام اداری و تقسیمات کشوری، دارای عنوان رسمی شود.

به این وصف با سپاس از آفرینندگانِ رویداد‌های نشاط‌بخش برای منطقهٔ بین‌المللی «مرنجاب»، ضرورت ایجاد انگیزه برای بازگشت اهالی و احیای کار و زندگی آنها با هویت‌ِ سرزمینی «مرنجاب» و «دریاچه نمک» با رویکرد نوین و امروزی یادآوری می‌شود.