۱۵ دی در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری آنا، تاریخ علم مملو از رویداد‌های مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروز‌ها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز 15 دی برابر با 4 ژانویه را ورق می‌زنیم.

***

فرهنگستان علوم

۱۵ دی ۱۳۶۶ خورشیدی  میلادی در صدو‌سی‌وپنجمین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی به استناد بند چهارِ قانون اهداف و وظایف آن شورا، تاسیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران به تصویب رسید. در ابتدا ۱۵ استاد برجسته رشته‌های مختلف کشور به‌عنوان اعضای پیوسته اولیه فرهنگستان علوم برگزیده شدند و این فرهنگستان فعالیتش را در ۱۳۶۹ رسما  آغاز کرد. فرهنگستان علوم یکی از چهار فرهنگستان جمهوری اسلامی ایران است. سه فرهنگستان دیگر عبارت‌اند از: فرهنگستان علوم پزشکی ایران، فرهنگستان هنر و فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

ماهواره روسی اسپوتنیک ۱

۴ ژانویه ۱۹۵۸ میلادی برابر با 15 دی ۱۳۳۶ خورشیدی، ماهواره روسی اسپوتنیک ۱، اولین وسیله ساخته دست بشر که به دور زمین چرخید، پس‌از ۹۲ روز گردش در فضا به‌دلیل نیروی مقاومت شاره به جو سقوط کرد و متلاشی شد. اسپوتنیک (به‌معنی «همسفر») از قزاقستان به فضا پرتاب شد. این فضاپیما هر ۹۵ دقیقه با حداکثر سرعت ۸ کیلومتر بر ثانیه و در ارتفاع ۵۰۰ مایلی، دور زمین می‌چرخید. این ماهواره پس‌از هزارو۴۴۰ دور چرخیدن دور زمین و پیمودن حدود ۷۰میلیون کیلومتر سقوط کرد.

قطار مترو بدون راهبر

۴ ژانویه ۱۹۶۲ میلادی برابر با 15 دی ۱۳۴۰ خورشیدی، اولین قطار مترو کاملاً خودکار بخش خدمات تجاری دارای مسافر در شهر نیویورک آغاز به کار کرد. این قطار طی یک دوره آزمایشی ۶ ماهه به عنوان یک وسیله‌ حمل‌ونقل عمومی ۲هزارو۶۰۰  فوتی بین ایستگاه‌های میدان تایمز و گراند سنترال فعالیت کرد. این قطار بدون راهبر روز بعد، به‌مدت سه ساعت در ساعات شلوغی صبح و عصر خدمت کرد و با حداکثر سرعت ۳۰ متر بر ساعت، یک سفر رفت و برگشت این قطار با احتساب زمان انتظار در ایستگاه حدود ۴.۵ دقیقه طول می‌کشید. این قطار خودکار تا ۲۱ آوریل ۱۹۶۴ باوجود اعتراض‌های راهبرهای مترو در خدمت باقی ماند و در این تاریخ در آتش‌سوزی بزرگی که در نزدیکی یک ایستگاه رخ داد طعمه حریق شد و از بین رفت.

مریخ‌نورد روح

۴ ژانویه ۲۰۰۴ میلادی برابر با 15 دی ۱۳۸۲ خورشیدی، مریخ‌نورد روح (Spirit) بر سطح مریخ فرود آمد. این فرود درست سه‌هفته پیش‌از فرود مریخ‌نورد دوقلویش که فرصت (Opportunity) نام داشت انجام شد. روح از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۰ فعال بود. این مریخ‌نورد رباتیک در اواخر سال ۲۰۰۹ در یک «تله شن» با زاویه‌ای گیر کرد که مانع از شارژ مجدد باتری‌های خورشیدی‌اش می‌شد. آخرین ارتباط روح با زمین در ۲۲ مارس ۲۰۱۰ رخ داد.

مبدع آزمایش فکری «گربه شرودینگر»

۴ ژانویه ۱۹۶۱ میلادی برابر با 15 دی ۱۳۳۹ خورشیدی، اروین شرودینگر فیزیکدان اتریشی که با گربه شرودینگر شهرت دارد درگذشت. شرودینگر یکی از دانشمندانی بود که در پیشنهاد و گسترش نظریه موج، نقش اساسی ایفا کرد. از مکانیک موجِ او، نتایجی مهمی در مکانیک کوانتومی پدیدار شد. شرودینگر و پل دیراک، فیزیک‌دان انگلیسی، برای پیشنهاد معادله موج، به‌طور مشترک برنده نوبل فیزیک سال ۱۹۳۳ شدند. شرودینگر و آلبرت اینشتین در سال ۱۹۳۵آزمایش گربه شرودینگر را به‌عنوان پارادکسی مطرح کردند که بیان می‌کند اگر قوانین مکانیک کوانتومی بر اشیای عادی و روزمره اعمال شود، چه رخ می‌دهد.