لزوم بومی سازی داده‌ها در کشور چیست؟ / از حفظ حریم خصوصی تا مصون سازی زیرساخت‌های سایبری

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، بومی سازی داده‌ها به معنای فرایند ذخیره داده‌ها درون مرز‌های یک کشور خاص و در محل تولید داده‌ها است که به آن ملی گرایی داده نیز گفته می‌شود و شامل تنظیم برخی مقررات ویژه برای کنترل مستقیم دولت بر داده‌های تولید شده توسط شهروندان واقع در یک محدوده جغرافیایی است و به طورکلی به معنای الزام برای ذخیره سازی فیزیکی داده‌ها درون مرز‌های یک کشور تعریف شده است. از این رو بسیاری از کشور‌های گوناگون، در پی وضع قوانینی برای بومی سازی داد‌ها هستند.

برای مثال، نیجریه به عنوان یک کشور آفریقایی همه مشترکان و مشتریان داده‌های شرکت‌های فناوری اطلاعات و نیز شرکت‌های تولیدکننده داده‌های دولتی را ملزم کرده است تا داده‌ها را داخل این کشور ذخیره سازی کنند یا آلمان، شرکت‌های مخابراتی و ارائه کنندگان خدمات اینترنتی را ملزم کرده است تا داده‌ها را درون قلمرو این کشور ذخیره کنند و یا حتی روسیه که همه پایگاه‌ها داده‌های شخصی شهروندان در داخل کشور نگهداری می‌کند. کشور‌های دیگر نظیر استرالیا و یا خصوص هند نیز قوانینی دارند که انتقال داده‌ها در حوزه‌های خاص همانند سلامت و دولت را محدود و مشروط می‌کنند.

 یکی از ویژگی‌های فضای سایبر در عصر حاضر این است که شرکت‌های اطلاعاتی واسطه عمده و یا پلتفرم‌های بزرگ همانند گوگل که کاربران درسطح جهان به آنها اعتماد می‌کنند و داده‌های اطلاعات خصوصی خود را در اختیارشان قرار می‌دهند در آمریکا واقع شده اند. در بیشتر موارد، این شرکت‌ها در راستای سیاست‌های نهاد‌های اطلاعاتی مختلف دولت آمریکا و نیز در جهت اجرای قانون دست به افشای اطلاعات کاربران می‌زنند. تحت فشار‌های مختلف هم امکان دارد که این شرکت‌ها از استاندارد‌های رمزگذاری کنند و امکان دسترسی مخفیانه به داده‌ها را فراهم نمایند.

حریم خصوصی کاربران در معرض نظارت سودجویان 

 این موضوع سبب می‌شود که حریم خصوصی کاربران جهانی آنها در معرض نظارت ناخواسته قرار گیرد. برای مثال ادوارد اسنودن مشاور آژانس امنیت ملی آمریکا دست به افشاگری درباره برخی برنامه‌های نظارتی زد که این نهاد با همکاری واسطه‌های اطلاعاتی یا پلتفرم‌های بزرگ همانند مایکروسافت، گوگل و اپل انجام داده بود. اجرای این برنامه‌ها سبب شده بود تا امکان دسترسی مستقیم نهاد‌های امنیتی و اطلاعاتی امریکا به داده‌های ارتباطی کلیه کاربران، سیاستمداران و شرکت‌های مختلف در سرتاسر جهان فراهم شود.

 در واقع آمریکا تلاش می‌کند به کمک این زیرساخت‌های ارتباطی واسطه یا پلتفرم‌های بزرگ منافع سیاسی خود را به پیش ببرند بنابراین، به دلیل تمرکز پلتفرم‌های بزرگ در داخل مرز‌های امریکا موقعیت و فرصت مناسبی برای اهداف مختلف دولت آمریکا از منظر ذخیره سازی و تحلیل داده‌ها در جهت کاربرد‌های گوناگون از جمله نظارتی و تجاری پدید آمده است. افشاگری‌های اسنودن و پوشش رسانه‌های وسیع آن سبب شد تا بسیاری از دولت‌ها با ارائه برنامه‌های ابتکاری بومی سازی داده‌ها برنامه‌هایی را در جهت توسعه زیرساخت‌های داخلی در جهت منافع سیاسی خود در پیش بگیرند.

الزام برای بومی سازی داده‌ها یا محدودیت بر سر جریان آزاد اطلاعات در سال‌های اخیر در کشور‌هایی نظیر ویتنام، اندونزی، ایران، چین، برزیل، هند، استرالیا، کره، نیجریه و اخیراً روسیه صورت گرفته است. گرچه انواع آن مختلف است؛ برای مثال، برخی از کشور‌ها نوعی ممنوعیت کلی را برای انتقال همه مقوله‌های داده‌های شخصی به خارج از کشور خود اعمال می‌کنند، اما کشور‌های دیگر نظیر کره جنوبی و استرالیا در مواردی خاص همانند سلامت و امور مالی محدودیت‌هایی را برای حفاظت از داده‌های حساس شهروندان خود تعیین کرده اند.

اهمیت بومی سازی داده‌ها 

 از این رو بومی سازی داده‌ها را از جنبه‌های مختلفی حائز اهمیت است؛ امنیت داده به این معنا که بومی سازی داده‌ها به منزله ابزاری برای ارتقاء امنیت داده و در نتیجه حفاظت از حریم خصوصی و امنیت اطلاعات شخصی کاربران در برابر کنشگران غیردولتی تلقی شده است. اما در عمل ممکن است تأمین کنندگان محلی نتوانند همان میزان از دقت تأمین کنندگان جهانی واسطه‌ها یا پلتفرم‌های آنلاین را به کار برند؛ علت این موضوع منابع مالی کمتر، تخصص پایین‌تر، نیاز کمتر به جذب مشتریان و همینطور محدودیت از نظر سطح فناوری است. حقوق فردی حفاظت از حقوق اساسی در انتقال و ذخیره سازی آنلاین داده‌ها یکی از نگرانی‌های عمده همه دولت‌ها است. فاصله فیزیکی بین محل تولید داده و کاربرتولیدکننده آن داده‌ها در یک زمان مشخص، سبب تضعیف قوانین حفاظت از حقوق افراد می‌شود؛ به ویژه زمانی که اعمال این قوانین به مکان وابسته باشد؛ بنابراین استفاده از الزامات بومی سازی برای ممانعت از انتقال داده‌ها به خارج می‌تواند به منزله ابزاری برای حفاظت از حقوق شهروندان تلقی شود.  جلوگیری از نظارت خارجی  ممانعت از نظارت دولت‌های خارجی بر داده‌های تولید شده توسط شهروندان یک کشور، یکی از توجیهات عمده برای اعمال قوانین محلی سازی داده‌ها و مبتنی بر این باور است که اگر داده‌ها خارج از کشور باشند امنیت و حریم خصوصی افراد به مخاطره میافتد.  نظارت داخلی دولت‌ها می‌توانند از بومی سازی داده‌ها به عنوان ابزاری برای اطمینان از دسترسی به داده‌ها برای اجرای قوانین داخلی در جهت تحقیق و جمع آوری شواهد استفاده نمایند.

جمع بندی

بنابراین در کشور ما با توجه به افزایش ترافیک داده ضرورت دارد تا یک راهبرد بلندمدت برای سیاستگذاری در مورد بومی سازی داده در داخل کشور پیشنهاد و در مورد آن در سطوح مختلف تصمیمات الزم اتخاذ شود. همچین باید زیرساخت‌های فناورانه و فنی و نیز دانش فنی مورد نیاز برای تحقق این اصل در کشور فراهم و تأمین شود.