تأثیر مشارکت تورگردان‌ها در پایداری و توسعه سکونتگاه‌های محلی

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تورگردان‌ها و عرضه‌کنندگان محلی مجرب، آموزش دیده، و آشنا با جاذبه‌های طبیعی و فرهنگ ساکنان محلی، به مثابه میانجی و هدایت‌گر گردشگران هستند.

آن‌ها از طریق مشارکت و ارائه آموزش، یادگیری و فهم مشترک در ارتباط با محیط پاک و تمیز و فرهنگ بومی‌ساکنان کانون‌های گردشگری، تسهیل‌ساز برقراری ارتباط فرهنگی دوستانه و سازنده میان گردشگران و ساکنان سکونتگاه‌های روستایی و شهری مقاصد گردشگری می‌شوند. این مقوله، علاوه بر افزایش جذب گردشگر در مقاصد، به دلیل افزایش میزان جذابیت مقاصد گردشگری، سبب پایداری  اجتماعی ـ اقتصادی گردشگری و جهت‌یابی آن به سمت توسعه پایدار می‌شود.  

مشارکت تورگردان‌ها و عرضه کنندگان محلی آموزش دیده و مجرب در زمینه جذب گردشگر و توسعه زیرساخت‌ها، در افزایش میزان درآمد و ثروت نسل‌ها و درنتیجه پایداری و توسعه سکونتگاه‌های مسیر و مقصد گردشگری مؤثر است. با این‌وجود، به دالیل مختلفی اهمیت و جایگاه مشارکت آنان تشخیص داده نشده است. بدین‌ترتیب، در سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی و گردشگری آن چنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است.

ناصر شفیعی ثابت (استادیار گروه جغرافیای انسانی دانشگاه شهید بهشتی) و سعیده هراتی فرد (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه شهید بهشتی) در مقاله‌ای مشکلات زیرساختی و موانع در زمینه ارتقای توانمندی تورگردان‌ها و عرضه‌کنندگان محلی در منطقه تهران و البرز را مورد بررسی و مطالعه قرار داده‌اند.

این تحقیق به شیوه توصیفی ـ تحلیلی از طریق ۸۲۱ نمونه تصادفی تورگردان و عرضه کنندگان محلی و ۸۱۱ نمونه تصادفی سکونتگاه مسیر و مقصد به مطالعه نقش تورگردان‌ها در پایداری و توسعه سکونتگاه‌ها از هر دو دیدگاه تورگردان‌ها و ساکنان محلی پرداخته است.

در این پژوهش برای سنجش متغیر‌ها سطح توسعه یافتگی سکونتگاه‌ها تعداد ۵۶ شاخص در چارچوب ۴ معیار نظام محیطی، نظام اجتماعی ـ اقتصادی و کالبدی سنجیده شده است.

در ارتباط با مؤلفه اثرگذار توانمندی و مشارکت تورگردان‌ها تعداد ۶۵ شاخص در قالب ۵ معیار اجتماعی و فرهنگی، فنآوری اطالعات، آموزش و اطالع رسانی، اقتصادی، کالبدی و سیاستگذاری سنجیده شده است.

از نظر این پژوهش مشارکت تورگردان‌ها و عرضه‌کنندگان محلی آموزش دیده و مجرب به مثابه یکی از مهمترین مؤلفه اثرگذار در نظام فضایی گردشگری علاوه بر تحول و توسعه عملکرد و ساختار گردشگری در سطح مناطق و نواحی موجب بهبود سطح توسعه یافتگی شاخص‌های نظام محیطی، اجتماعی ـ اقتصادی، کالبدی و زیرساختاری سکونتگاه‌های مسیر و مقصد گردشگری می‌شوند.

دراین‌راستا، برای تعمیق و گسترش نقش مشارکت تورگردان‌ها و عرضه‌کنندگان محلی در توسعه اجتماعی ـ اقتصادی و زیرساختی سکونتگاه‌های مسیر ومقصد گردشگری راهبرد‌های پیشنهادی زیر می‌تواند مؤثر باشد.

1. توجه به ظرفیت‌مندی تورگردان‌ها و عرضه‌کنندگان محلی برای مشارکت در سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل تور‌ها؛
2. استفاده از ظرفیت‌های تورگردان‌ها و عرضه‌کنندگان محلی برای ایجاد تشکل‌های غیر دولتی به منظور شراکت آنها در سرمایه‌گذاری‌های زیرساختاری اقامتی، پذیرایی و رفاهی گردشگری؛
3. سیاستگذاری در راستای تعامل دوسویه و مثبت میان تورگردان‌ها و ساکنان محلی مسیر و مقصد گردشگری برای اجرای منظم و جذاب تور‌ها در روند توسعه سکونتگاه‌ها؛
4. ایجاد تشکلی از نیرو‌های متخصص، اعم از ساکنان بومی و تورگردان‌ها به منظور مشارکت در فرآیند تصمیم‌گیری در خصوص گردشگری در سطح محلی؛
5. ایجاد بستر مناسب برای جلب مشارکت بیشتر تورگردان‌ها و عرضه‌کنندگان محلی در اجرای تور‌های جذاب و پاک برای بهبود سطح توسعه‌یافتگی سکونتگاه‌های مسیر و مقصد گردشگری؛
6. سیاست‌گذاری در راستای آموزش و آگاهی بخشی تخصص و حرفه‌ای به تورگردان‌ها و عرضه‌کنندگان محلی به منظور بهبود اجرای تور‌های گردشگری و توسعه سکونتگاه‌های مسیر و مقصد؛
7. آموزش و اطلاع سانی به ساکنان و ذینفعان محلی توسعه در باره منافع تعامل مثبت با تورگردان‌ها؛
8. سیاست‌گذاری در راستای تقویت پس انداز و سرمایه‌گذاری توسط تورگردان‌ها و عرضه‌کنندگان محلی از طریق ایجاد صندوق تشکل‌های تورگردانی و عرضه‌کنندگان محلی و جهت‌دهی تسهیلات تکلیفی سازمان‌های رسمی به سوی این صندوق‌های سرمایه‌گذاری است.

محققان بر اساس این یافته‌ها که در فصلنامه «برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری» وابسته به دانشگاه مازندران منتشر شده اند، این گونه نتیجه گیری می کنند که ظرفیت‌های تورگردان‌ها و عرضه‌کنندگان محلی در توسعه عملکرد گردشگری پاک و ارتقای سطح توسعه‌یافتگی سکونتگاه‌ها مؤثر است. بنابراین، توجه به ارتقای شاخص‌های ظرفیتمندی و تواناسازی تورگردان‌ها در قالب تشکل‌های تورگردانی، و سیاستگذاری برای دخالت آنان در گسترش زیرساخت‌های اقامتی و پذیرایی و زیرساخت‌های رفاهی و پشتیبان گردشگری پیشنهاد می‌گردد.