چه کاره بشم؛ شاید «مهندس نانو!»

خبرگزاری علم و فناوری آنا، مریم ملی؛ ما انسان‌ها برای تولید محصولات کاربردی و متناسب با نیازمان ناچاریم موادی را در آزمایشگاه‌ها بسازیم. برای این کار باید خواص ذرات بسیار کوچک در حد و اندازه اتم و مولکول را بشناسیم و بتوانیم با ترکیب آنها محصولات را به صورت بهینه تولید کنیم. این مواد جدید می‌توانند بسیاری از نیازهایمان در حوزه‌های مختلف پزشکی صنعت خوراکی‌ها و ... را تغییر دهند. بنابراین فناوری نانو از فناوری‌هایی است که هر روز بیش از همیشه نامش را خواهیم شنید و از نتایجش بیشتر استفاده خواهیم کرد. 
اعمال تغییر در ابعاد بسیار کوچک ماده مثل اتم و مولکول باعث می‌شود مواد ویژگی‌های خاصی پیدا کند که غالبا موجب پیدایش خواص شیمیایی و فیزیکی جدید و رفتار نو در ماده، به تبع اندازه ذرات می‌شود. برای مثال ملاحظه شده است که ساختار الکترونی، رسانایی، واکنش پذیری، دمای ذوب و خواص مکانیکی به هنگام کوچکتر شدن اندازه ذرات از یک مقدار بحرانی، تغییر می‌کنند. وابستگی رفتار به ابعاد ذره، مهندسی روی خواص آن را امکان پذیر می‌کند و همه این موارد در حوزه فناوری نانو قرار می‌گیرد. 
چرا نانو؟  
خیلی از فناوری‌های جدید که امروزه زندگی ما را زیر و رو کرده‌اند به صورت تخصصی در یکی از حوزه‌های ارتباطات، پزشکی، فضا و ... اثرگذارند اما برخی از فناوری‌ها هستند که با تحولاتی که ایجاد می‌کنند، می‌توانند در چندین رشته تاثیرات عمیق بگذارند، یکی از آنها فناوری نانو است. شاید نام این فناوری در وهله اول شما را به یاد پارچه‌های نانو بیندازد که بو نمی‌گیرند و هیچ لکه‌ای رویشان نمی‌نشیند اما نانو از دنیای پزشکی و درمان سرطان‌ها تا ساخت انواع محصولات پلاستیکی و پارچه‌ای مرغوب و با کیفیت و تامین انرژی کاربرد دارد. حتی نمی‌توان گفت این فناوری بیشتر در کدام رشته تحول می‌آفریند، به همین خاطر است که تحصیل در رشته‌های مرتبط با نانو می‌تواند آینده خوبی داشته باشد و نوعی حرکت در مرزهای دانش به حساب بیاید. 

به چه مهارت‌هایی نیاز داریم؟
مهندسی نانو فناوری به طور کلی ترکیبی از فیزیک و شیمی و مهندسی مواد است بنابراین لازم است هم به علوم پایه علاقه داشته باشید و هم به دروس مهندسی. با این حساب باید پذیرای اندکی کدنویسی و کار آزمایشگاهی هم باشید. در حقیقت مهندسی نانو یکی از حوزه‌های میان رشته‌ای است و به همین خاطر است که کاربردهای فراوانی در علوم مختلف دارد. از آنجا که مهندسی نانو با تغییر و تحولات دنیای علم و فناوری ارتباط نزدیک دارد روحیه کنجکاوی می‌طلبد که دانش روز را مشتاقانه دنبال کند و بتواند از آن برای پیش‌برد دانش نانو و یا اجرایی کردن ایده‌های مختلف در این رشته استفاده کند. 

در کدام دانشگاه مهندسی نانو بخوانیم؟
 رشته نانو فناوری در دانشگاه‌های علم و صنعت، شریف، خواجه‌نصیر‌الدین طوسی، دانشگاه سمنان، دانشگاه رازی کرمانشاه،دانشگاه زاهدان، دانشگاه مالک اشتر، سهند، تربیت مدرس، دانشگاه اصفهان و دانشگاه ارومیه ارائه می‌شود و دانشجویان علاقه‌مند می‌توانند برای تحصیل مستقیم در این رشته برای ورود به این دانشگاه‌ها  برنامه‌ریزی کنند اما برای کسانی که می‌خواهند از رشته‌های علوم پایه و مهندسی در مقطع ارشد به حوزه نانو وارد شوند روش‌های دیگری هم وجود دارد. این افراد می‌توانند بعد از دریافت درجه کارشناسی در یکی از گرایش‌های مرتبط با نانو مثل فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی، بیوتکنولوژی، زمین‌شناسی، مهندسی پزشکی، مهندسی پلیمر، مهندسی مواد و مهندسی نساجی ادامه تحصیل دهند. 

کجا کار پیدا کنیم؟ 
دامنه اثرگذاری نانو در علوم و فناوری‌های مختلف بسیار گسترده است و همین باعث می‌شود کسی که در حوزه‌های تخصصی متنوع و البته مرتبط با نانو فناوری فعالیت کرده باشد بتواند انتخاب‌های زیادی برای شاغل شدن داشته باشد. اگر به حوزه‌های پژوهشی علاقه‌مند باشید می‌توانید در مراکز پژوهشی دانشگاهی که مرتبط با گرایش مورد علاقه‌تان در نانو است مشغول به کار شوید البته برای این کار غالبا باید تا مقطع کارشناسی‌ارشد یا دکتری ادامه تحصیل داده باشید. اگر بیشتر مشتاق به فعالیت جدی و تولید محصول باشید می‌توانید به کارخانه‌ها و شرکت‌های مختلف ورود پیدا کنید. این که شما در کدام حوزه نانو فناوری تحصیل کرده‌اید و تجربه و دانش اندوختید در انتخاب نوع شغل بسیار مهم است مسلما اگر تمام دوران تحصیل بر روی پلیمر متمرکز شده باشید و بهره‌گیری از فناوری نانو در همان زمینه را آموخته باشید تغییر گرایش به سمت نانو داروها و پزشکی بسیار سخت است. بنابراین بهتر است علاقه و توانمندی خود را شناسایی کنید و بعد در همان حوزه وارد شوید. فناوری نانو در تولید داروها و حوزه پزشکی، صنایع مختلف و بزرگ مقیاس مثل پتروشیمی و پلیمر و صنایع کوچکتر نقش دارد بنابراین دامنه انتخاب شغل برای شما چه به عنوان پژوهشگر و چه به عنوان کارشناس یا حتی کارآفرین بسیار گسترده خواهد بود.