تاریخ‌نگاران گزارش‌های وارونه تاریخی را تشریح کنند

به گزارش گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری آنا، حجت‌الاسلام مصطفی پورمحمدی رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی، حجت الاسلام احمد خزایی رئیس موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، حجت الاسلام سید حمید روحانی رئیس بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی، حجت‌الاسلام مهدی مهریزی نویسنده دانشنامه موسسات حوزوی، زهرا روح الهی امیری استادیار تاریخ دانشگاه باقرالعلوم قم و سردبیر فصلنامه حیات معنوی، عباس سلیمی نمین مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران، سیدجواد حسینی رئیس موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی و موسی حقانی رئیس پژوهشکده مطالعات تاریخ معاصر در این‌برنامه حضور داشتند.

اهمیت نقد تاریخ‌نگاری، تفسیر فرازی از بیانات امام راحل، جوانان و تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی و گزارش‌هایی از کمیت و کیفیت تاریخ نگاری انقلاب اسلامی محورهای اصلی این‌همایش بودند.

* ملت ما باید با تاریخ آشنایی پیدا کنند و اهل تاریخ و تاریخ نگاری باشند

ابتدا حجت‌الاسلام روحانی گفت: ملت ما باید با تاریخ آشنایی پیدا کنند و اهل تاریخ و تاریخ نگاری باشند. بزرگ‌ترین مشکل ملت این است که با تاریخ بیگانه هستند. اگر تلخی درست می‌شود، حوادث و اتفاقات ناگوار تکرار می‌شود و دشمن نقشه‌اش را پیاده می‌کند، به دلیل این است که مردم از گذشته اطلاع ندارند. بی اطلاعی از تاریخ و گذشته مثل یک درخت بی ریشه است که با طوفان کنده می‌شود. دشمن با تحلیل نادرست، راه درست را به بیراهه و ملت‌ها را به تباهی می‌کشاند. توجه کنیم که تاریخ منبع تفکر و نمایانگر فرجام بداندیشان است.

وی ادامه داد: نهضت امام خمینی (ره) بر پایه عقل، اندیشه و خرد بود. ایشان با خردمندی نهضت را آغاز کرد. امام راحل تاریخ‌شناس به تمام معنا بود. امام از تاریخ و اشتباهات رهبران گذشته درس گرفت. اولین‌درسی که امام از تاریخ گرفته بود، آگاهی‌دادن به مردم بود. این‌تاریخ‌شناس شاه را به مردم معرفی کرد. چون بسیاری از مردم با جنایت‌های شاه و رژیم پهلوی آشنا نبودند. امام به ملت آگاهی داد و مردم را آگاه کرد. ایشان فرمود قصد دارد حکومت اسلامی تشکیل دهد که رژیم پهلوی در آن جایی نداشت.

* اتکا به ملت دومین درس امام از تاریخ بود

رئیس بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی گفت: اتکا به ملت دومین درس امام از تاریخ بود. امام ملت را عمیق می‌شناخت. ایشان گفت: «اگر می‌خواهیم ملت از اضمحلال نجات پیدا کند باید خاندان پهلوی را از قدرت پایین بکشیم.» سپس از او سوال کردند: «با کدام قدرت؟» که امام جواب داد: «ما قدرتی داریم که از بمب قوی‌تر است؛ آن قدرت مردم است.» پس توجه کنیم که یک ملت آگاه می‌تواند به اندازه بمب قوی باشد. امام خمینی (ره) از سال ۴۱ تا ۵۶ -۵۷ به مردم آگاهی داد و در نهایت انقلاب را به ثمر رساند.

روحانی در بخش دیگر سخنانش گفت: نه شرقی نه غربی، دوری گزینی از لیبرال‌ها سومین و چهارمین درسی بود که امام راحل از تاریخ گرفته بود. خیلی‌ها معتقد بودند بدون اتکا به خارج نمی‌توانیم اهدافمان را پیش ببریم؛ امام به هیچ‌کس جز ملت تکیه نداشت. او معقتد بود غرب زده‌ها در هر نهضتی وارد شوند آن نهضت را به تباهی می‌کشانند به همین دلیل با گروه‌ها و لیبرال‌ها همکاری نداشت.

وی الهام و اتکا به اسلام و نگارش تاریخ را پنجمین و ششمین درس امام از تاریخ دانست و در پایان گفت: حتی مذهبی‌ها باور داشتند اسلام به تنهایی نمی‌تواند نهضت را پیش ببرد اما امام این نهضت را به مردم معرفی کرد، پیش برد و پیروز شد. امام خمینی (ره) تاکید داشت تاریخ انقلاب به درستی و به دست اهلش نوشته شود. ایشان سال ۱۳۵۱ امام فرمود: «تاریخ در گذشته به دست دشمن نوشته شده است، نگذاریم تاریخ این نهضت به دست دشمن نوشته شود.» امام راحل توصیه کرد مورخ واقعیت‌ها، حوادث و مسائل را باید عمیق، با دقت و بدون کم و زیاد بنویسد. ایشان به ملت اتکا کرد و توانست انقلاب را به ثمر برساند، معتقد بود تاریخ باید از زبان مردم نوشته شود.

* داستان فلسطین، داستان سلطه حرامیان بر فرهنگ، سیاست، اقتصاد و سرنوشت انسان معاصر است

سخنران پایان این همایش حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی پورمحمدی؛ رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی بود، پورمحمدی با اشاره به این نکته که در آستانه شب شهادت امام هادی(ع) هستیم؛ امام بزرگواری که عقلانیت شیعی را به کمال رساندند، کفت؛ در واقع امام هادی(ع) با زیارت جامعه کبیره، مدرسه امام‌شناسی را به بلوغ رساندند. ایشان یک دانشگاه بزرگ مدیریتی، علمی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را برای ما فراهم کردند. وقتی از تاریخ حرف می‌زنیم، هم گذشته تاریخ و عبرت‌های آن و هم آنچه در حال گذر است برای ما اهمیت دارند. نمی‌توان از تاریخ سخن گفت و سخنی از غزه به میان نیاورد که دردی جانکاه برای انسانیت و نشانه رذالت و شقاوت بی‌حد، کشتار کودکان و بی‌گناهان و ذبح شرافت و کرامت است.

رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی افزود: از سوی دیگر شاهد ایمان، استواری، صلابت، پایمردی، ایثار و شهادت در میان اهالی غزه هستیم. ما باید تاریخ غزه را بدانیم چون غزهِ دیروز هم بسیار مهم و تعیین کننده است. داستان فلسطین، داستان سلطه حرامیان بر فرهنگ، سیاست، اقتصاد و سرنوشت انسان معاصر است. دردناک‌ترین سرنوشت بشر مدرن را در فلسطین مشاهده می‌کنیم. این حادثه در اوج تمدن و مدرنیته رخ داد. این شرایط ایجاب می‌کند تاریخ‌نگاران و تحلیلگران به خوبی این مسائل را روایت و گزارش کنند و اقداماتی که در تاریخ به شکل وارونه گزارش شده است را تشریح کنند.

پورمحمدی در بخش دیگری از سخنانش گفت: بسیاری از جنایاتی که امروزه توسط برخی حکومت‌ها انجام می‌شود به نام دفاع از آزادی، انسانیت، امنیت، رفاه و برخورداری انسان‌هاست. جا دارد در هر محفل و گزارشی، به این نکاتی که قله‌ها و نقطه‌های عطف تاریخ هستند اهتمام بیشتری داشته باشیم. به امام بزرگوار هم درود می‌فرستیم که از روز اول، روی این موضوع مهم دست گذاشت و تا لحظه آخر حیات شریف خود، داستان فلسطین را از ذهنشان پاک نکردند. ذره‌ای تردید نکنیم که اگر امام(ره) و حساسیت ایشان و فهم صحیح تاریخ از جانب ایشان نبود، امروز بشریت، مظالمی که بر مردم فلسطین رفته است را به دست فراموشی سپرده بود. امیدواریم خداوند این مظلومیت را از سر فلسطینیان دور و شر صهیونیست‌ها را از منطقه کوتاه و دشمنان اسلام و انسانیت خوار و ذلیل کند.

* یکصد سالگی حوزه علمیه قم

وی افزود: امروزه قوی‌ترین مجموعه‌های مطالعاتی در آمریکا، اروپا، اسرائیل و کانادا بر روی موضوع ایران و انقلاب اسلامی کار می‌کنند و اهداف پلیدی نسبت به ما دارند. این مسئله‌ای است که باید از سوی موسسات تحقیقاتی مورد توجه قرار گیرد. نکته دیگری که بنده می‌خواهم اشاراتی به آن داشته باشیم یکصد سالگی حوزه علمیه قم است. ما بنا داشته و داریم در مورد حوادث تاریخی حوزه علیمه، فعالیت‌های علمی مؤثری انجام دهیم اما باید در جریان باشیم وقتی از یکصد سالگی حوزه صحبت می‌کنیم در حال حرف زدن درباره یکی از مهمترین اتفاقات در تاریخ جهان هستیم چون این اتفاق تأثیرات عمیقی در عرصه داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی بر جای گذاشته است و این نشان می‌دهد تأسیس حوزه علمیه، بسیار اساسی بوده و بنیانگذاران آن فهیم، بصیر و دارای خلوص نیت بوده‌اند.

رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی افزود: مرحوم شیخ عبدالکریم حائری یزدی؛ در تاریخ اول فروردین 1301 برای تشرف به حرم حضرت معصومه(س) به قم مشرف می‌شوند و از آنجا هم قصد زیارت حرم رضوی داشتند اما علمای قم اصرار می‌کنند حال که شما از نجف و سامرا، به ایران آمده‌اید در قم بمانید چون این شهر در طول تاریخ، علما و محدثان بزرگی را در خود جای داده است. ایشان هم با اصرار علما و معتمدین و استخاره‌ای که می‌کنند در آنجا مقیم می‌شوند. 

پورمحمدی در پایان با اشاره به زندگی شیخ عبدالکریم حائری؛ گفت؛ زندگی ایشان سرشار از هجرت و تکلیف‌مداری است. تمام زندگی در سفر هستند و حوزه‌های علمیه مختلف را درک کرده و پس از آنکه احساس تکلیف می‌کند، در قم مقیم شده در نهایت حوزه علمیه قم را بنیانگذاری می‌کنند. قم به سرعت تبدیل به پایگاه دینی، سیاسی و اجتماعی ایران می‌شود و حتی رضاخان و نمایندگان مجلس و سایر مسئولان، برای ملاقات با علما به قم می‌آیند. لذا پایگاه قدرتمندی برای ارتقای جایگاه تمدن ایرانی، اسلامی و شیعی شکل می‌گیرد و کسانی که می‌خواهند تاریخ ایران را بررسی کنند بدون بررسی تاریخ یکصد ساله حوزه علمیه نمی‌توانند در کار خود موفق باشند. از سوی دیگر اگر حوزه علمیه قم شکل نمی‌گرفت معلوم نبود الان چه سرنوشتی داشتیم بنابراین طبیعی است که باید به خوبی به این مسئله بپردازیم.