فناوری و دولت آینده (۲۳)؛
رئیس جمهور آینده حمایت بیشتری از دانش‌بنیان‌ها داشته باشد
استاد دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه تهران با بیان اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت کافی نمی‌شوند، گفت: امیدوارم دولت بعدی حمایت بیشتری از شرکت‌های دانش‌بنیان داشته باشد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، ایران به واسطه داشتن اساتید فرهیخته، جوانان نخبه و پژوهشگران و مخترعان از ظرفیت‌های علمی و فناوری بسیاری زیادی برخوردار است؛ افرادی که سرمایه‌های ملی محسوب می‌شوند و می‌توانند با خلاقیت ایده‌های نوآورانه‌شان را تبدیل به ثروت کنند. طی چند سال اخیر، پژوهشگران و نخبگان دانشگاه‌ها توانسته‌اند در شرایط تحریم با اتکا به توانمندی‌های کشور دستاورد‌های عظیمی خلق کنند و خدماتی به جامعه و صنعت ارائه دهند، اما در این مسیر با چالش‌های زیادی نیز مواجه شده اند.
واکاویی بیشتر این مسئله و انتظار جامعه دانشگاهی و فرهیخته از رئیس جمهور آینده باعث شد تا گفت‌وگویی با کارن ابری‌نیا استاد دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه تهران داشته باشیم.
مشروح گفت‌وگو به شرح زیر است:
*رئیس جمهور آینده باید از چه ویژگی‌هایی برخوردار باشد و چطور باید از ظرفیت‌های علمی و فناوری برای رفع مشکلات جامعه و توسعه پایدارکشور استفاده کند؟
ابری‌نیا: رئیس جمهور باید یک دید کلی در زمینه به‌کارگیری علم و فناوری داشته باشد تا بتواند افق‌های دور را مشاهده کند. امروزه مبنای تصیم گیری، حرکت و استراتژی‌ها و راهبرد‌های کوتاه مدت و بلندمدت همه کشور‌های توسعه یافته و همچنین کشور‌های در حال توسعه بر پایه دانش است به عبارت دیگر این کشور‌ها مسیر دانش را انتخاب کرده اند و در آن جهت پیش می‌روند و در همه زمینه ها، کار‌های علمی انجام می‌دهند.
امروزه دانشگاه‌ها در پیشرفت‌های علمی و پروسه‌های علمی در زمینه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و فناوری پیشتاز هستند. به اصطلاح دانشگاه موتور توسعه است. ما هم اگر می‌خواهیم در ایران توسعه پایداری داشته باشیم باید تصمیم گیری‌ها، استراتژی‌ها و راهبرد‌های کوتاه مدت و بلند مدت‌مان بر مبنای دانش و علم باشد. رئیس جمهور آینده و تیم همراه او باید چنین دیدگاهی داشته باشند یعنی توسعه پایدار کشور را بر مبنای پیشرفت علمی و توسعه علمی ببینند.
اگر او این امر را مد نظر قرار دهد و در همه کار‌ها از کارشناسان خبره و افراد عالم استفاده کند، تصمیم گیری‌هایش بر اساس مطالعات و یافته‌های علمی خواهد بود و به این ترتیب می‌توانیم در یک مدت کوتاه و قابل توجهی به توسعه پایدار دست پیدا کنیم.
*چه مسائلی در دولت سیزدهم و دولت‌های پیشین در زمینه علم و فناوری مغفول مانده‌اند که باید رئیس جمهور آینده توجه ویژه‌ای به آن موارد داشته باشد؟
ابری‌نیا: متاسفانه دانشگاه عرصه تاخت و تاز شده است. تصمیم گیری‌هایی هم که در نهاد علم انجام می‌شد، خارج از دانشگاه بود. دانشگاه نهادی است که تفاوت زیادی با دیگر نهاد‌ها دارد. نگاه ما به دانشگاه نمی‌تواند نگاه مشابه‌ای با اداره‌های سازمان‌ها باشد. دانشگاه، نهادی پویا و دینامیک است. افرادی در این نهاد کار می‌کنند که صاحب خلاقیت و ایده هستند.
آنها باید نوآوری داشته باشند و برای ایجاد پیشرفت توسعه باید همواره فعالیت‌هایی به سمت جلو انجام دهند. در اداره‌های هر وزاتخانه و سازمانی به کارمندان و کارشناسان وظایف مشخصی سپرده شده است. اگر کارشناسان خبره باشد، کار محوله را به نحو احسن انجام خواهد داد، اما فضای دانشگاه کاملا متفاوت است.
در این نهاد اعضای هئیت علمی و دانشجویان، پژوهشگران و افرادی وجود دارند که به صورت پویا و دینامیکی کار کرده و یک مسیر رو به جلو و پیشرفتی را طی می‌کنند. در واقع این افراد افق‌های جدیدی را به روی جامعه باز می‌کنند؛ بنابراین نحو اداره دانشگاه بسیار متفاوت‌تر از نهاد‌ها و سازمان‌های دیگر است. معمولا در همه دنیا دانشگاه‌ها باید مستقل و آزاد و در محیطی به دور از تنش باید باشند.
متاسفانه در چند سال اخیر دانشگاه محیط پر تنشی بود. بسیاری از اساتید، دانشجویان اخراج یا تعلیق شدند. انواع و اقسام محدودیت‌ها برای اساتید اجرا و پرونده سازی شده است. این کار‌ها اصلا مناسب محیط دانشگاه نیست.
امیدوارم رئیس جمهور آینده این روش را تغییر دهد و روشی به کار گیرد تا دوباره استقلال و آزادی به دانشگاه‌ها بازگردانده شود تا بتوانند کارآمدتر شوند و بازدهی مناسب‌تر و راندمان بالاتری برای خدمت رسانی به کشور داشته باشند؛ متاسفانه دانشگاه‌های ما در خدمت کشور نیستند یعنی به خدمت گرفته نمی‌شوند و به حاشیه رانده شده‌اند.
*با توجه به اینکه کشور طی چند سال اخیر در شرایط سخت تحریم به سر می‌برد، آیا دولت توانسته است از ظرفیت‌های دانشگاه‌ها برای رفع نیاز صنایع استفاده کند؟ آیا دولت توانسته است ارتباط خوبی میان دانشگاه و صنعت به وجود آورد؟
ابری‌نیا: تجربه‌ها نشان داده‌اند هر زمان کشور دچار تهدید و فشار خارجی قرار گرفته است و صنایع نتوانسته‌اند تجهیزات مورد نیازشان را از خارج تامین کنند به دانشگاه‌ها روی آورده‌اند. دانشگاه‌ها در این سال‌ها توانسته‌اند در نقش خوبی در اقتصاد و تولید کشور ایفا کنند، اما متاسفانه طی ۳ الی ۴ سال اخیر با اعمال تحریم‌ها و برهم زدن برجام توسط دولت آمریکا، هیچ استفاده‌ای از دانشگاه‌ها نشده است.
دانشگاه‌ها هیچ پروژه جدیدی نگرفته‌اند و مختصر طرح‌های پیشین را ادامه داده‌اند بنابراین مشاهده می‌شود روابط بین المللی نیز بر فعالیت دانشگاه‌ها تاثیر گذاشته است. دانشگاه مکانی است که می‌توانیم از دیپلماسی علمی بهره‌مند شویم.
دیپلماسی علمی در کنار دیپلماسی سیاسی میتواند ارتباطاتی میان دانشگاه‌های ایران با دانشمندان کشور‌های مختلف برقرار کند. این امر باعث می‌شود کانال‌های جدید ارتباطی به روی کشور باز شود.
اکنون اساتید کشور به علت هزینه‌های بالا، نگرفتن ویزا و از این قبیل مشکلات حتی قادر به شرکت در کنفرانس‌های بین المللی نیستند. تاثیرگذاری روابط بین المللی نه تنها در دانشگاه‌ها باید در مجموعه سیستم عمومی کشور مشاهده کنیم.
* اکنون برخی از اساتید کشور مانند شما در راستای خدمت به کشور به راه اندازی استارت‌آپ و شرکت دانش‌بنیان اقدام کرده‌اید، شما و پژوهشگرانی مانند شما در این راه با چه موانعی مواجه هستید؟ آیا دولت در این زمینه به شما کمکی کرده است؟ توقع‌تان از رئیس جمهور آینده چیست؟
ابری‌نیا: با یکی از دانشجویانم شرکت دانش‌بنیان راه اندازی کرده‌ام. پیش از این طی سال‌هایی هم که مسئولیت دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه تهران را برعهده داشتم، سعی کردم یک زیست بوم کارآفرین و نوآوری را ایجاد کنم، اما واقعیت امر حمایت کافی از ما نمی‌شود.
اغلب تصور می‌کنیم اگر یک شرکت دانش بنیانی تاسیس شود، کافی است، اما اصلا اینطور نیست حتی در پیشرفته‌ترین کشور‌ها مانند آمریکا هم اگر بر فرض مثال ۱۰۰ استارت‌آپ آغاز به کار کنند، ۹۵ درصد آنها با وجود حمایت‌ها از میان می‌روند و تنها ۵ درصد باقی می‌مانند. در ایران نیز وضع به همین منوال است.
این ۵ درصد از شرکت‌ها باید حمایت شوند، در غیر این صورت رشد پیدا نخواهند کرد. اکنون در ایران با وضعیتی مواجه هستیم که سرمایه کافی در اختیار دانش بنیان‌ها قرار نمی‌گیرد. این شرکت‌ها حمایت کافی نمی‌شوند.
از سوی دیگر با وجود اینکه گفته می‌شود این شرکت‌ها مشمول تخفیف مالیاتی هستند، اما از آنها مالیات گرفته می‌شود. این شرکت‌ها باید انواع و اقسام عوارض و ارزش افزوده را پرداخت کنند.
انواع این عوارض، مالیات را دولت از این شرکت‌ها می‌گیرد و آنها حمایت لازم نمی‌شوند. حمایت‌ها در حد حداقلی است، اما کفایت نمی‌کند. امیدوارم رئیس جمهور آینده و تیم همراه او به این مسئله توجه ویژه‌ای داشته باشد و از شرکت‌های دانش بنیان حمایت بهتری به عمل آورد.
انتهای پیام/
