چالش‌های نسل زِد و آلفا برای سازمان‌های دولتی/ مروری بر مسائل نوپدید حکمرانی

به گزارش خبرنگار گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری آنا، به‌ نظر می‌رسد حکمرانی در آینده نیاز به مهارت‌هایی دارند که برای آن آموزش‌های لازم را ندیده‌اند؛ مهارت‌هایی مانند کار با فناوری‌های نوینی مانند هوش مصنوعی، علوم شناختی، بلاک‌چین و کنترل و نظارت بر آنها، مهارت کار با ربات‌های اداری، تحلیل کلان‌داده، تفکر تحلیلی، یادگیری فعال، حل مسائل پیچیده، تحمل ابهام و تاب‌آوری. بر این اساس، باید مدل‌های انتصاب، آموزش، ارزیابی و ارتقای مدیران بر اساس معیارها و رویه‌های جدیدی طراحی شود.

در این راستا، دفتر مطالعات بنیادین حکمرانی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان «مروری بر مسائل نوپدید حکمرانی» آورده است که با افزایش پیچیدگی و تحولات شتابان پیش‌رو، مفهوم و ماهیت حکمرانی در حال تغییر است و بدیل‌های جدیدی در حکمرانی در حال طرح است.

در این پژوهش آمده است حکمرانی در آینده به شدت تحت تأثیر تحولات فرهنگی، فناوری، تغییرات جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی قرار خواهد گرفت و با مسائل نوپدیدی مواجه خواهد شد که در نتیجه امکان استمرار رویکرد‌ها و مدل‌های سنتی حکمرانی وجود نخواهد داشت؛ بنابراین تغییر حکمرانی باید انجام تا اعمال قدرت ممکن شود.

شناخت پیش‌دستانه و فعالانه مسائل نوظهور حکمرانی می‌تواند تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران را از غفلت راهبردی دور کند؛ بنابراین شناخت مسائل نوپدید آینده حکمرانی، ضرورتی برای حکمرانان است.

ضرورت شناخت مسائل نوپدید آینده حکمرانی

در این گزارش آمده است: لازم است حکومت‌ها مسائل نوپدید آینده حکمرانی را در نظر بگیرند و برای آن‌ها برنامه‌ریزی‌های لازم انجام دهند. بر این مبنا در این گزارش، مسائل نوپدید آینده حکمرانی در سه محور چالش ها، رویکرد‌ها و ابزار‌ها بررسی شده است.

در گزارش حاضر، مسائل نوپدید آینده حکمرانی در سه محور چالش‌ها، رویکرد‌ها و ابزار‌ها بررسی شده‌است. مسائل نوپدید حکمرانی در محور چالش‌ها شامل «تکینگی حکمرانی»، «چالش‌های نسل زد و آلفا برای سازمان‌های دولتی»، «چالش‌های مهارت‌های نوین مدیران دولتی»، «ماشین اعتمادساز بلاک‌چین»، «بازتوزیع ساختار‌های قدرت مبتنی‌بر شبکه‌ای شدن حکمرانی»، «حکومت‌زدایی در حکمرانی»، و «محلی‌گرایی در حکمرانی» است.

محور رویکرد‌های مسائل نوپدید 

در این گزارش مطرح می‌شود که مسائل نوپدید حکمرانی در محور رویکرد‌ها شامل «دولت خدمت‌ساز»، «تغییر نقش حکومت‌ها از ارائه‌دهنده راه‌حل به توانمندساز»، «حکمرانی مبتنی‌بر شرکت‌های بزرگ چندملیتی»، «شخصی‌سازی شدن حکمرانی و هم‌آفرینی خدمات توسط خود مردم»، «هوشمندسازی حکمرانی»، «حکمرانی چابک»، «حکمرانی تاب‌آور»، «حکمرانی عصب‌شناختی»، «حکمرانی رفتاری»، «شبکه‌ای شدن حکمرانی»، «دیجیتالیزه شدن حکمرانی»، «حکمرانی شواهد‌محور»، «حکمرانی زیست‌بومی»، «حکمرانی مشارکتی»، و «حکمرانی معناگرا» است.

این گزارش ادامه می‌دهد که مسائل نوپدید حکمرانی در قسمت ابزار‌ها شامل «قانون‌گذاری آزمایشی»، «ارزیابی تأثیرات آینده قوانین»، «قانون‌گذاری مبتنی‌بر بلاک‌چین»، «تنظیم‌گری برای پلتفرم‌های فرابخشی»، «بهینه‌سازی در نظامات اداری توسط هایپراتوماسیون»، «سیستم‌های اعتبارسنجی و رتبه‌بندی اجتماعی و حکمرانی»، «بازی‌وارسازی»، «آزمایشگاه خط‌مشی‌گذاری»، «سامانه‌های رصد آینده»، «سندباکس تنظیم‌گری»، «وب ۳»، و «کلان‌داده» است.

راهکار‌ها و توصیه‌هایی سیاستی

در این گزارش آمده است که با توجه به اهمیت و تأثیرات مسائل نوپدید ذکر شده در آینده حکمرانی، راهکار‌ها و توصیه‌هایی سیاستی پیشنهاد می‌شود. اول؛ ایجاد سیستم‌های پایش و رصد مسائل نوپدید آینده متناسب با نیاز‌های مجلس شورای اسلامی، دوم؛ توسعه و بهره‌گیری از سازوکار‌های مبتنی‌بر آزمایشگاه‌های آینده در مجلس شورای اسلامی، سوم؛ توسعه مأموریت‌های پژوهشی و تحقیقاتی با تمرکز بر مطالعات آینده‌پژوهی و آینده‌نگاری متناسب با مأموریت‌های مجلس شورای اسلامی، چهارم؛ هوشمندسازی فرایند‌های قانون‌گذاری مبتنی‌بر فهم تحولات آینده و بهره‌گیری از کلان‌داده‌ها در قانون‌گذاری، پنجم؛ بازنگری و بازطراحی سازوکار‌های برنامه‌ریزی توسعه و قانون‌گذاری در مجلس شورای اسلامی و ششم؛ هوشمندسازی فرایند‌های قانون‌گذاری مبتنی‌بر فهم تحولات آینده و بهره‌گیری از کلان‌داده‌ها در قانون‌گذاری.  

در بخش پایانی توصیه‌های کاربردی برای دستورکارگزاری مسائل نوپدید آینده در نظام حکمرانی ارائه می‌شود تا تفکر آینده نگر در مجموعه قانونگذاری نهادینه شود. تمرکز این پیشنهاد‌ها بر آن است تا حکمرانان در رویارویی با مسائل نوپدید آینده دچار غافلگیری نشوند و کنش فعالی در مواجهه با آن‌ها داشته باشند.

متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.