واقعیت افزوده و گردشگری؛ تحول در معرفی تاریخ و فرهنگ ایران با فناوری‌های نوین
خبرگزاری آنا؛ مشکلات توسعه سریع و ناپایدار شهری، مانند آنچه در بسیاری از شهر‌های بزرگ آمریکا مشاهده می‌شود، به چالش‌های جدی در حوزه‌های زیرساخت، محیط زیست و رفاه اجتماعی منجر می‌شود.
بی‌خانمانی در شهر‌های بزرگ آمریکا به‌عنوان نمونه‌ای بارز از این مشکلات، پیامد‌های منفی قابل توجهی بر صنعت گردشگری، امنیت عمومی و کیفیت زندگی شهروندان داشته است.
کاهش جذابیت مقاصد گردشگری، احساس نبود امنیت میان گردشگران، افت کیفیت خدمات شهری، تخریب زیرساخت‌ها و افزایش جرم و جنایت، همه از تبعات این توسعه نامتوازن و توجه ناکافی به ابعاد اجتماعی و اقتصادی شهر‌ها هستند.
تجربه آمریکا در این زمینه زنگ خطری برای کشور ماست و نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی شهری بلندمدت و پایدار با در نظر گرفتن ظرفیت‌های محیطی و اجتماعی، برای پیشگیری از توسعه نامتوازن و پیامد‌های منفی آن در ایران ضروری است؛ بنابراین برای جلوگیری از تکرار این تجربه تلخ در ایران، نیازمند رویکردی چندوجهی هستیم که شامل اقدامات حمایتی برای افراد بی‌خانمان، سرمایه‌گذاری در مسکن اجتماعی، ارتقای امنیت عمومی از طریق افزایش حضور پلیس و استفاده از فناوری‌های نوین، بهبود زیرساخت‌های شهری و بهخصوص توسعه فرهنگ گردشگری مسئولانه و جامعه‌محور است.
این رویکرد باید بر پایه فرهنگ غنی ایرانی - اسلامی استوار باشد و ضمن جذب گردشگر به حفظ هویت و اصالت شهر‌های تاریخی ایران نیز توجه ویژه‌ای داشته باشد.
در کنار این اقدامات، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند اپلیکیشن‌های موبایلی، واقعیت افزوده و واقعیت مجازی می‌تواند تجربه گردشگری را متحول کرده و ایران را در رقابت جهانی ارتقا دهد.
موضوع کلیدی حفظ تعادل میان توسعه گردشگری و حفظ هویت شهر‌های تاریخی بوده که نیازمند رویکردی متوازن و پایدار در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری است.
در گزارش زیر تلاش خواهیم کرد علاوه بر بررسی راهکارهای مقابله با این چالش‌ها و حفظ هویت شهر‌های تاریخی ایران و کنکاش دقیق‌تر وضعیت گردشگری شهری در ایران در دوران تحریم به این سؤال پاسخ دهیم که ایران چگونه توانسته با وجود محدودیت‌های بین‌المللی از ظرفیت‌های داخلی و مزیت‌های رقابتی خود برای توسعه گردشگری شهری بهره ببرد و چه راهکار‌ها و استراتژی‌هایی می‌تواند برای مقابله با چالش‌های پیش رو و توسعه پایدار این صنعت مهم در ایران اتخاذ کند؟
در گزارش پیش رو تلاش می‌کنیم به بررسی تغییرات و تحولات صنعت گردشگری شهری در ایران در طول ۵۰ سال گذشته هم بپردازیم و این بررسی شامل جنبه‌های مختلفی ازجمله رشد زیرساخت‌ها، تغییر الگو‌های سفر، نقش فناوری، تأثیر اقتصادی و اجتماعی و همچنین چالش‌های موجود در این صنعت بوده و هدف از این تحلیل، ارائه نگاهی جامع به وضعیت کنونی صنعت گردشگری در ایران و چشم‌انداز‌های آینده آن است.
از سویی با بررسی دقیق‌تر چالش‌ها و مشکلات عدیده آمریکا در صنعت گردشگری به این نتیجه می‌رسیم که آمریکا در این صنعت درگیری بحران‌های شدیدی است؛ از کاهش جذابیت مقاصد گردشگری تا احساس عدم امنیت میان گردشگران و تخریب زیرساخت‌ها.
براین اساس، در قالب پرونده «شتاب علمی؛ پیشروی ایران، رکود غرب» و (نیم‌قرن پیشرفت) گفت‌وگویی را با حسین کلانتری خلیل‌آباد عضو هیئت علمی دانشگاه، دکترای تخصصی برنامه‌ریزی شهری با گرایش شهرسازی و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز ترتیب دادیم تا به‌صورت علمی وضعیت «گردشگری» را مورد بررسی قرار دهیم.
خبرگزاری آنا به‌دلیل اهمیت صنعت گردشگری و طولانی بودن مصاحبه، این گفت‌و‌گو را در چند بخش تقدیم مخاطبان می‌کند.
بخش چهارم گپ و گفت آنا با کلانتری خلیل‌آباد در پی می‌آید: (بخش نخست، دوم و سوم را اینجا، اینجا و اینجا بخوانید)
گردشگری آمریکا در سراشیبی سقوط؛ از افزایش بی‌خانمانی تا تخریب زیرساخت‌ها
آنا: گردشگری شهری در آمریکا در دهه‌های اخیر با مشکلاتی مانند افزایش جرم و جنایت، بی‌خانمانی و تخریب زیرساخت‌ها مواجه شده است. به نظر شما، چه درس‌هایی می‌توان از تجربه آمریکا و غرب در این زمینه گرفت تا از بروز مشکلات مشابه در شهر‌های ایران جلوگیری شود؟
کلانتری خلیل‌آباد: یکی از مشکلات اصلی شهر‌های بزرگ آمریکا، توسعه سریع و ناپایدار بوده که سبب فشار زیاد بر زیرساخت‌ها و محیط زیست شده است؛ بنابراین به‌دلیل پیشگیری از تکرار این تجربه در ایران، برنامه‌ریزی شهری باید به‌صورت بلندمدت و با در نظر گرفتن ظرفیت‌های محیطی و اجتماعی انجام شود تا بتوان از توسعه نامتوازن جلوگیری کرد.
مشکل بی‌خانمانی از بزرگ‌ترین چالش‌های شهر‌های گردشگری در آمریکا به شمار می‌رود. سانفرانسیسکو، لس‌آنجلس، سیاتل، و نیویورک ازحمله شهر‌هایی هستند که بی‌خانمانی در آنها نتیجه ترکیبی از نابرابری اقتصادی، عدم دسترسی به مسکن مناسب و سیاست‌های نادرست است.
افزایش بی‌خانمانی و تخریب زیرساخت‌ها در آمریکا تأثیر قابل توجهی بر گردشگری شهری گذاشته و این تأثیرها شامل جنبه‌های منفی زیر هستند:
کاهش جذابیت مقصد‌های گردشگری: وجود تعداد زیاد بی‌خانمان‌ها در مناطق توریستی موجب کاهش جذابیت این مناطق برای گردشگران می‌شود و در برخی موارد، این موضوع ممکن است گردشگران را از بازدید مکان‌های مشهور شهری منصرف کند.
احساس عدم امنیت: افزایش تعداد بی‌خانمان‌ها و تخریب زیرساخت‌های شهری احساس عدم امنیت را در میان گردشگران ایجاد کرده و این وضعیت موجب کاهش علاقه گردشگران به بازدید از شهر‌های بزرگ آمریکا شده است.
کاهش کیفیت خدمات شهری: بی‌خانمان‌ها به‌دلیل نداشتن دسترسی به خدمات مناسب ازجمله خدمات بهداشتی، استفاده نادرست از فضا‌های عمومی یا رفتار‌های نامناسب، وضعیت نامطلوبی را در محیط شهر‌های بزرگ امریکا ایجاد کرده‌اند و این موضوع منجر به افت کیفیت محیط‌های گردشگری و کاهش جذابیت آنها شده است.
تخریب زیرساخت‌های شهری مانند سیستم حمل‌ونقل عمومی، جاده‌ها و فضای عمومی: این موضوع عمدتاً توسط بزهکاران و بی‌خانمان‌ها صورت می‌گیرد و کیفیت خدماتی که به گردشگران ارائه می‌شود را کاهش داده و این امر تجربه گردشگری را تحت تأثیر قرار داده و سبب ایجاد نارضایتی گسترده در این زمینه بوده است.
تصویر منفی از شهر: افزایش بی‌خانمانی و زیرساخت‌های آسیب‌دیده می‌تواند تصویری منفی از شهر به‌عنوان یک مقصد گردشگری ارائه دهد و افزایش آمار جرم و جنایت و رسانه‌ای شدن آن به ارائه یک تصویر منفی از شهر‌های بزرگ آمریکا و به تبع آن کاهش جذب گردشگر منجر شده، بنابراین گردشگرانی که دنبال تجربه‌های امن و محیط‌های زیبا هستند تلاش می‌کنند از بازدید این شهر‌ها خودداری کنند.
افزایش جرم و جنایت در آمریکا: بالارفتن نرخ جرایم مانند سرقت، حمله فیزیکی و تجاوز در مناطق گردشگری آمریکا به‌طور مستقیم بر تعداد بازدیدکنندگان تأثیر منفی دارد و بسیاری از گردشگران از سفر به شهر‌هایی با نرخ بالای جرم و جنایت مانند نیویورک و سیاتل اجتناب می‌کنند.
در مجموع، افزایش بی‌خانمانی و تخریب زیرساخت‌ها اثرات منفی بر صنعت گردشگری شهری آمریکا داشته و می‌تواند به کاهش درآمد‌های حاصل از گردشگری و تغییر در اولویت‌های گردشگران منجر شود.
ما می‌توانیم با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مسکن اجتماعی و ارائه خدمات حمایتی از تکرار تجربه تلخ آمریکایی‌ها در کشورمان پیشگیری کنیم.
آنا: با توجه به ریشه‌های فرهنگی و مذهبی فقدان گردشگری مسئولانه در غرب، چه سازوکار‌های فرهنگی و آموزشی می‌توان در ایران برای ترویج گردشگری مسئولانه و جلوگیری از بروز مشکلات مشابه طراحی کرد؟
کلانتری خلیل‌آباد: فقدان گردشگری مسئولانه و جامعه‌محور در آمریکا و برخی کشور‌های غربی که عمدتاً ریشه در باور‌های فرهنگی و مذهبی دارد از دیگر عواملی است که در ایران اسلامی بر بنیاد فرهنگ غنی ایرانی ـ اسلامی قابل پیشگیری است.
بهبود فرهنگ گردشگری مسئولانه از طریق آموزش گردشگران درباره تأثیر رفتارشان بر جامعه محلی و محیط زیست می‌تواند از مشکلاتی مانند تخریب زیرساخت‌ها و آلودگی جلوگیری کند؛ بنابراین برای جلوگیری از بروز شرایط مشابه در ایران و حفظ جذابیت شهر‌های توریستی، می‌توان به اقداماتی در دو زمینه اجتماعی و امنیتی پرداخت.
ایجاد برنامه‌های جامع حمایتی برای افراد بی‌خانمان ازجمله ارائه سرپناه‌های موقت، برنامه‌های آموزش حرفه‌ای و مشاوره برای کمک به بازگشت آنها به جامعه می‌تواند وضعیت بی‌خانمانی را بهبود بخشیده و ارائه مسکن اجتماعی و دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی نیز از دیگر اقدامات مؤثر در این زمینه است.
سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری و جلب مشارکت بخش خصوصی
آنا: علاوه بر اقدامات حمایتی از بی‌خانمان‌ها، چه راهکارهای عملی و قابل اجرا در زمینه امنیت عمومی و زیرساخت‌های شهری برای حفاظت از جذابیت شهر‌های توریستی ایران در برابر آسیب‌های ناشی از گردشگری وجود دارد؟
کلانتری خلیل‌آباد: فراهم آوردن مسکن‌های ارزان‌قیمت برای اقشار کم‌درآمد ازطریق سیاست‌های مسکن‌سازی دولتی و همکاری با بخش خصوصی می‌تواند از دیگر راه‌های مبارزه با بی‌خانمانی باشد.
بهبود فرهنگ گردشگری مسئولانه از طریق آموزش گردشگران درباره تأثیر رفتارشان بر جامعه محلی و محیط زیست از مشکلاتی مانند تخریب زیرساخت‌ها و آلودگی جلوگیری می‌کند؛ بنابراین برای جلوگیری از بروز شرایط مشابه در ایران و حفظ جذابیت شهر‌های توریستی، می‌توان به اقداماتی در دو زمینه اجتماعی و امنیتی پرداخت
از سوی دیگر افزایش حضور پلیس در مناطق گردشگری و استفاده از فناوری‌هایی مانند دوربین‌های نظارتی برای افزایش امنیت می‌تواند به کاهش جرایم کمک کند. نظارت هوشمند و واکنش سریع پلیس به حوادث موجب افزایش اعتماد گردشگران به امنیت شهر‌ها خواهد شد.
بهبود زیرساخت‌های شهری و توسعه فضا‌های عمومی ایمن و تمیز مانند پارک‌ها، مراکز تفریحی و گردشگری که از امنیت مناسب برخوردار باشند، از دیگر راه‌های جذب گردشگران است. مدیریت مناسب زباله و حفظ بهداشت عمومی در این فضا‌ها نیز بسیار حائز اهمیت است.
افزون بر آنچه گفته شد، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری و جلب مشارکت بخش خصوصی برای ایجاد محیط‌های امن، تمیز و جذاب برای گردشگران می‌تواند به رونق بیشتر گردشگری شهری کمک کند.
تبلیغ تصویر مثبت از شهر‌های کشورمان و استفاده از رسانه‌ها برای ارائه این تصویر امن از شهر‌های توریستی ایران و ترویج مقاصد گردشگری ایمن و جذاب، آگاهی‌بخشی به شهروندان، تقویت فرهنگ مهمان‌نوازی و مسئولیت‌پذیری در قبال گردشگران ازطریق برنامه‌های آموزشی می‌تواند به بهبود تجربه گردشگری و کاهش وقوع جرائم کم که این مهم به نوبه خود سبب پیشگیری از وقوع جرائم اجتماعی و تأثیر آن بر گردشگری شهری خواهد بود.
آنا: نقش فناوری‌های نوین (مانند اپلیکیشن‌های موبایل، واقعیت افزوده و ...) در ارتقای تجربه گردشگری شهری در ایران چیست و چگونه می‌توان از این فناوری‌ها به طور مؤثرتری برای جذب گردشگران و بهبود کیفیت خدمات استفاده کرد؟
کلانتری خلیل‌آباد: فناوری‌های نوین نقش بسیار مهمی در ارتقای تجربه گردشگری شهری در ایران ایفا می‌کنند و می‌توانند به شکل مؤثری در جذب گردشگران و بهبود کیفیت خدمات کمک کنند و با توجه به افزایش استفاده از تکنولوژی در زندگی روزمره، گردشگران انتظار دارند تجربه‌های گردشگری آنها با فناوری‌های نوین بهبود یابد.
در این راستا و در گام نخست اپلیکیشن‌های موبایل می‌توانند به‌عنوان راهنما‌های دیجیتال برای گردشگران عمل کرده و اطلاعات جامعی درباره جاذبه‌های گردشگری، رستوران‌ها، هتل‌ها، نقشه‌های تعاملی و مسیر‌های شهری ارائه دهند.
ارائه تور‌های خودراهنما از دیگر روش‌های بهره گیری از فناوری‌های ریجیتال جهت جذب بیشتر گردشگران شهری به شمار می‌رود.
اپلیکیشن‌های خودراهنما با استفاده از GPS می‌توانند مسیر‌های مختلف را به گردشگران پیشنهاد داده و اطلاعات تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی درباره هر مکان را به صورت صوتی یا متنی ارائه کنند و این راهنما‌های دیجیتال به گردشگران امکان بازدید از مکان‌ها را به شکل مستقل و بدون نیاز به راهنما‌های حضوری می‌دهند.
آنا: با توجه به ظرفیت‌های واقعیت افزوده در ارتقای تجربه گردشگری، چگونه می‌توان محتوای واقعیت افزوده جذاب، دقیق و متناسب با فرهنگ و تاریخ ایران تولید و ارائه کرد تا علاوه بر جذب گردشگران به حفظ و ترویج میراث فرهنگی نیز کمک شود؟
کلانتری خلیل‌آباد: استفاده از واقعیت افزوده برای نمایش اطلاعات تاریخی و فرهنگی مکان‌ها می‌تواند تجربه گردشگری را بسیار جذاب‌تر کند. گردشگران می‌توانند با استفاده از دوربین گوشی‌های هوشمند خود، اطلاعات دقیق‌تری درباره بنا‌ها و آثار تاریخی به صورت تصویری مشاهده کنند، به‌عنوان مثال، می‌توان بازسازی سه‌بُعدی یک بنا یا نمایش تصاویری از دوران تاریخی آن را در محل اصلی ارائه داد.
واقعیت مجازی امکان بازدید از مکان‌های تاریخی و فرهنگی را به صورت مجازی برای گردشگرانی که به دلایل مختلف نمی‌توانند حضور فیزیکی داشته باشند، مهیا می‌کند و این فناوری می‌تواند به معرفی جاذبه‌های کمتر شناخته شده ایران در سطح بین‌المللی کمک کند.
در مجموع، ایران با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های دیجیتال، واقعیت افزوده، بازاریابی آنلاین و توسعه زیرساخت‌های هوشمند می‌تواند تجربه گردشگری خود را متحول کرده و رقابت‌پذیری خود را در بازار جهانی افزایش دهد.
آنا: با توجه به اهمیت حفظ هویت و اصالت شهر‌های تاریخی ایران، چگونه می‌توان بین توسعه گردشگری شهری و حفاظت از میراث فرهنگی تعادل برقرار کرد و چه راهکار‌هایی برای مدیریت گردشگری در بافت‌های تاریخی پیشنهاد می‌کنید؟
کلانتری خلیل‌آباد: حفظ هویت و اصالت شهر‌های تاریخی ایران در کنار توسعه گردشگری یکی از چالش‌های اساسی در مدیریت گردشگری شهری است. برای ایجاد تعادل بین این دو حوزه، می‌توان با استفاده از رویکردی پایدار و متوازن، هم به حفظ میراث فرهنگی و تاریخی کمک کرد و هم توسعه اقتصادی و اجتماعی ناشی از گردشگری را ارتقا داد.
نخستین گام برای حفظ شهر‌های تاریخی، ارزیابی دقیق ظرفیت‌های آنها در پذیرش تعداد گردشگران برای پیشگیری از آسیب به ساختار‌های فرهنگی و تاریخی است.
گردشگری نباید به‌صورت متمرکز در فصل‌ها یا مناطق خاصی اتفاق بیفتد و باید تلاش شود تا گردشگری در طول سال و در تمامی مناطق توزیع شود؛ به‌عنوان مثال توسعه گردشگری در فصول خلوت‌تر و تبلیغ مقاصد کمتر شناخته‌شده می‌تواند فشار بر شهر‌های تاریخی معروف را کاهش و تنوع مقاصد گردشگری را افزایش دهد.
دیگر اینکه ساخت و ساز‌های جدید در شهر‌های تاریخی باید با معماری و محیط تاریخی شهر سازگار باشد. کنترل دقیق بر پروژه‌های ساختمانی بهخصوص در مناطق نزدیک به آثار تاریخی می‌تواند از آسیب به منظر فرهنگی و معماری شهر‌ها جلوگیری کند، برای این منظور باید مقررات ویژه‌ای در زمینه معماری و شهرسازی در مناطق تاریخی وضع شود.
آگاهی‌بخشی به مردم محلی و گردشگران درباره اهمیت حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخی از دیگر راهکارهای مؤثر به شمار می‌رود. برگزاری دوره‌های آموزشی برای ساکنان شهر‌های تاریخی درباره چگونگی تعامل با گردشگران و حفظ هویت فرهنگی و همچنین ارائه اطلاعات به گردشگران درباره رفتار مسئولانه و محترمانه تأثیر زیادی در حفظ این شهر‌ها خواهد داشت.
انتهای پیام/
