ضرورت تکمیل زنجیره دانشگاه و صنعت توسط رئیس جمهور آینده/ توجه ویژه به نظام ملی نوآوری

پرویز کرمی، مدیرعامل کارخانه نوآوری آمپر فعال در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا گفت: پایه اقتدار هر کشوری در گرو اقتدار حوزه‌های دفاعی، نظامی و علم و فناوری است. خوشبختانه پایه اقتدار ایران نیز بر مبنای این دو حوزه مستحکم است. اگر ما اکنون حرفی برای گفتن در دنیای پرتلاطم امروز داریم، به دلیل اقتدار دفاعی و نظامی و نیز اقتدار علمی و فناورانه‌مان است. اقتداری که می‌توانیم در دفاع از آرمان‌های جمهوری اسلامی ایران به آن اتکا کنیم.

وی افزود: در زمان جنگ تحمیلی، نداشته‌ها و نیازهایمان را بررسی کردیم، سپس با گذشت زمان و تلاش و مجاهدت نخبگان و دانشمندان کشور توانستیم به توانمندی و اقتدار کنونی کشور در حوزه علم و فناوری دست پیدا کنیم؛ به‌طوری‌که اکنون در این حوزه برای صادرات و انتقال فناوری‌هایمان حرفی برای گفتن در جهان داریم.

وی اظهار کرد: برای اینکه هر کشوری  پایدار بماند و بتواند نیازمندی‌های خودش را در صورت لزوم برطرف کند باید از اقتدار علمی و فناوری برخوردار باشد. در مرحله بعدی سرمایه‌های اجتماعی کشورها هستند که در دوامان کشورها اهمیت دارند. اگر رئیس‌جمهور آینده قصد دارد در این حوزه‌ها حرفی برای گفتن داشته باشد باید ضمن داشتن برنامه، آسیب‌ها و چالش‌های این حوزه را بشناسد؛ همچنین او باید گروه علمی و فناوری قوی داشته باشد تا این گروه بتواند ضمن ارتقای این موضوع‌ها، توانمندی‌های فعلی، آسیب‌ها و چالش‌های این حوزه‌ها را شناسایی و رفع کنند.

وی بیان کرد: اکنون قوانین بسیار خوب و نیروهای انسانی توانمند و شایسته در حوزه علم و فناوری داریم؛ در  حوزه نیروی انسانی ما تقریباً زبانزد عام و خاص هستیم به‌طوری‌که چهارمین کشور تولیدکننده مهندس محسوب می‌شویم. همچنین جزو کشورهای خوب آموزش‌دهنده پزشک در دنیا هستیم. در حوزه نیروی انسانی و در اکثر حوزه‌های مختلف علم و فناوری نیز جزو ده کشور برتر جهان به حساب می‌آییم.

وی خاطرنشان کرد: اکنون در حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی، هوا و فضا، بایو تکنولوژی، نانوتکنولوژی تولید تجهیزات آزمایشگاهی و دارویی، نفت، پتروشیمی و دیگر حوزه‌های علم و فناوری کشور بین رتبه‌های زیر 10 قرار داریم. به‌عنوان‌مثال در حوزه نانو، رتبه چهارم و در حوزه بایو رتبه هفتم دنیا را کسب کرده‌ایم. در حوزه هوا و فضا نیز جزو ۹ کشور برتر دنیا از نظر باشگاه فضایی هستیم که دارنده سامانه‌های پرتاب ماهواره، تجهیزات زمینی، تجهیزات هماهنگ‌کننده و استفاده‌کننده در فضا محسوب می‌شویم. این دستاوردها، داشته‌ها و توانمندی‌های ایران در حوزه علم و فناوری محسوب می‌شود.

ارتباط منطقی میان دانشگاه و صنعت وجود ندارد

کرمی گفت: هرچند اخیراً در سال ۱۴۰۱ قانون بسیار خوبی به نام جهش تولید دانش‌بنیان توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شده است و شرکت‌های دانش‌بنیان بسیار خوبی نیز در کشور به فعالیت می‌پردازند، اما هنوز با یک سری چالش‌ها و موانع مواجه هستیم. به‌عنوان‌مثال باوجوداینکه مقام معظم رهبری بارها تأکید کرده‌اند که باید ارتباط منطقی میان دانشگاه و صنعت و شرکت‌های بزرگ تولیدی شکل بگیرد، اما متأسفانه هنوز زنجیره آموزش، پژوهش و ارتباط با صنعت در کشور تکمیل نشده ودچار نقصان است. رئیس‌جمهور آینده باید این مهم را در دستور کار خود قرار دهد.

مدیرعامل کارخانه نوآوری آمپر افزود: اکنون سیاست‌های کلی علم و فناوری کشورمان مشخص است. در تمامی بندها آن اعمال سیاست‌های لازم ذکر شده است تا مشکلات این حوزه‌ها برطرف شود. به‌عنوان‌مثال سیاستی مبتنی بر تنظیم رابطه متقابل میان تحصیل و اشتغال ضروری وجود دارد، اما متأسفانه هنوز دانشگاه‌های ما در برخی از رشته‌ها دانشجو می‌پذیرند که بازار کاری برای آنها وجود ندارد. این مسئله امروزه باعث مهاجرت اجباری فارغ‌التحصیلان کشور شده است.

همچنین جامعه در برخی از رشته‌ها نیازمند افراد متخصص و متبحر است که ما به ازای آن را در نظام آموزشی نداریم بنابراین رئیس‌جمهور آینده باید ایجاد رابطه منطقی میان تحصیل و اشتغال ضروری افراد و استفاده از ظرفیت‌های علمی و تحصیلی کشور را در دستور کار خود قرار دهد.

این کارآفرین اظهار کرد: پل ارتباطی بخش دانشگاه و صنعت که در بند ۸۰ سیاست‌های کلی آمده هنوز در مرحله پژوهش است؛ پژوهشی باید در کشور انجام شود که صاحب و سفارش‌دهنده داشته باشد. این فرایند هنوز در کشور ما شکل نگرفته است. در حال حاضر فقط مقاله محوری و نوشتن مقاله ISI به منظور ارتقای شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها در کشور مد نظر است. درصورتی‌که اکنون در دانشگاه‌های مطرح دنیا، بخش عمده‌ای از مقالات بلافاصله تبدیل به پتنت می‌شوند، زیرا سفارش‌دهنده‌ای از سوی صنعت یا بخش خدمات و اقتصادی برای این مقالات وجود دارد. متأسفانه اکنون کشور با چنین چالشی مواجه است و رئیس‌جمهوری بعدی باید به این بحث تمرکز ویژه‌ای داشته باشد.

نقصان زنجیره تولید ایده‌ها و ورودی‌های اکوسیستم علم و فناوری باید رفع شود

وی بیان کرد: همچنین در بند ۴ سیاست‌های کلی علم و فناوری بر تقویت فرهنگ کسب‌وکار دانش‌بنیان‌ها تأکید شده است. هرچند این بند نیز مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار دارد، اما هنوز نتوانسته‌ایم این زنجیره را تکمیل کنیم. اکنون یک نقصانی در زنجیره تولید ایده‌ها و ورودی‌های اکوسیستم‌های علم و فناوری به وجود آمده است. این نقصان باعث شده زایشگری این زنجیره دچار خلل و چالش شود. رئیس‌جمهور بعدی و گروه همراه او باید برای رفع این چالش و ارتقای حوزه دانش و فناوری تدابیری بیندیشند. آنها برای ارتقای این حوزه باید زنجیره را به‌طور کامل مشاهده کنند.

کرمی یادآور شد: بحث مقلد بودن نیز از دیگر بحث‌هایی است که مورد تأکید رهبری قرار دارد. هرچند ما می‌توانیم در علم و فناوری از سایر کشورها تقلید کنیم  و لازم نیست حتماً از ابتدا چرخ را بسازیم، اما مقلد ماندن و مقلد بودن دائمی ایراد دارد. اکنون در زمینه انتقال دانش و فناوری از طریق سایر کشورها باید ایران با برقراری ارتباطات لازم در حوزه دیپلماسی، این نیازمندی‌ها را مشاهده و رفع کند. دانشمندان دانشگاهیان و دانشجویان باید با مرزهای نو در دانش مرتبط باشند، سپس بتوانند آن دانش را به کشور منتقل و ارتقا دهند. تحقق این مهم میسر نمی‌شود مگر اینکه سیاست‌های اقتصادی، ارتباطی، دیپلماسی و وارداتی این موضوع را به‌صورت یک زنجیره مشاهده کنیم.

به گفته وی، هیچ وارداتی نباید در کشور صورت بگیرد مگر اینکه منجر به انتقال تکنولوژی شود. در غیر این صورت ایران تبدیل به کشوری مونتاژکار می‌شود و باید این مسیر را تا انتها ادامه دهد ازاین‌رو موضوع جذب فناوری و تعامل مؤثر و سازنده با کشورها نیز باید در دستور کار دیپلماسی فناوری کشور قرار بگیرد. ایران برای داشتن نشاط علمی باید با دنیا ارتباط ویژه‌ای علمی داشته باشد. به تعبیر رهبری، مقلد بودن صرفاً بد نیست، اما مقلد ماندن بد است.

ساماندهی نظام ملی نوآوری باید موردتوجه قرار بگیرد

مدیرعامل کارخانه نوآوری آمپر گفت: هر فناوری عمری دارد؛ بلافاصله عمر فناوری‌ها با توجه به سرعت بلوغ فناوری‌ها به انتها می‌رسد، اما نوآوری هیچ عمری ندارد. ودیعه الهی است که در نهاد هر انسانی قرار دارد. خوشبختانه ایران انسان‌های خلاق، مبتکر و دارای ایده و دانش زیادی دارد.  هنوز نسل جوان کشور زایشگر نوآوری‌های بسیار هستند. برای اینکه این نوآوری‌ها در یک زنجیره منطقی برای رفع نیازهای کشور تبدیل به فناوری شوند و علم نافع به وجودی آید، باید ساماندهی نظام ملی نوآوری_ که مورد تأکید سیاست کلی اقتصاد مقاومتی است_ نیز در دستور کار رئیس‌جمهور آینده قرار بگیرد.

وی خاطرنشان کرد: همچنین باید بحث قانون جهش تولید دانش‌بنیان به‌صورت جدی مورد تأکید رئیس‌جمهور و گروه همراهش قرار بگیرد تا شاهد ارتقای جایگاه شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور باشیم. هرچند تحریم‌ها ظالمانه و بد است، اما وجود شرکت‌های دانش‌بنیان باعث شده تا ما کمتر  اثر سوء تحریم‌ها را حس کنیم، زیرا آنها طی این سال‌ها با ارائه دستاوردهایشان به میدان آمده‌اند و نیازها و مایحتاج ضروری کشور را تأمین کرده‌اند.

وی افزود: توسعه صنایع باید مبتنی بر علم و فناوری و با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان باشد. تقویت زیست‌بوم فناوری و نوآوری و ایجاد دانشگاه‌های نسل چهارم نیز باید با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان محقق شود.

وی در پایان بیان کرد: رئیس‌جمهور آینده باید از وزیر علوم، تحقیقات و فناوری درخواست کند که دانشگاه‌ها نباید متکی به بودجه‌های کشور باشند. دانشگاه‌ها باید به سمت تولید علمی که منجر به پتنت می‌شود، سوق پیدا کنند؛ پتنتی که نیازهای جامعه را رفع کند و از این طریق آورده‌های علمی و اقتصادی برای دانشگاه‌ها به همراه داشته باشد. تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان و پارک‌های علم و فناوری و نظام تأمین مالی نیز باید زنجیره‌ای باشد که به تقویت مهارت‌های حرفه‌ای دانش‌بنیان‌ها و  پیش بردن موضوع علم و فناوری در جامعه منجر شود.