آنچه لازم است درباره سرمایه‌گذاری در بخش صنعت بدانیم
به گزارش خبرگزاری آنا، رشد اقتصادی از اهداف اصلی اقتصادی دولت‌ها است، چراکه گره بسیاری از مشکلات ازجمله اشتغال، فقر، توسعه زیرساخت‌ها، افزایش قدرت ملی و ارتقای جایگاه کشور در عرصه بین‌الملل از طریق آن باز می‌شود. ازاین رو ادبیات اقتصادی نیز بر نقش سرمایه‌گذاری در رشد اقتصادی تاکید کرده است، ازسوی دیگر بخش صنعت به عنوان یکی از مهمترین و متنوع‌ترین بخش‌های اقتصادی کشور در این زمینه اهمیت و جایگاه ویژه‌ای دارد.
اصلی‌ترین عامل برای ارتقای رشد اقتصادی چه در سطح کلان اقتصادی و چه در سطح بخش‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاری و انباشت سرمایه است. انباشت سرمایه دراقتصاد، به طور مستقیم به منزله نهاده اصلی موجب افزایش تولید می‌شود و به طور غیرمستقیم ازطریق افزایش بهره‌وری نیروی کار به بالارفتن سطح تولید منجر می‌شود. درحقیقت تداوم سرمایه‌گذاری شرط لازم حفظ روند رشد بلندمدت اقتصاد است.
در یک تحلیل کلی سرمایه‌گذاری و تداوم آن امری ضروری برای حفظ روند بلندمدت رشد اقتصادی است. شواهد نشان می‌دهد که به ویژه در دهه ۱۳۹۰ شمسی سرمایه‌گذاری صنعتی در ایران کاهش معناداری یافته است. تداوم این وضعیت می‌تواند رشد بلندمدت بخش صنعت را دچار وقفه کند. شناخت دلایل این پدیده با هدف احیای روند سرمایه گذاری صنعتی نیازمند شناخت عوامل مؤثر بر سرمایه گذاری و همچنین ساختار سرمایه گذاری در بخش صنعت تحت تأثیر سرمایه گذاری در بین صنایع مختلف است. ازاین رو، مسئله اصلی گزارش حاضر این است که به این شناخت برسد که سرمایه گذاری صنعتی از چه الگویی تبعیت می‌کند.
ساختار سرمایه‌گذاری در بخش صنعت
مرکز پژوهش‌های مجلس در پژوهشی با عنوان «بررسی ساختار سرمایه‌گذاری در بخش صنعت ایران و عوامل مؤثر بر آن» توضیح می‌دهد که نظر به اهمیت سرمایه‌گذاری در افزایش ظرفیت‌های تولیدی، به‌ویژه در صنعت و معدن، این گزارش به بررسی ساختار و ترکیب سرمایه‌گذاری در بخش صنعت و عوامل مؤثر بر آن در ایران پرداخته است.
در ادامه این گزارش تصریح شده که بررسی روند تشکیل سرمایه ثابت ناخالص و رشد آن در سطح کلان اقتصاد ایران نشان می‌دهد که سطح سرمایه‌گذاری از سال ۱۳۹۷ و پس از آن روندی نزولی داشته و رشد آن نیز در کل دهه ۱۳۹۰ بسیار پرنوسان بوده است. بررسی توزیع سرمایه‌گذاری در بین رشته‌فعالیت‌های صنعتی نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در بخش صنعت ایران توزیعی بسیار نامتقارن داشته است. بیش از نیمی از سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته صنعت ایران به‌ترتیب در صنایع «تولید مواد شیمیایی و فراورده‌های شیمیایی»، «تولید فلزات پایه» و «تولید کک و فراورده‌های حاصل از پالایش نفت» انجام شده که عمدتاً صنایعی بزرگ و مبتنی‌بر سرمایه و انرژی و ذخایر معدنی هستند.
وضعیت‌شناسی سرمایه‌گذاری در بخش صنعت
نقطه نظر‌ها و یافته‌های کلیدی گزارش مرکز پژوهش‌ها هم تشریح شده است. در توضیح اولین یافته این گزارش آمده بررسی ساختار تشکیل سرمایه ثابت ناخالص و رشد آن در سطح کلان اقتصاد ایران نشان می‌دهد که سطح سرمایه‌گذاری از سال ۱۳۹۷ و پس از آن روندی نزولی داشته و رشد آن نیز در کل دهه ۱۳۹۰ بسیار پرنوسان بوده است. تداوم وضعیت فعلی در میان‌مدت به‌معنای کاهش ظرفیت‌های اقتصاد ایران و درنهایت کاهش چشم‌انداز رشد اقتصادی است.
بررسی وضعیت سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات به‌عنوان مهمترین جزء سرمایه‌گذاری، متغیر پیشران سرمایه‌گذاری است
براساس این گزارش بررسی وضعیت سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات به‌عنوان مهمترین جزء سرمایه‌گذاری (که به‌ویژه یکی از مسیر‌های انتقال فناوری به اقتصاد ایران نیز محسوب می‌شود)، متغیر پیشران سرمایه‌گذاری است.
در تشریح بخش دیگری از یافته‌های این گزارش تصریح شده که سال ۱۳۸۶ را در ایران می‌توان سالی در نظر گرفت که بعد از آن سرمایه‌گذاری در بخش صنعت رو به افول گذاشته است. اکثر شاخص‌های مورد بررسی در این گزارش نشان می‌دهد که از این سال به بعد بخش صنعت وارد مرحله رکود سرمایه‌گذاری شده و به‌رغم نوسان‌های مختلف، هنوز از مرحله رکودی خارج نشده است. به‌نظر می‌رسد به‌غیر‌از اتفاقات منفی مانند تحریم‌های اقتصادی و شوک ناشی از بیماری کرونا، فضای کسب‌و‌کار نامناسب، سیاست‌های متغیر و بی‌ثبات اقتصادی، افزایش دخالت‌های دولت در صنایع (انواع قیمت‌گذاری‌ها و دخالت‌ها) و سایر موارد مشابه سبب بروز رکود در بخش صنعت ایران شده است.
یکی از یافته‌های گزارش مرکز پژوهش‌ها این است که بررسی توزیع سرمایه‌گذاری در بین رشته‌فعالیت‌های صنعتی نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در بخش صنعت در ایران توزیعی بسیار متمرکز داشته است.
تمرکز زدایی و توزیع سرمایه‌گذاری در بین رشته‌فعالیت‌های صنعتی
در توضیح این سرمایه گذاری متمرکز در بخش صنعت بیان شده که بیش از نیمی از سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در بخش صنعت ایران به‌ترتیب در صنایع «تولید مواد شیمیایی و فراورده‌های شیمیایی»، «تولید فلزات پایه» و «تولید کک و فراورده‌های حاصل از پالایش نفت» صورت گرفته است که عمدتاً صنایعی بزرگ و مبتنی‌بر سرمایه و انرژی و ذخایر معدنی هستند. درواقع الگوی کلی بیانگر آن است که سرمایه‌گذاری عمدتاً روی محصولاتی انجام شده است که در بالادست فعال هستند و این در حالی است که ارزش افزوده بالاتر نیازمند حرکت به سمت پایین دست است که الگوی فعلی سرمایه‌گذاری با آن سازگار نیست.
آخرین بخش گزارش ارائه پیشنهاد‌های تقنینی، نظارتی و یا سیاستی است. در این بخش توضیح داده شده که با توجه به زمان‌بر بودن سرمایه‌گذاری‌های صنعتی از‌یک‌سو و سودآوری فعالیت‌های سرمایه‌گذاری موازی (بازار ارز، مسکن، خروج سرمایه و ...)، سیاست مناسب برای احیای سرمایه‌گذاری صنعتی در ایران مستلزم ارتقای امنیت سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک‌های مختلف است و سیاست‌هایی که تنها به مشوق‌های سرمایه‌گذاری توجه کنند و به موضوع مهم امنیت سرمایه‌گذاری‌ها توجه نداشته باشند، به تنهایی موفق نخواهند بود.
مرکز پژوهش‌ها معتقد است باید توجه داشته باشیم که سرمایه‌گذاران برای انجام سرمایه‌گذاری همواره سود و بازده سرمایه‌گذاری، دوره بازگشت سرمایه و ریسک‌های سرمایه‌گذاری در گزینه‌های مختلف را با یکدیگر مقایسه می‌کنند.
این نهاد پژوهشی معتقد به کاهش ریسک سرمایه گذاری است و در توضیح آن هم نوشته که در بخش صنعت به‌دلیل پیچیدگی فنی بالای فعالیت‌های صنعتی اکثراً دوره بازگشت طولانی‌تر و ریسک‌های مختلف مرتبط با فعالیت صنعتی از بسیاری دیگر از فعالیت‌های اقتصادی بیشتر بوده است. در این شرایط، ارتقای امنیت اقتصادی و کاهش ریسک‌های سرمایه‌گذاری صنعتی و پرهیز از سیاستگذاری‌های متغیر و بی‌ثبات‌کننده با هدف کاهش ریسک این بخش برای تشویق سرمایه‌گذاری ضروری است.
انتهای پیام/
