میزان مواجهه سالمندان با هزینه‌های کمرشکن سلامت

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، سلامت به‌عنوان یکی از پیش شرط‌های اصلی نظام‌های رفاه اجتماعی شناخته شده است، نظام‌های بهداشتی، خدمات بهداشتی را در دو حوزه پیشگیری و درمانی ارائه می‌دهند که می‌تواند باعث تغییر در سلامت مردم شود.

در رابطه با این موضوع پژوهشگران مطالعه‌ای انجام داده‌اند که نشان می‌دهد پرداخت‌های مراقبت‌های بهداشتی برای خانوار‌ها در بسیاری از کشور‌های دنیا، یکی از عوامل نگرانی است، زیرا بیماری به‌صورت غیرقابل پیش بینی بوده و اگر خانواده‌ها دارای پوشش مناسب برای هزینه‌های آن نباشند، می‌تواند حتی برای خانوار‌های پردرآمد نیز سنگین باشد.

* مراقبت‌های سلامت و سالمندان

در این پژوهش آمده است که مراقبت‌های سلامت حق هر شهروند محسوب می‌شود که نباید تحت تأثیر درآمد و ثروت آنها واقع شود و با وجود این میلیون‌ها نفر از افراد سراسر دنیا به‌دلیل عدم تأمین مالی هزینه‌های تشخیص و درمان از مراقبت‌های مورد نیاز هرساله خود محروم می‌شوند.

مراقبت‌های سلامت حق هر شهروند محسوب می‌شود که نباید تحت تاثیر درآمد و ثروت آنها واقع گردد

در ادامه این پژوهش به این نکته اشاره شده است که در طی دهه‌های اخیر، تغییرات قابل ملاحظه‌ای در ساختار جمعیت جهان به‌وجود آمده است و تعداد سالمندان افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است. این امر هزینه‌های زیادی را به‌خصوص در بخش بهداشت و درمان به‌همراه داشته است.

این پژوهش مطرح می‌کند که سالمندان در برابر بیماری‌ها آسیب پذیرترند و زمانیکه افراد پیر می‌شوند، خطر بیماری‌های مزمن در آنها افزایش می‌یابد که در نتیجه می‌توان گفت که سالمندان هزینه‌های بهداشتی بیشتری دارند.

* ارتباط سلامت و حفاظت مالی 

در این پژوهش آمده است که براساس گزارش بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۰ یکی از وظایف اساسی یک نظام بهداشتی، ایجاد یک سیستم تامین مالی بهداشتی است که مردم را در مقابل خطرات مالی مرتبط با سلامت محافظت می‌کند و حفاظت مالی به این معنی است که هر خانوار باید سهم متناسبی از درآمدش را برای خدمات سلامت پرداخت نماید.

حفاظت مالی به این معنی است که هر خانوار باید سهم متناسبی از درآمدش را برای خدمات سلامت پرداخت نماید

از دیدگاه نویسندگان این پژوهش هر هزینه بهداشتی که ظرفیت مالی خانوار را برای حفظ نیاز‌های معیشتی خود تهدید کند، فاجعه‌بار است و لزوما با هزینه‌های بالای مراقبت‌های بهداشتی معادل نیست.

از نظر این پژوهش حتی هزینه‌های نسبتا کوچک برای سلامتی می‌تواند برای خانواده‌های فقیر، از نظر مالی فاجعه آمیز باشد؛ به این دلیل که تقریبا تمام منابع موجود برای نیاز‌های اساسی آنها استفاده می‌شوند و بنابراین در مقایسه با خانواده‌های ثروتمند، آنها حتی قادر به مقابله با هزینه‌های بسیار پایین بهداشتی نیز نیستند.

* عدالت در مشارکت مالی خدمات سلامت 

این پژوهش به این مهم اشاره می‌کند که وضعیت مواجهه با هزینه‌های کمرشکن برای سالمندان به  مراتب آسیب پذیری بیشتری ایجاد می‌کند و موجب افتادن این گروه به ورطه فقر می‌شود.

در ادامه این پژوهش آمده است که افزایش روزافزون هزینه‌های سلامت و کمبود منابع برای پوشش مناسب تمام جمعیت باعث شده که عدالت در مشارکت مالی خدمات سلامت به یک هدف چالشی برای نظام سلامت در کشور‌های مختلف تبدیل شود که کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست.

وضعیت مواجهه با هزینه‌های کمرشکن برای سالمندان به  مراتب آسیب پذیری بیشتری ایجاد می‌کند

طبق تخمین سازمان جهانی بهداشت سالانه تقریبا ۴۴ میلیون خانوار یا در حدود ۱۵۰ میلیون نفر، در کل جهان با هزینه‌های کمرشکن روبرو شده و حدود ۲۵ میلیون خانوار یا بیشتر از ۱۰۰ میلیون نفر به‌دلیل پرداخت برای خدمات سلامت در دام فقر گرفتار می‌شوند.

* سیاستگذاران حوزه سلامت

به زعم این پژوهشگران تاکنون مطالعه‌ای که به‌طور خاص میزان و شدت مواجهه خانوار‌های سالمندان با هزینه‌های کمرشکن را در سطح کشور و استان‌ها بررسی کند انجام نشده است؛ بنابراین باتوجه به آسیب پذیرتر بودن این گروه نسبت به شرایط اقتصادی و نیز بیماری‌ها و با درنظر گرفتن روند صعودی پدیده سالمندی در ایران انجام این مطالعه ضرورت داشته و نتایج آن دارای اهمیت مضاعفی برای سیاستگذاران حوزه سلامت در راستای اعمال سیاست‌های حمایتی به اقشار کم درآمد و با بیشترین میزان مواجهه است.

از نظر این پژوهش از طرفی می‌توان به میزان محرومیت‌ها و رعایت عدالت در سطح استان‌ها پرداخت و با به‌کارگیری سیاست‌های مناسب، در راستای کاهش آن اقدام کرد؛ بنابراین هدف مطالعه حاضر تعیین بروز، شدت و توزیع مواجهه با هزینه‌های کمرشکن در خانوار‌های دارای سالمند است.

* عوامل موثر در مواجهه بیشتر با هزینه‌های کمرشکن سلامت 

در نهایت از دیدگاه نویسندگان این پژوهش، می‌توان نتیجه گرفت که وجود تعداد بیشتر سالمندان در خانوار، بعد خانوار کوچکتر، وجود هزینه‌های مختلفی مانند شیمی‌درمانی و دارو‌های خاص، ارتوپدی و ترک اعتیاد در خانوار، بالاتر بودن مخارج مصرفی خانوار، روستانشینی و عدم اشتغال سالمند موجب مواجهه بیشتر با هزینه‌های کمرشکن سلامت خواهد شد.

به زعم این پژوهشگران با تمرکز بر حمایت‌های مناسب و هدفمند بیمه‌ها از افراد کم بضاعت و افرادی که احتمال مواجهه آنها با هزینه‌های کمرشکن زیاد است، می‌توان میزان مواجهه‌ها را کاهش داده و موجب بالا رفتن رفاه افراد و در نهایت رفاه جامعه شد.

مبتنی بر نتایج این پژوهش پیشنهاد می‌شود که در این راستا سالمندان فاقد خانواده و خانواده‌های دارای تعداد بیشتر سالمند، زیر پوشش حمایت‌های اجتماعی و بیمه‌های خاص سالمندان قرار گیرند و نیز با زمینه‌سازی‌های مناسب و ارایه تسهیلات مورد نیاز، گام‌هایی در راستای فعالیت و مشارکت سالمندان در مشاغل متناسب با آنها برداشته شود که همین عامل می‌تواند تاثیر بسزایی در کاهش میزان مواجهه سالمندان با هزینه‌های کمرشکن سلامت داشته باشد.

در پایان این مقاله آمده است که اجرای برنامه‌های غربال‌گری و پیشگیری بیشتر در میان سالمندان نیز می‌تواند باعث شناسایی سریع‌تر و اثربخش‌تر موارد بیماری شده، هزینه‌های بهداشتی درمانی این افراد را کاهش داده و از سالمندان در مواجهه با هزینه‌های کمرشکن محافظت می‌کند.

گفتنی است، این یافته‌ها، به صورت یک مقاله علمی پژوهشی باعنوان «تعیین میزان مواجهه سالمندان با هزینه‌های کمرشکن سلامت در ایران» به کوشش سارا امامقلی پور (دانشیار گروه علوم مدیریت و اقتصاد سلامت، دانشکده بهداشت، مرکز تحقیقات مدیریت اطلاعات سلامت، دانشگاه علوم پزشکی تهران)، وحید صابرزاده (کارشناس ارشد اقتصاد بهداشت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران)، حسین درگاهی (استاد گروه علوم مدیریت و اقتصاد سلامت، دانشکده بهداشت، مرکز تحقیقات مدیریت اطلاعات سلامت، دانشگاه علوم پزشکی تهران) تهیه شده که در دوماهنامه «پیاورد سلامت» منتشر شده است. این نشریه متعلق به دانشگاه علوم پزشکی تهران است.