در آنا بخوانید؛
اختلال زشتانگاری؛ زیبایی در نگاه مجازی
در دنیای امروز، جراحی‌های زیبایی به یکی از محبوب‌ترین روش‌ها برای تغییر ظاهر تبدیل شده‌اند، اما این روند به‌طور خاص در ایران با چالش‌های فرهنگی و روانی پیچیده‌ای همراه است. چطور جامعه‌ای که در آن فشار‌های اجتماعی برای زیباتر بودن بیشتر از همیشه است، بر سلامت روان افراد تأثیر می‌گذارد؟
به گزارش خبرنگار سلامت آنا، بازار داغ بلاگر‌های صنعت مد و زیبایی، باعث شده است که استاندارند‌های زیبایی نیز در سطح جهان تغییرکند. در این بازار مکاره نباید نقش فیلتر‌ها را دست کم گرفت. البته خیلی هم دور از ذهن نیست که انسان همواره برای زیبایی بیشتر تلاش کند، اما زیبایی‌های دروغین که فیلتر‌ها آنها را به وجود می‌آورد، یقینا می‌تواند فشار‌های ناشی از تعریف زیبایی جدیدی برای مخاطب به همراه داشته باشد. بدیهی است هر کس به ابزار‌ها و تکنولوژی‌های روز دنیا مثل تلفن همراه‌های پیشرفته، دسترسی داشته باشد از فیلتر‌های زیبایی جدید تری هم برخوردار می‌شود و جذاب‌تر است.
زیبایی آقا و خانم ندارد و خواسته درونی هر انسانی تمایل به زیباتر شدن است. معیار‌ها و استاندارد‌های زیبایی در هرکشور با توجه به فرهنگ، مذهب و تاریخ آن مرز و بوم متفاوت است. اما آمار‌های جهانی خبر از تغییر این معیار‌ها در سراسر جهان می‌دهند. گمان می‌رود گسترش فضای مجازی و همه‌گیر شدن آن نقش بسیاری در تغییر چارچوب‌های زیبایی دارد.
در بیشتر کشور‌های دنیا، ملاک‌های زیبایی تغییر و توجه تعداد زیادی از مردم را به خود جلب کرده است در این بین ایران هم از قافله عقب نمانده و به اصطلاح سبک‌های جدید زیبایی وارد کشورمان شده است. با این وجود برای تغییر نگرش مردم در رابطه با ظاهر خود به تبلیغات گسترده نیاز است. صاحبان بزرگ صنعت مُد و زیبایی برای اینکه مردم را مجاب به استفاده از عمل‌های زیبایی کنند از بلاگر‌های شبکه‌های اجتماعی کمک گرفته‌اند. البته دلایل مختلفی برای جذب مردم به انجام جراحی‌های زیبایی وجود دارد از مسائل اجتماعی و فرهنگی گرفته تا مسائل روانشناختی و پزشکی؛ اما به جرات می‌توان گفت بلاگر‌های عرصه مد و زیبایی یکی از عناصر مهم و اثرگذار در این زمینه محسوب می‌شوند. از این سو برخی بلاگر‌ها برای تکمیل پازل شو‌های تبلیعاتی خود و تاثرگذاری هرچه بیشتر، خود را به دست جراحان زیبایی سپرده و تغییرات بسیاری را در چهره خود ایجاد کردهاند.
در این میان افرادی که پول کافی برای انجام عمل‌های زیبایی ندارند، به ناچاراز فیلتر‌های زیبایی استفاده میکنند. فیلتر‌های زیبایی که از تنوع جذابی نیز برخوردارند، توانسته گروه‌های سنی مختلف را به خود جذب کند. طوری که در شبکه‌های اجتماعی تعداد بسیار زیادی از عکس‌ها با اعمال فیلتر‌های زیبایی به اشتراک گذاشته شده‌اند.
استفاده از فیلتر‌های زیبایی، طرفداران بسیاری دارد. از نوجوانان و جوانان گرفته تا افراد مسن همه به دنبال ایجاد تغییر در چهره خود هستند. زمانی فقط بانوان به زیبایی اهمیت میدادند؛ اما امروزه آقایان هم وارد عرصه مُد و زیبایی شده‌اند طوری که در مطب‌های زیبایی معمولا چند مرد در صف انتظار هستند. از سوی دیگر درعکس‌های اینستاگرامی مردانی را می‌بینیم که برروی تصاویر خود فیلتر انداخته‌اند تا زیباتر به نظر برسند.
برخی کارشناسان معتقدند مردم به علت کمبود اعتماد به نفس از فیلتر‌های زیبایی استفاده میکنند و تبلیغات افسارگسیخته برخی بلاگر‌ها در راستای انجام عمل‌های زیبایی و استفاده از ژل و بوتاکس، موجب کاهش اعتماد به نفس در میان مردم شده است. نبود اعتماد به نفس موجب می‌شود اقشار مختلف جامعه، از چهره خود رضایت نداشته و در اشتراک تصاویر خود از رتوش‌های مختلف استفاده کنند.
بهتر است مسئولان مربوطه در راستای تقویت اعتماد به نفس مردم تلاش کنند تا همه گروه‌های سنی از ظاهر خود رضایت نسبی داشته باشند. به عقیده برخی روانشناسان توجه بیش از حد به ظاهر ریشه در ضعف فرهنگی و نبود فرهنگسازی مناسب دارد؛ بنابراین مسئولان ذی ربط باید با تدوین و پیشبرد سیاست‌های فرهنگی سازگار با باور‌های ایرانی-اسلامی، اعتماد به نفس بخشی از جامعه که در معرض آسیب را تقویت کنند.
جراحی که موجب رضایت نمی‌شود!
«محمد» به عنوان یکی از کاربران معروف فضای مجازی به خبرنگار خبرگزاری آنا می‌گوید: «تعداد زیادی از کاربران فضای مجازی، دنبال کننده افراد زیبا هستند. این موضوع باعث شده تا من هم برای دیده شدن و جذب فالور به سمت استفاده از فیلتر‌های زیبایی بروم. حتی به فکر انجام عمل‌های زیبایی در برخی نقاط صورتم هستم.» به گفته کارشناسان، وجود این تصورات اشتباه در رابطه با ظاهر؛ نشان دهنده اختلال «شخصیت نمایشی» یا «جلب توجه و دیده شدن» در افراد است که موجب می‌شود برای جلب توجه از ابزار‌های زیبایی که راحت‌ترین آنها «فیلتر» است، استفاده کنند.
نکات گفته شده در بالا زمانی نگران کننده می‌شود که برخی افراد برای زیباتر شدن دست به انجام چندین عمل زیبایی می‌زنند حتی پس از انجام آن هم از چهره جدید خود رضایت نداشته و مجدد از فیلتر‌های زیبایی در عکس‌ها و ویدئو‌های خود استفاده میکنند. برای اثبات این موضوع کافی است به صفحه یکی از بلاگر‌های معروف رجوع کنیم. هر کدام از آنها ده‌ها عمل زیبایی انجام داده؛ اما بازهم در استور‌ها و عکس‌های خود از فیلتر استفاده میکنند. برخی کارشناسان و روانشناسان معتقدند استفاده از فیلتر‌های زیبایی موجب شده است تا برخی جوانان و نوجوانان اعتماد به نفس انتشار عکس از چهره واقعی خود را نداشته باشند و این معضلی است که جامعه امروزی با آن مواجه است.
ایران بیستمین کشور در انجام عمل‌های جرای زیبایی
آمار دقیقی از تعداد افراد مبتلا به اختلال خودزشتانگاری وجود ندارد، اما براساس گزارش انجمن بین المللی جراحی زیبایی پلاستیک که مربوط به سال ۲۰۲۱ است، جراحی‌های زیبایی ۳/۱۹ درصد افزایش داشته است. بنا به گفته این محققان تا سال ۲۰۲۱، جراحی‌های زیبایی حداقل ۳۳ درصد افزایش داشته است. در آن سال آمریکا رتبه اول جراحی‌های زیبایی پلاستیک را در اختیار داشت و برزیل در رتبه دوم بود.
رتبه سوم مربوط به کشوری آسیایی، یعنی چین بود و بعد از آن ژاپن و کره جنوبی، جایگاه‌های ۴ و ۵ را به خود اختصاص داده بودند. ایران در عمل جراحی بینی، رتبه اول را داشت ولی در بررسی مجموعه جراحی‌های زیبایی، درحال حاضر، ایران رتبه بیستم را دارد. همچنین طبق تحقیقات انجمن بین المللی جراحی پلاستیک زیبایی (ISAPS) درسال ۲۰۱۸، کشور‌هایی همچون آمریکا، برزیل، مکزیک، آلمان و هند جزو پنج کشور اولی دارای بیشترین تعداد جراحی زیبایی هستند.
در همین رابطه در سال‌های ۹۰ و ۹۱ در بیمارستان تخصصی پوست رازی، وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران، پژوهشی انجام شده که نتایج قابل تاملی دارد. نزدیک به ۲۰۰ نفر از مراجعان که بیشتر آنها را خانم‌ها تشکیل میدادند، در این تحقیق که درباره اختلال «بادی دیسمورفیک» یا «بدشکل انگاری» بدن بود، شرکت کردند. مشخص شد یک سوم این افراد دچار اختلال بدشکل انگاری بدن هستند و بیشتر آنها را جوانانی تشکیل میدادند که در دهه دوم و سوم زندگی خود بودند. شیوع این اختلال روانی میان متاهل‌ها و مجرد‌ها تقریبا برابر بود ولی در افرادی با تحصیلات بالاتر شیوع کمتری داشت. همچنین تعداد بیشتری از طبقه اجتماعی- اقتصادی پایین جامعه و افرادی که متحمل آسیب‌هایی در کیفیت روابط خود شده بودند، میان اینها وجود داشتند.
زشتانگاری یک اختلال روانی
اختلال زشتانگاری یا (body dysmorphic disorder) یک بیماری روانی است. بیمار کوچکترین نقص صورت خود را به حدی بزرگ میکند که تمام فکرش درگیر آن می‌شود درحالی که واقعیت امر اینگونه نیست و اصلا شاید دیگران متوجه آن نشوند. افرادی که دچار این اختلال هستند از مشکل ظاهری خود ناراحت و شرمسارند و اعتماد به نفس حضور در جمع‌های دوستانه را ندارند. بیمارانی که مبتلا به اختلال خودزشتانگاری هستند ساعت‌ها در مقابل آینه به دنبال یک نقص ظاهری جدید هستند و نواقص را آنقدر در ذهن خود پررنگ میکنند که اضطراب تمام آنها را فرا میگیرد.
افرادی که اختلال خودزشت انگاری دارند درگیر یک مشکل ظاهری کوچک و ناچیز می‌شوند؛ در صورتی که این مشکل برای دیگران پیش‌پا افتاده و غیرقابل تشخیص است. آنها بر این باورند ظاهرشان نقایصی دارد که موجب زشتی شده و این بیماران همواره تلاش میکنند مشکلات ظاهری خود را با آرایش و پوشیدن لباس‌های مختلف پنهان کنند و به طور مستمر در حال مقایسه هستند. از سوی دیگر این افراد مدام دغدغه تأیید دیگران و اطرافیان را دارند و میخواهند ظاهر خود را بی‌نقص جلوه دهند.
زینب حاج کاظمی، روانشناس و استاد دانشگاه آزاد در گفت‌و‌گو با خبرنگار آنا، در رابطه با خودزشتانگاری اظهار کرد: خودزشت انگاری یا بدشکلی بدنی یک اختلال روانی است که طی آن فرد در رابطه با ظاهر خود وسواسگونه برخود میکند. این افراد گمان میکنند برخی اعضای بدن یا صورتشان از نظر زیبایی ناقص است درحالی که این موضوع تصور خیالی ذهن او است. وجود این اختلال می‌تواند زندگی بیماران را مختل و مشکلاتی برای آنها ایجاد کند.
وی در ادامه به نقش خودپنداری در این بیماران اشاره کرد و ادامه داد: یکی از مهمترین عواملی که افراد را به سمت خودزشتانگاری و انجام جراحی‌های زیبایی سوق میدهد، خودپنداری است. به عبارتی دیگر خودپنداری تصورات ذهنی فرد از ویژگی ظاهری و شخصی خود است که معمولا ریشه در کودکی دارد.
این روانشناس افزود: در فرایند رشد کودک، بازخورد‌های دیگران نقش بسزایی در شکل‌گیری اعتماد به نفس و رضایت فرد از ظاهر خود دارد. تعریف و تمجید یا نقد‌های اطرافیان از چهره و اندام کودک، تصویری از ویژگی‌های ظاهری را در ذهن او می‌سازد. ریشه بسیاری از مشکلات جوان که به طور وسواسگونه سراغ عمل‌های زیبایی می‌روند در کودکی آنها است. در فرایند رشد کودک، بازخورد‌های دیگران نقش بسزایی در شکل‌گیری اعتماد به نفس و رضایت فرد از ظاهر خود دارد.
والدین مراقب نقد‌های خود باشند
حاج کاظمی بیان کرد: اگر والدین کودک به خصوص پدر، از ظاهر فرزندش نقد کند، ممکن است تصویر بدنی کودک را دچار مشکل کند. معمولا نقد‌های والدین در ذهن کودکان می‌ماند وبه مرور زمان تصور زشت بودن در زهن آنها شکل میگیرد. در بزرگسالی نیز برای رسیدن به زیبایی مطلوب خود در عکاسی‌ها از فیلتر استفاده کرده و در اولین فرصت به سراغ عمل‌های جراحی می‌رود.
وی به نقش رسانه‌ها و فضای مجازی اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از عواملی که موجب شده افراد از چهره خود ناراضی باشند، پیروی از مُد در رسانه و فضای مجازی است. معمولاً افراد معروف همچون بازیگران معروف افرادی هستند که از عمل‌های زیبایی استفاده کردهاند و این موضوع موجب الگوبرداری مردم از آنها می‌شود.
این استاد دانشگاه در پیشنهادی بیان کرد: افرادی که تصمیم به انجام جراحی‌های زیبایی دارند قبل از انجام آن به یک روانشناس مراجعه کنند تا مورد ارزیابی قرار گیرند. گاهی ممکن است در جلسات روانشناسی افراد از انجام جراحی‌های زیبایی منصرف شوند یا حداقل پس از عمل، از ظاهر جدید خود رضایت داشته باشند.
حاج کاظمی گفت: پزشکان برای درمان افرادی که دچار اختلال زشتانگاری هستند از روش تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس استفاده میکنند تا میزان توجه آنها به عوامل ظاهری و بیرونی کمتر شود.
جراحی‌های زیبایی تبدیل به یک مقوله اجتماعی
جراحی‌های زیبایی در ایران، فراتر از یک تغییر فیزیکی، به یک مقوله اجتماعی پیچیده تبدیل شده است. این روند، که تحت تأثیر نارضایتی از بدن و فشار‌های فرهنگی قرار دارد، نه تنها به تغییرات ظاهری منجر می‌شود، بلکه تبعات روانی و اجتماعی جدی‌ای به همراه دارد. بسیاری از افرادی که به این عمل‌ها روی می‌آورند، در جستجوی پذیرش اجتماعی و بهبود احساس خود هستند، اما ممکن است پس از عمل با مشکلاتی همچون اضطراب، افسردگی یا حتی نارضایتی از نتیجه روبه‌رو شوند. از این رو، لازم است که علاوه بر تشویق به زیبایی طبیعی، آموزش‌های روانشناختی و مشاوره پیش از عمل برای افرادی که قصد دارند به جراحی‌های زیبایی روی بیاورند، فراهم شود. تنها با یک نگاه جامع و پشتیبانی از جنبه‌های روانی این فرآیند، می‌توان به نتایج پایدارتر و مفیدتری در جامعه رسید.
انتهای پیام/
